بەرگرییەکی توندتر لە سنورێکی پەشێو

عەمید‭ ‬جۆ‭ ‬حەداد،‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان

وڵاتێکی‭ ‬بچووک‭ ‬لە‭ ‬ژینگەیەکی‭ ‬جوگرافیی‭ ‬گرژدا،‭ ‬لوبنان‭ ‬پشکێکی‭ ‬ناهاوسەنگی‭ ‬لە‭ ‬ئاڵنگارییە‭ ‬ئاسایشییەکان‭ ‬بەردەکەوێت‭: ‬تریرۆزم،‭ ‬جەنگی‭ ‬نەریتی،‭ ‬هەڕەشە‭ ‬ناهاوسەنگەکان،‭ ‬کارەساتە‭ ‬دەستکردەکان،‭ ‬کۆچکردنی‭ ‬بە‭ ‬لێشاوی‭ ‬نایاسایی‭ ‬و‭ ‬بازرگانیکردن‭ ‬بە‭ ‬مرۆڤ‭ ‬و‭ ‬قاچاخچیەتی‭ ‬بەرهەم،‭ ‬چەک‭ ‬و‭ ‬ماددە‭ ‬نایاساییەکان‭. ‬هەموو‭ ‬ئەم‭ ‬کێشانە‭ ‬فشار‭ ‬دەخەن‭ ‬سەر‭ ‬سنوردەکانی،‭ ‬هەردوو‭ ‬جۆری‭ ‬

وشکانی‭ ‬و‭ ‬ئاوی‭.‬خەمڵاندنی‭ ‬ژمارەی‭ ‬دانیشتوانی‭ ‬بە‭  ‬5‭.‬6‭ ‬ملیۆن،‭ ‬لوبنان‭ ‬میوانداری‭ ‬زۆرترین‭ ‬ژمارەی‭ ‬پەنابەر‭ ‬بۆ‭ ‬هەر‭ ‬تاکێک‭ ‬دەکات‭ ‬لە‭ ‬جیهاندا،‭ ‬بە‭ ‬نزیکەیی‭ ‬1.5‭ ‬ملیۆن‭ ‬پەنابەری‭ ‬سوری‭ ‬لەگەڵ‭ ‬نزیکەی‭ ‬500,000‭ ‬پەنابەری‭ ‬فەڵەستنی‭ ‬لە‭ ‬کەمپە‭ ‬قەڵەباڵغەکاندا‭ ‬دەژین‭.‬

لە‭ ‬ساڵی‭ ‬2006،‭ ‬ئەنجومەنی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬نەتەوە‭ ‬یەکگرتووەکان‭ ‬داوای‭ ‬لە‭ ‬حکومەتی‭ ‬لوبنان‭ ‬کرد‭ ‬ئاسایشی‭ ‬سنورەکانی‭ ‬و‭ ‬هەموو‭ ‬خاڵەکانی‭ ‬چونەژوورەوە‭ ‬بۆ‭ ‬ڕێگریکردن‭ ‬لە‭ ‬کوچکردن‭ ‬و‭ ‬قاچاخچیەتیی‭ ‬نایاسایی‭ ‬پبارێزێت‭. ‬لوبنان،‭ ‬و‭ ‬بە‭ ‬دیاریکراوی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭)‬،‭ ‬بە‭ ‬هاوکاریی‭ ‬هاوبەشە‭ ‬نێودەوڵەتییەکان‭ ‬بەرنامەیەکی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنوری‭ ‬بنیاتناوە‭. ‬کەنەدا،‭ ‬یەکێتی‭ ‬ئەوروپا،‭ ‬فەرەنسا،‭ ‬ئەڵمانیا،‭ ‬ئیتاڵیا،‭ ‬هۆڵەندا،‭ ‬سویسرا‭ ‬و‭ ‬ئەمریکا‭ ‬هەموویان‭ ‬لەم‭ ‬پرسە‭ ‬هەستیارەدا‭ ‬هاوکاریی‭ ‬وڵاتەکەیان‭ ‬کردووە‭.‬

لە‭ ‬مانگی‭ ‬ئابی‭ ‬2006،‭ ‬لیژنەی‭ ‬هاوبەشی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬سنوور‭ ‬بە‭ ‬فەرمانی‭ ‬حکومەت‭ ‬دامەزرێنرا‭ ‬و‭ ‬خرایە‭ ‬ژێر‭ ‬فەرمانی‭ ‬ڕاستەوخۆی‭ ‬جێگری‭ ‬سەرۆکی‭ ‬دەستەی‭ ‬ئەرکان‭ ‬بۆ‭ ‬ئۆپەراسیۆنی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭. ‬لەگەڵ‭ ‬بەرپرسیاریەتییە‭ ‬سەربازییە‭ ‬بنچینەییەکان،‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬ئەرکی‭ ‬چاودێرکردن‭ ‬و‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنورە‭ ‬وشکانیی‭ ‬و‭ ‬ئاوییەکانیان‭ ‬پێسپێردرا‭. ‬ئەوان‭ ‬ڕۆڵی‭ ‬یەکلاکەرەوە‭ ‬لە‭ ‬پاراستنی‭ ‬سنورە‭ ‬گوندنیشنییەکاندا‭ ‬دەگێڕن‭ ‬لە‭ ‬ڕێگەی‭ ‬دامەرزاندنی‭  ‬پۆلی‭ ‬پیادەی‭ ‬سنوری‭ ‬وشکانی‭ (‬LBR‭)‬،‭ ‬لە‭ ‬نێوانیاندا‭ ‬ئەنجامدانی‭ ‬چالاکییە‭ ‬هاوبەشەکان‭ ‬لە‭ ‬چوارچێوەی‭ ‬کاری‭ ‬هێزی‭ ‬سنوریی‭ ‬هاوبەش‭ ‬لەسەر‭ ‬خاڵە‭ ‬سنورییەکانی‭ ‬باکور‭ ‬لەگەڵ‭ ‬سوپای‭ ‬سوریا‭.‬

