از زمان صدور بیانیه استقلال ازبیکستان تا امروز، سیاست خارجی این کشور بر اصول صلح، همکاری و احترام متقابل متمرکز بوده است. ازبیکستان از اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر و حل مسالمتآمیز اختلافات با روشهای سیاسی حمایت میکند.
یکی از اولویتهای سیایت خارجی ازبیکستان، تقویت روابط سودمند دوستانه و دوجانبه با کشورهای همسایه و دیگر شرکای استراتژیک است. روابط ازبیکستان و افغانستان به سطح کاملاً جدیدی رسیده است که نشانههای آن را میتوان در تقویت همکاریهای بخش پالیسی، دیپلماسی، تجارت، اقتصاد، ترانسپورت، ارتباطات، فرهنگ، امور بشردوستانه و دیگر بخشها مشاهده کرد.
این روند باعث شده است که سطح کیفی روابط دوجانبه ما به همکاریهای عالی و مبتنی بر منافع ملی ازبیکستان و افغانستان و اهداف امنیت و انکشاف منطقوی در آسیای میانه و جنوب آسیا ارتقا پیدا کند.
تغییر نظر درباره جایگاه افغانستان -نی به حیث عامل مشکلات، تهدیدات و چالشهای منطقه، بلکه به حیث سرمایهای استراتژیک برای انکشاف ارتباطات فرامنطقوی در سطح اروپا-آسیا- تحولی کاملاً سازنده بوده است.
در ماه مارچ 2017، نشستی بینالمللی درباره افغانستان با تمرکز بر پروسه صلح، همکاری امنیتی و ارتباطات منطقوی در تاشکند ازبیکستان برگزار شد.
در ختم این نشست، «بیانیه تاشکند» تصویب شد. در این بیانیه اصول و شرایط اساسی فیصله مسالمتآمیز اختلافات در افغانستان، انکشاف میکانیزمهای مذاکرات برای ایجاد رابطه بین دولت افغانستان و گروپهای مسلح مخالف، و نیز هماهنگسازی اقدامات مشترک بینالمللی در بخش حمایت از این پروسه مشخص شده بود. این سند نشانه آن است که وجود رویکرد متحد در قبال فیصله اختلافات در افغانستان و اجرای آن از طریق اقدامات مشترک میتواند تاثیر چشمگیری بالای تثبیت وضعیت در افغانستان و بهبود وضعیت این کشور داشته باشد.
در ضمن، ازبیکستان از طریق مشارکت عملی در اجرای تعدادی از طرحهای مربوط به بازسازی اقتصاد جنگزده افغانستان، برای تقویت نقش خود در این بخش گام برداشته است: ازبیکستان برای افغانستان برق تامین نموده، پلها را آباد میسازد، خط ریل و شاهراه اعمار مینماید، کمکهای بشردوستانه را ارائه داده و روابط فرهنگی را توسعه میدهد.
در عین حال، اهداف ملت ما اجرای عملی طرحهای ذیل در بخشهای تولید برق، ترانسپورت، تجارت و تعلیم که از اهمیت حیاتی برای افغانستان برخوردار است می باشد.
نخستین طرح کلان، طرح برقرسانی سورخان-پلی-خمری به طول 260 کیلومتر است. ساخت این خط انتقال نیرو صادرات برق ازبیکستان به افغانستان را به میزان 70 فیصد افزایش میدهد و به 6 میلیارد کیلووات ساعت در سال میرساند.
این خط انتقال نیرو را میتوان بخشی از طرح CASA-1000 دانست. مصرف اجرای این طرح 150 میلیون دالر است. قابل ذکر است که میزان صادرات انرجی به افغانستان از سال 2002 به بعد سی برابر شده است. از جنوری 2018، ازبیکستان مصرف انرجی صادراتی به افغانستان را به میزان 35 فیصد کاهش داده است.
طرح کلان بعدی، ساخت خط ریل متصلکننده مزار شریف به هرات و مزار شریف به کابل و پیشاور، پاکستان، است. خط نخست ادامه خط ریل حیرتان-مزارشریف است. خط دوم بخشی از کریدور ترانسپورت متصلکننده اتحادیه اروپا، روسیه، ازبیکستان، پاکستان، هند و کشورهای جنوب شرقی آسیا خواهد بود.
استفاده از طرح مزارشریف-هرات، به مبلغ حدود 3 میلیون دالر، تاثیر مهمی بالای بازسازی اقتصاد افغانستان خواهد داشت. این طرح زمینه کار 30,000 نفر از مردم افغانستان و رسیدن کابل به عاید انتقال 500 میلیون دالری را فراهم خواهد کرد. پیشبینی میشود که این طرح انتقال 5.3 میلیون تن بار در سال نخست را ممکن سازد. هر سال 15 میلیون تن به ظرفیت این خط افزوده خواهد شد.
در ضمن، خط برقرسانی سورخان-پلی-خمری-دوشی-سروبی-جلالآباد-پیشاور قرار است در امتداد خط ریل جدید ساخته شود و برق مورد ضرورت آن را تامین کند.
سومین طرح تحت حمایت ازبیکستان، تعلیم کارشناسان افغانستانی است. مرکزی برای تعلیم شهروندان افغانستان در ترمذ ساخته شده است