هەروەها‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬ئاسایشی‭ ‬مرۆیی‭ ‬لە‭ ‬دەروازە‭ ‬فەرمییەکانی‭ ‬پەڕینەوە‭ ‬لەسەر‭ ‬سنورەکانی‭ ‬باکور‭ ‬و‭ ‬ڕۆژهەڵات،‭ ‬لە‭ ‬بەندەرە‭ ‬دەریاییەکانی‭ ‬چوونەژوورەوە‭ ‬و‭ ‬فڕۆکەخانەی‭ ‬نێودەوڵەتیی‭ ‬ڕەفیق‭ ‬حەریری‭ ‬لە‭ ‬بەیروت‭ ‬دابین‭ ‬دەکەن‭. ‬بەڕێوەبەرایەتی‭ ‬گشتیی‭ ‬ئاسایش‭ ‬و‭ ‬بەرگریی‭ ‬مەدەنی‭ ‬لوبنان‭ ‬دەروازەکانی‭ ‬چونەژوورەوە‭ ‬فەرمییە‭ ‬وشکانی‭ ‬و‭ ‬بەندەرە‭ ‬ئاوییە‭ ‬بەڕێوەدەبات‭ ‬و‭ ‬ڕێکدەخات‭ ‬لەکاتێکا‭ ‬هێزی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬ناوخۆ‭ ‬هێڵی‭ ‬دووەمی‭ ‬لە‭ ‬ناوچە‭ ‬سنورییەکان‭ ‬و‭ ‬لە‭ ‬فڕۆکەخانەی‭ ‬بەیروتدا‭ ‬جێگردەکرێن‭.‬

جوڵەی‭ ‬سنور

ساڵی‭ ‬2009‭ ‬ئەو‭ ‬ساتە‭ ‬بوو‭ ‬کە‭ ‬تێیدا‭ ‬لوبنان‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬تەواوی‭ ‬225‭ ‬کیلۆمەتر‭ ‬لە‭ ‬کەنار‭ ‬دەریا‭ ‬و‭ ‬375‭ ‬کیلۆمەتر‭ ‬لە‭ ‬سنوورە‭ ‬وشکانییەکانی‭ ‬گرتە‭ ‬ئەستۆ‭. ‬شەش‭ ‬دەروازەی‭ ‬چونەژووەرەوەی‭ ‬یاسایی‭ ‬لەگەڵ‭ ‬سوریادا‭ ‬بوونی‭ ‬هەیە،‭ ‬سێ‭ ‬دانە‭ ‬لە‭ ‬باکور،‭ ‬دوو‭ ‬دانە‭ ‬لە‭ ‬باکوری‭ ‬ڕۆژهەڵات‭ ‬و‭ ‬یەک‭ ‬دانە‭ ‬لە‭ ‬ڕۆژئاوا‭. ‬دەروازەکانی‭ ‬باشور‭ ‬بە‭ ‬تەواوەتی‭ ‬داخراون‭. ‬کەناراوەکانی‭ ‬لوبنان‭ ‬دوو‭ ‬بەندەری‭ ‬سەرەکی،‭ ‬بەیروت‭ ‬و‭ ‬تریپلی؛‭ ‬دوو‭ ‬بەندەری‭ ‬لاوەکی‭ ‬لە‭ ‬باشور،‭ ‬سایدە‭ ‬و‭ ‬تیرە؛‭ ‬و‭ ‬ژمارەیەکی‭ ‬زۆر‭ ‬لە‭ ‬دەروازەنی‭ ‬کات‭ ‬بەسەربردن‭ ‬و‭ ‬ماسیگرتنی‭ ‬هەیە‭.‬

هەندێک‭ ‬ناوچە‭ ‬لەسەر‭ ‬سنوورە‭ ‬وشکانییەکانی‭ ‬باکوور‭ ‬و‭ ‬ڕۆژهەڵات‭ ‬لە‭ ‬سەردەمی‭ ‬داگیرکارییەوە‭ ‬لەگەڵ‭ ‬سوریای‭ ‬دراوسێدا‭ ‬ناکۆکییان‭ ‬لەسەرە،‭ ‬لەکاتێکدا‭ ‬هەتا‭ ‬ئێستا‭ ‬سنوورە‭ ‬دەریاییەکانی‭ ‬باشوور‭ ‬و‭ ‬ڕۆژئاوا‭ ‬و‭ ‬باکوور‭ ‬دیاری‭ ‬نەکراون‭.‬

جوگرافیای‭ ‬فیزیایی‭ ‬سنوورە‭ ‬وشکانییەکانی‭ ‬لوبنان‭ ‬لە‭ ‬ڕادەبەدەر‭ ‬جۆراوجۆرە‭ ‬و‭ ‬لە‭ ‬ڕووی‭ ‬ئاسایشەوە‭ ‬کاریگەریی‭ ‬جیاوازیان‭ ‬هەیە،‭ ‬کە‭ ‬دەرەنجامی‭ ‬ئاڵنگاریی‭ ‬کرداری‭ ‬جیاوازی‭ ‬بەدوای‭ ‬خۆیدا‭ ‬هێناوە‭. ‬بە‭ ‬زیاتر‭ ‬لە‭ ‬280‭ ‬گوند‭ ‬و‭ ‬شارۆچکە،‭ ‬هەرێمی‭ ‬عەکار‭ ‬ناوچەی‭ ‬سنوریی‭ ‬باکور‭ ‬پێکدەهێنێت‭. ‬هەندێک‭ ‬لە‭ ‬گوندەکان‭ ‬دەکەونە‭ ‬هەردوولای‭ ‬سنورەکەوە‭.‬

نەخشەی‭ ‬مرۆیی‭ ‬بە‭ ‬هەمان‭ ‬ڕادە‭ ‬ئاڵنگارە،‭ ‬لەبەرئەوەی‭ ‬لە‭ ‬ڕووی‭ ‬مێژووییەوە‭ ‬عەکار‭ ‬یەکێکە‭ ‬لە‭ ‬ناوچە‭ ‬گوندنشینە‭ ‬دابڕێنراوەکانی‭ ‬لوبنان‭. ‬جەنگی‭ ‬سوریا‭ ‬و‭ ‬چەقبەستووییەکەی،‭ ‬بە‭ ‬هەمان‭ ‬شێوە‭ ‬قەیرانی‭ ‬پەنابەرانی‭ ‬سوریا‭ ‬و‭ ‬لێشاوی‭ ‬جەماوەری‭ ‬بۆ‭ ‬ناوچەکە،‭ ‬دۆخە‭ ‬ئابوورییە‭ ‬ناوخۆییە‭ ‬تۆقێنەرەکەی‭ ‬ترسناکتر‭ ‬کرد،‭ ‬و‭ ‬بووە‭ ‬هۆی‭ ‬هەڵکشانی‭ ‬تاوان‭ ‬لە‭ ‬سنوورەکاندا،‭ ‬بە‭ ‬شێوەیەکی‭ ‬سەرەکی‭ ‬لە‭ ‬بازرگانیکردن‭ ‬بە‭ ‬مرۆڤەوە‭.‬

چیا‭ ‬بەرزەکان،‭ ‬بیابان‭ ‬و‭ ‬زەوییە‭ ‬ناڕێکەکان‭ ‬تایبەتمەندی‭ ‬سنوورەکانی‭ ‬ڕۆژهەڵاتن‭. ‬هەرچەندە‭ ‬ژمارەی‭ ‬دانیشتوان‭ ‬تاڕادەیەک‭ ‬کەمە،‭ ‬بەڵام‭ ‬لە‭ ‬ڕێگەی‭ ‬پەیوەندی‭ ‬تیرەیی‭ ‬و‭ ‬خێڵەکییەوە‭ ‬کە‭ ‬سنوورەکان‭ ‬تێدەپەڕێنن‭ ‬بەڕێوەدەبرێن‭ ‬و‭ ‬ئەمەش‭ ‬ئالەنگارییەکانی‭ ‬ئاسایش‭ ‬ترسناکتر‭ ‬دەکات‭.‬

ئەرکی‭ ‬سنووریی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭)‬لە‭ ‬ماوەی‭ ‬10‭ ‬ساڵی‭ ‬ڕابردوودا،‭ ‬لوبنان‭ ‬چوار‭ ‬پۆلی‭ ‬پیادەی‭ ‬سنوریی‭ ‬دروستکردووە‭ ‬کە‭ ‬سەربازەکانیان‭ ‬لەلایەن‭ ‬خویندنگەی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬سنوری‭ ‬وشکانییەوە‭ ‬ڕاهێنراون‭. ‬بە‭ ‬درێژایی‭ ‬ساڵان،‭ ‬ئەرکەکەیان‭ ‬لە‭ ‬چاودێریکردن‭ ‬و‭ ‬هەواڵدانەوە‭ ‬بۆ‭ ‬جێگیرکردنی‭ ‬تەواوەتی‭ ‬لە‭ ‬ناوچە‭ ‬سنوورییەکاندا‭ ‬بە‭ ‬لایەنە‭ ‬دەستنیشانکراوەکانی‭ ‬بەرپرسیارێتی‭ ‬پەرەی‭ ‬سەندووە،‭ ‬لەوانەش‭ ‬بەرگریکردن‭ ‬لە‭ ‬سنوورەکان‭ ‬و‭ ‬ئەنجامدانی‭ ‬ئۆپەراسیۆنەکانی‭ ‬سەقامگیری‭.‬

بەپێی‭ ‬بڕیارنامەی‭ ‬1701ـی‭ ‬ئەنجومەنی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬نەتەوە‭ ‬یەکگرتووەکان،‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬ئامادەیییەکی‭ ‬بەهێز‭ ‬لە‭ ‬باشووردا‭ ‬دەپارێزن،‭ ‬کە‭ ‬تێیدا‭ ‬ئۆپەراسیۆنی‭ ‬سەقامگیری‭ ‬بە‭ ‬هاوکاریی‭ ‬نزیک‭ ‬لەگەڵ‭ ‬هێزی‭ ‬ئەرکی‭ ‬کاتیی‭ ‬نەتەوە‭ ‬یەکگرتووەکان‭ ‬لە‭ ‬لوبنان‭ (‬UNIFIL‭) ‬ئەنجام‭ ‬دەدەن‭.‬

یارمەتی‭ ‬نێودەوڵەتی

لە‭ ‬ژێر‭ ‬ڕۆشنایی‭ ‬ئەو‭ ‬ئاڵنگارییە‭ ‬زۆرانەی‭ ‬لەسەر‭ ‬سنوورەکان‭ ‬و‭ ‬دەزگا‭ ‬ئەمنییە‭ ‬جۆراوجۆرە‭ ‬بەشداربووەکان‭ ‬بوونی‭ ‬هەیە،‭ ‬بەتایبەتی‭ ‬بەشداریکردنی‭ ‬زیادەی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬گشتیی‭ ‬لوبنان‭ ‬و‭ ‬گومرگی‭ ‬لوبنان،‭ ‬هەماهەنگی‭ ‬چالاکییەکان‭ ‬بۆ‭ ‬باشترکردن‭ ‬و‭ ‬هاوکاتکردنی‭ ‬بەکارهێنانی‭ ‬سەرچاوەکان‭ ‬بوو‭ ‬بە‭ ‬پێویستییەک‭. ‬شەڕە‭ ‬ناوخۆییە‭  ‬نەخوازراوەکەی‭ ‬سوریا‭ ‬فشارێکی‭ ‬بێ‭ ‬وێنە‭ ‬دەخاتە‭ ‬سەر‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬لە‭ ‬کێشەکانی‭ ‬کۆچکردنی‭ ‬نایاسایی‭ ‬و‭ ‬تاوانە‭ ‬پەیوەندیدارەکان‭ ‬بە‭ ‬پەڕینەوەی‭ ‬سنور‭. ‬فەرماندەییی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬بۆ‭ ‬پڕکردنەوەی‭ ‬ئەم‭ ‬بۆشاییانە‭ ‬پەنا‭ ‬بۆ‭  ‬شارەزایی،‭ ‬لێهاتویی‭ ‬و‭ ‬سەرچاوەکاندا‭ ‬دەبات‭.‬

میکانیزمێکی‭ ‬کرداریی‭  ‬کارا‭ ‬بە‭ ‬هەماهەنگی‭ ‬هاوبەشە‭ ‬نێودەوڵەتییەکان‭ ‬بنیاتنرا‭. ‬لەسەر‭ ‬ئاستی‭ ‬ستراتیژی،‭ ‬لوبنان‭ ‬ستراتیژێکی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنوری‭ ‬داڕشت‭ ‬کە‭ ‬دواتر‭ ‬پلانی‭ ‬کارکردنی‭ ‬ناوەندیی‭ ‬دەزگای‭ ‬بەدوای‭ ‬خۆیدا‭ ‬هێنا‭. ‬لەسەر‭ ‬ئاستی‭ ‬ئۆپەراسیۆن‭ ‬و‭ ‬تەکتیکیدا،‭ ‬جەختکردنەوەکان‭ ‬لەسەر‭ ‬داڕشتنی‭ ‬چەمکێکی‭ ‬ئۆپەراسیۆنەکان‭ ‬و‭ ‬چوارچێوەی‭ ‬یاسایی‭ ‬گونجاو‭ ‬بوو‭ ‬بۆ‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکان‭ ‬کە‭ ‬پێکهاتە‭ ‬جیاوازەکانی،‭ ‬پۆلە‭ ‬پیادەییەکانی‭ ‬سنورە‭ ‬وشکانییەکان،‭ ‬هێزی‭ ‬ئاسمانی،‭ ‬هێزی‭ ‬دەریایی،‭ ‬پۆلی‭ ‬کۆماندۆی‭ ‬دەریایی،‭ ‬و‭ ‬ئاسایشی‭ ‬ئەلیکترۆنی‭ ‬یەکبخات‭ ‬و‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬تایبەت‭ ‬بۆ‭ ‬پۆلە‭ ‬پیادەکانی‭ ‬سنووری‭ ‬وشکانی‭ ‬بنیاتبنێت‭ ‬بە‭ ‬لەبەرچاوگرتنی‭ ‬بڵاوبوونەوە‭ ‬دوورەکانیان‭.‬

چارەسەری‭ ‬دروست‭ ‬و‭ ‬کرداریی‭ ‬بریتیبوو‭ ‬لە‭ ‬ئاوێتەیەک‭ ‬لە‭ ‬نمونەی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬لامەرکەزی‭ ‬بە‭ ‬ڕاهێنانکردن‭ ‬کە‭ ‬لەلایەن‭ ‬تیمە‭ ‬تایبەتمەندەکانەوە‭ ‬لە‭ ‬شوێنگەکانی‭ ‬پۆلە‭ ‬پیادەکانی‭ ‬سنووری‭ ‬وشکانیدا‭ ‬پێشکەش‭ ‬دەکرا‭ ‬و‭ ‬دروستکردنی‭ ‬خوێندنگەی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬ناوەندی‭ ‬پۆلە‭ ‬پیادەکانی‭ ‬سنووری‭ ‬وشکانی‭. ‬خوێندنگەکە،‭ ‬بە‭ ‬هاوکاری‭ ‬هۆڵەندا،‭ ‬بڕیاردراوە‭ ‬ببێتە‭ ‬ناوەندێکی‭ ‬ناوچەیی‭ ‬نایاب‭ ‬کە‭ ‬پاڵپشتییەکی‭ ‬زیاتر‭ ‬بۆ‭ ‬سەقامگیرکردنی‭ ‬سنوورەکانی‭ ‬ئوردن‭ ‬و‭ ‬عێراق‭ ‬پێشکەش‭ ‬بکات‭.‬

یەکێتی‭ ‬ئەوروپا‭ ‬پاڵپشتیی‭ ‬دارایی‭ ‬و‭ ‬سەرپەرشتی‭ ‬داڕشتنی‭ ‬ستراتیژی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنور‭ (‬IBM‭)‬ـی‭ ‬و‭ ‬پلانی‭ ‬کارکردنی‭ ‬کردووە‭. ‬بە‭ ‬بەشداری‭ ‬تەواوەتی‭ ‬و‭ ‬بەرپرسیاریەتی‭ ‬زۆربەی‭ ‬وەزیرەکانی‭ ‬حکومەتی‭ ‬لوبنانی،‭ ‬بۆ‭ ‬بەرهەمهێنانی‭ ‬ئەم‭ ‬بەڵگەنامەیە‭ ‬زیاتر‭ ‬لە‭ ‬یەک‭ ‬ساڵی‭ ‬خایاند‭. ‬دژ‭ ‬بە‭ ‬هەموو‭ ‬ئەگەرەکان،‭ ‬حکومەتی‭ ‬لوبنانی‭ ‬توانی‭ ‬لە‭ ‬ساڵی‭ ‬2019ـدا‭ ‬ستراتیژی‭ ‬پلانی‭ ‬سنور‭ ‬بخاتە‭ ‬بواری‭ ‬جێبەجێ‭ ‬کردنەوە‭.‬

لەسەر‭ ‬ئاستی‭ ‬ئۆپەراسیۆنی‭ ‬و‭ ‬تەکتیکی،‭ ‬کاتێک‭ ‬باس‭ ‬لە‭ ‬چاودێریکردنی‭ ‬سنورەکان‭ ‬دەکرێت،‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ ‬هێزی‭ ‬کاری‭ ‬ئەندازیاری‭ ‬و‭ ‬پسپۆڕیی‭ ‬و‭ ‬گۆڕەپان‭ ‬دابین‭ ‬دەکەن،‭ ‬بەریتانیای‭ ‬مەزن‭ ‬کاری‭ ‬مەیدانی‭ ‬بۆ‭ ‬تاوەرەکانی‭ ‬چاودێریکردن‭ ‬و‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬تەکتیکیی‭ ‬پاسەوانەکان‭ ‬دابین‭ ‬دەکات،‭ ‬وە‭ ‬ئەمریکایش‭ ‬ئامێری‭ ‬ئەلیکترۆنی‭ ‬و‭ ‬پسپۆڕیی‭ ‬بۆ‭ ‬چاودێریکردنی‭ ‬24‭ ‬کاتژمێریی‭ ‬سنوورەکان‭ ‬دابین‭ ‬دەکات‭. ‬ئەم‭ ‬تەکنەلۆژیای‭ ‬دەستنیشانکردنە‭ ‬پێشکەوتووەی‭ ‬کە‭ ‬لەلایەن‭ ‬هێزەکانی‭ ‬سنورەوە‭ ‬بەکاردەهێنرێت‭ ‬ڕادار،‭ ‬کامێرا‭ ‬و‭ ‬هەستەوەرەکان،‭ ‬بەشێکیان‭ ‬مۆبایل‭ ‬لەخۆدەگرێت‭.‬

بە‭ ‬گشتی‭ ‬ئامانجی‭ ‬پڕۆژەکە‭ ‬یەکخستنی‭ ‬زانیارییەکانی‭ ‬کامێرا‭ ‬و‭ ‬ڕادارە‭ ‬سنورییەکانە‭ ‬لەگەڵ‭ ‬ئەو‭ ‬زانیاریانەی‭ ‬کە‭ ‬لەلایەن‭ ‬ناوەندی‭ ‬ئۆپەراسیۆنە‭ ‬دەریاییەکانی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭)‬،‭ ‬ئامڕازەکانی‭ ‬هێزی‭ ‬ئاسمانی‭ ‬و‭ ‬پەیوەندییە‭ ‬ڕادیۆییەکانەوە‭ ‬کۆکراونەتەوە‭ ‬بۆ‭ ‬شیکردنەوە‭ ‬لەلایەن‭ ‬ناوەندی‭ ‬زانیاریی‭ ‬ئۆپەراسیۆنی‭ ‬هاوبەش‭ ‬لە‭ ‬بارەگای‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭.‬

هاوتەریب‭ ‬لەگەڵ‭ ‬ئەو‭ ‬هەوڵانە،‭ ‬دەزگای‭ ‬کەمکردنەوەی‭ ‬هەڕەشەکانی‭ ‬سەر‭ ‬بە‭ ‬بەرگری‭ ‬ئەمریکا‭ ‬پاڵپشتی‭ ‬لە‭ ‬سەرکردایەتیی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬بۆ‭ ‬باشتر‭ ‬یەکخستنی‭ ‬ڕۆڵ‭ ‬و‭ ‬ئەرکە‭ ‬نێودەزگاییەکان‭ ‬دەکات‭ ‬لەپێناو‭ ‬چارەسەرکردنی‭ ‬ئەو‭ ‬ئالنگارییەی‭ ‬لە‭ ‬هەڕەشەکانەوە‭  ‬لە‭ ‬سەرانسەری‭ ‬بوارەکانی‭ ‬ئاسمانی،‭ ‬دەریایی،‭ ‬وشکانی‭ ‬و‭ ‬ئەلیکترۆنی‭ ‬سەرهەڵدەدەن‭. ‬یەکێک‭ ‬لە‭ ‬سیما‭ ‬تایبەتەکانی‭ ‬ئەم‭ ‬بەڵگەنامەیە‭ ‬بریتییە‭ ‬لەوەی‭ ‬کە‭ ‬ڕێبازێک‭ ‬لەسەر‭ ‬بنەمای‭ ‬مەترسی‭ ‬بۆ‭ ‬سەر‭ ‬ئاسایش‭ ‬و‭ ‬یەکپارچەیی‭ ‬سنوورەکان‭ ‬دەگرێتەبەر‭. ‬بەم‭ ‬جۆرە،‭ ‬لەگەڵ‭ ‬گۆڕان‭ ‬و‭ ‬سەرهەڵدانی‭ ‬مەترسییەکان،‭ ‬بەڵگەنامەکە‭ ‬تازەدەکرێتەوە‭.‬

هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬کەنەدا‭ ‬تیمەکانی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬جەمسەری‭ ‬باکووریان‭ ‬لە‭ ‬خوێندنگەی‭ ‬جەنگی‭ ‬چیا‭ ‬لە‭ ‬چیای‭ ‬سیدارس‭ ‬جێگیر‭ ‬کرد‭ ‬بۆ‭ ‬ڕاهێنان‭ ‬بە‭ ‬یەکەکانی‭ ‬سنووری‭ ‬وشکانی،‭ ‬بە‭ ‬تایبەتی‭ ‬ئەوانەی‭ ‬لە‭ ‬سنوورەکانی‭ ‬ڕۆژهەڵات‭ ‬جێگیر‭ ‬کراون‭.‬

بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنور

بنەمای‭ ‬سەرەکی‭ ‬ئەم‭ ‬ڕێبازە‭ ‬یەکخراوە‭ ‬بریتییە‭ ‬لەوەی‭ ‬کە‭ ‬هەر‭ ‬دەزگایەک‭ ‬لە‭ ‬ڕۆڵی‭ ‬دەزگاکانی‭ ‬تر‭ ‬تێبگات‭. ‬ئەمە‭ ‬بەربەستەکان‭ ‬تێکدەشکێنێت‭ ‬و‭ ‬هەماهەنگی‭ ‬بنیات‭ ‬دەنێت‭. ‬ناساندنی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنور‭ ‬لە‭ ‬ڕێگەی‭ ‬چالاکییەکانی‭ ‬بنیاتنانی‭ ‬توانا‭ (‬ڕاهێنان،‭ ‬مەشقی‭ ‬کرداری،‭ ‬وۆرک‭ ‬شۆپ،‭ ‬کۆنفرانس‭)‬،‭ ‬دابینکردنی‭ ‬ئامێری‭ ‬تایبەتمەند،‭ ‬نۆژەنکردنەوەی‭ ‬بینا،‭ ‬بە‭ ‬کۆمپیوتەرکردن‭ ‬و‭ ‬ئاڵوگۆڕی‭ ‬نێودەوڵەتی‭ ‬ئەنجامدرا‭.‬

هۆڵەندا‭ ‬ڕۆڵێکی‭ ‬بەرچاوی‭ ‬بینی‭ ‬لە‭ ‬بەهێزکردن‭ ‬و‭ ‬پڕچەک‭ ‬کردنی‭ ‬خویندنگەی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬سنوری‭ ‬وشکانی‭ ‬بۆ‭ ‬بەرزکردنەوەی‭ ‬ئاستەی‭ ‬حکومڕانیکردنی‭ ‬سنور‭. ‬بۆ‭ ‬کەمکردنەوەی‭ ‬گەندەڵی،‭ ‬خوێندنگەکە‭ ‬تیشک‭ ‬دەخاتە‭ ‬سەر‭ ‬هاوکاری‭ ‬نێودەزگایی،‭ ‬ڕێبازێک‭ ‬لەسەر‭ ‬بنەمای‭ ‬مافەکان‭ ‬بۆ‭ ‬باشترکردنی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬سنوورەکان،‭ ‬و‭ ‬ئاسانکاری‭ ‬بازرگانی‭ ‬و‭ ‬شەفافیەتی‭ ‬ڕێکارەکان‭. ‬ئەمە‭ ‬بەشداری‭ ‬لە‭ ‬سەقامگیریی‭ ‬کۆمەڵگا‭ ‬سنوورییەکاندا‭ ‬دەکات،‭ ‬بە‭ ‬تایبەت‭ ‬ئەو‭ ‬ناوچانەی‭ ‬کە‭ ‬بارگرانییەکی‭ ‬زۆریان‭ ‬لە‭ ‬ئەستۆیە‭ ‬لە‭ ‬میوانداریکردنی‭ ‬دانیشتوانی‭ ‬ئاوارە‭.‬

لوبنان‭ ‬بە‭ ‬هاوکاری‭ ‬لەگەڵ‭ ‬ڕێکخراوە‭ ‬ناحکومییە‭ ‬ناوخۆییەکان،‭ ‬ڕێکخراوەکانی‭ ‬کۆمەڵگەی‭ ‬مەدەنی‭ ‬و‭ ‬لایەنەکانی‭ ‬کەرتی‭ ‬ئاسایش‭ ‬پەرەی‭ ‬بە‭ ‬پڕۆژە‭ ‬مەدەنیی‭ ‬سەربازییەکان‭ ‬داوە‭. ‬ئەوەی‭ ‬شایەنی‭ ‬باسە‭ ‬پڕۆژەی‭ ‬سویسریە،‭ ‬کە‭ ‬پاڵپشتی‭ ‬لە‭ ‬ڕێبازێکی‭ ‬مافەکان‭ ‬و‭ ‬هەستیاری‭ ‬جێندەر‭ ‬بۆ‭ ‬کۆچکردن‭ ‬و‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنوورەکان‭ ‬دەکات،‭ ‬وە‭ ‬هەروەها‭ ‬بەشداریکردنی‭ ‬ئیتاڵیایە‭ ‬لە‭ ‬پەرەپێدانی‭ ‬خولی‭ ‬سەرەتایی‭ ‬ماددە‭ ‬کیمیایی،‭ ‬بایۆلۆژی،‭ ‬تیشکی،‭ ‬ئەتۆمی‭ ‬و‭ ‬تەقەمەنییەکان‭ (‬CBRNE‭) ‬لە‭ ‬ڕێکارەکانی‭ ‬هەواڵگری‭ ‬و‭ ‬پاقژکردنەوە‭ ‬بۆ‭ ‬یەکە‭ ‬جێگیرکراوەکان‭ ‬لە‭ ‬سنوورەکاندا‭.‬

ئەنجومەنی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنور‭ (‬BCC‭) ‬و‭ ‬خوێندنگەی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬سنوری‭ ‬وشکانی‭ ‬زۆر‭ ‬گرنگبوون‭ ‬لە‭ ‬چەسپاندنی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنور‭. ‬ئەوان‭ ‬یارمەتیدەر‭ ‬بوون‭ ‬لە‭ ‬پەرەپێدانی‭ ‬پلانی‭ ‬بەپەلە‭ ‬بۆ‭ ‬دۆخە‭ ‬فریاگوزاریەکان،‭ ‬کە‭ ‬پێشکەوتنێکی‭ ‬گەورە‭ ‬بوو‭ ‬بۆ‭ ‬وەڵامدانەوەی‭ ‬سەرەتایی‭ ‬دەزگا‭ ‬هەماهەنگەکان‭ ‬لە‭ ‬دەروازە‭ ‬یاساییەکانی‭ ‬پەڕینەوە‭ ‬بەدرێژایی‭ ‬سنوورەکانی‭ ‬باکوور‭ ‬و‭ ‬ڕۆژهەڵات‭ ‬لە‭ ‬کاتی‭ ‬قەیرانەکاندا‭. ‬فڕۆنتێکس‭ (‬FRONTEX‭)‬،‭ ‬دەزگای‭ ‬سنوری‭ ‬یەکێتی‭ ‬ئەوروپا‭ ‬لە‭ ‬ڕێگەی‭ ‬ئەنجومەنی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنور‭ (‬BCC‭)‬ـەوە‭ ‬بۆ‭ ‬ئەنجامدانی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬نێودەزگایی‭ ‬لە‭ ‬دەروازە‭ ‬یاساییەکانی‭ ‬پەڕینەوە،‭ ‬لە‭ ‬نێوانیاندا‭ ‬فڕۆکەخانەی‭ ‬نێودەوڵەتیی‭ ‬بەیروت،‭ ‬هاوبەشی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬دەکات‭.‬

سەرکەوتن‭ ‬لە‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنوورەکان‭ ‬لەسەر‭ ‬زەوی‭ ‬هاندەری‭ ‬پڕۆژەیەکی‭ ‬هاوشێوە‭ ‬بوو‭ ‬لە‭ ‬بواری‭ ‬دەریاییدا‭ ‬کە‭ ‬بە‭ ‬فەرمی‭ ‬ناوی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬دەریایی‭ ‬لێنرا‭. ‬هەرێمە‭ ‬ناکۆکەکانی‭ ‬ناوچەکە،‭ ‬خراپی‭ ‬ژێرخانی‭ ‬دەریایی،‭ ‬تاوانە‭ ‬ڕێکخراوە‭ ‬نێودەوڵەتییەکان،‭ ‬پیسبوونی‭ ‬دەریا،‭ ‬بڵاوبوونەوەی‭ ‬چەک،‭ ‬پاراستنی‭ ‬شوێنەوارەکانی‭ ‬ژێر‭ ‬ئاو،‭ ‬بازرگانیکردن‭ ‬بە‭ ‬مرۆڤ‭ ‬و،‭ ‬لەم‭ ‬دواییانەدا،‭ ‬کۆچی‭ ‬نایاسایی‭ ‬لە‭ ‬زەقترین‭ ‬ئاستەنگەکانن‭ ‬کە‭ ‬ڕووبەڕووی‭ ‬لوبنان‭ ‬دەبێتەوە‭.‬

لە‭ ‬چوارچێوەی‭ ‬ئامانجەکە‭ ‬گشتگیرەکەدا‭ ‬بۆ‭ ‬بنیاتنانی‭ ‬خۆڕاگری‭ ‬لە‭ ‬بەرگیگردن‭ ‬لەبەرامبەر‭ ‬قەیرانەکاندا،‭ ‬لوبنان‭ ‬وەزارەتی‭ ‬زیاتری‭ ‬لە‭ ‬بەرگریکردن‭ ‬لە‭ ‬بواری‭ ‬دەریایی‭  ‬بەشداری‭ ‬پێکردووە‭. ‬ئەمانە‭ ‬وەزارەتەکانی‭ ‬گواستەنەوە،‭ ‬کشتوکاڵ،‭ ‬تەندروستی،‭ ‬ئابوری،‭ ‬وزە‭ ‬و‭ ‬کاروباری‭ ‬دەرەوە‭ ‬لەخۆدەگرێت‭. ‬فەڕەنسا‭ ‬بەشداربووە‭ ‬لە‭ ‬بنیاتنانی‭ ‬ناوەندێکی‭ ‬گەڕان‭ ‬و‭ ‬ڕزگارکردن‭ ‬لە‭ ‬بارەگاکانی‭ ‬هێزی‭ ‬دەریایی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬لە‭ ‬بنکەی‭ ‬دەریایی‭ ‬بەیروت،‭ ‬و‭ ‬ئەڵمانیا‭ ‬یارمەتیدەرە‭ ‬لە‭ ‬دووبارە‭ ‬بنیاتنانەوەی‭ ‬بنکەکە‭ ‬و‭ ‬پاڵپشتیکردنی‭ ‬دارایی‭ ‬خوێندنگەی‭ ‬نوێی‭  ‬دەریایی‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬لە‭ ‬بنکەی‭ ‬دەریایی‭ ‬جونییە‭.‬

جێگەی‭ ‬ئاماژەیە‭ ‬کە‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬یەکەم‭ ‬دەزگایە‭ ‬لە‭ ‬نێوان‭ ‬دەزگاکانی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬لوبناندا‭ ‬بۆ‭ ‬دروستکردنی‭ ‬بەرێوەبەرایەتی‭ ‬جێندەر‭ ‬بۆ‭ ‬زیاتر‭ ‬یەکخستنی‭ ‬ژنان‭ ‬بۆ‭ ‬ناو‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکان‭. ‬ئەزموونی‭ ‬ئۆپەراسیۆنی‭ ‬لەسەر‭ ‬سنورەکان‭ ‬ڕەنگدانەوەی‭ ‬پێویستی‭ ‬یەکلاکەرەوەی‭ ‬بەشداربوونی‭ ‬ئەفسەرانی‭ ‬ژنە‭ ‬بە‭ ‬شێوەیەکی‭ ‬سەرەکی‭ ‬لە‭ ‬مامەڵەکردن‭ ‬لە‭ ‬بازرگانیکردن‭ ‬بە‭ ‬ژنانەوە‭. ‬ئێمە‭ ‬ئومێدەوارین‭ ‬ئەم‭ ‬هەنگاوە‭ ‬مەزنە‭ ‬لە‭ ‬فراوانکردنی‭ ‬بەشداربوون‭ ‬لە‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانمان‭ ‬هانی‭ ‬دەزگا‭ ‬ئاسایشییەکانی‭ ‬تر‭ ‬بدات‭ ‬هەمان‭ ‬هەنگاو‭ ‬بگرنەبەر‭.‬

دەرەنجام

ئەوە‭ ‬جێگەی‭ ‬سەرنجە‭ ‬کە‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنوری‭ ‬لوبنان‭ ‬سەڕەڕای‭ ‬ئاڵنگارییە‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ئابووریەکان‭ ‬لە‭ ‬لوبناندا‭ ‬و‭ ‬وێرانکاریەکەی‭ ‬تەقینەوەکەی‭ ‬بەندەری‭ ‬بەیروت‭ ‬لە‭ ‬مانگی‭ ‬ئابی‭ ‬2020،‭ ‬وەکو‭ ‬بابەتی‭ ‬لەپێشینەی‭ ‬هاوبەشە‭ ‬نێودەوڵەتییەکانمان‭ ‬ماوەتەوە‭. ‬هاوپەیمانی‭ ‬جێ‭ ‬متمانەکەی‭ ‬نێوان‭ ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان‭ (‬LAF‭) ‬و‭ ‬کەنەدا،‭ ‬یەکێتیی‭ ‬ئەوروپا،‭ ‬ئەمریکا‭ ‬و‭ ‬هاوبەشە‭ ‬ئەوروپییەکان‭ ‬بەرەو‭ ‬هەماهەنگیەک‭ ‬پەرەی‭ ‬سەندووە‭ ‬کە‭ ‬بوار‭ ‬بە‭ ‬کرانەوەیەکی‭ ‬فروانتری‭ ‬لوبنان‭ ‬بە‭ ‬ئاڕاستەی‭ ‬ستاندارد‭ ‬و‭ ‬مەشقە‭ ‬کردارییە‭ ‬نێودەوڵەتییەکان‭ ‬دەدات‭.‬

بەدرێژایی‭ ‬چەندین‭ ‬ساڵ‭ ‬کۆمەڵێک‭ ‬لایەنی‭ ‬پڕۆژەی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬یەکخراوی‭ ‬سنور‭ ‬شوێنی‭ ‬خۆیان‭ ‬گرت،‭ ‬لە‭ ‬تێگەیشتنێکی‭ ‬گەشەسەندوو‭ ‬و‭ ‬بەرفراوانی‭ ‬چەمکی‭ ‬بەڕێوەبردنی‭ ‬سنوورەکانەوە‭ ‬تا‭ ‬بەکارهێنانی‭ ‬کاریگەرانەی‭ ‬یارمەتییە‭ ‬نێودەوڵەتییەکان،‭ ‬ئامێر‭ ‬و‭ ‬ئاسانکارییەکان،‭ ‬و‭ ‬پەرەپێدانی‭ ‬ڕاهێنانی‭ ‬ناوخۆیی‭ ‬کە‭ ‬وەک‭ ‬سەکۆیەکی‭ ‬تۆکمە‭ ‬ڕۆڵی‭ ‬لە‭ ‬باشترکردنی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬سنوورەکاندا‭ ‬بینیووە‭.‬

ستراتیژییەکە‭ ‬پشتی‭ ‬بە‭ ‬پێکهاتەیەکی‭ ‬بەرچاوی‭ ‬هاوکاریی‭ ‬ئەرێنی‭ ‬و‭ ‬ڕێزی‭ ‬هاوبەشی‭ ‬پەرەسەندوو‭ ‬بە‭ ‬سوودمەندە‭ ‬سەرەکییەکان‭ ‬بەستووە‭: ‬هێزە‭ ‬چەکدارەکانی‭ ‬لوبنان،‭ ‬هێزەکانی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬ناوخۆ،‭ ‬بەڕێوەبەرایەتیی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬گشتی،‭ ‬ئیدارەی‭ ‬گومرگی‭ ‬لوبنان،‭ ‬بەڕێوەبەرایەتیی‭ ‬ئاسایشی‭ ‬دەوڵەت،‭ ‬بەرگریی‭ ‬شارستانیی‭ ‬لوبنان‭ ‬و‭ ‬پۆلی‭ ‬ئاگرکوژێنەوەی‭ ‬بەیروت‭.  ‬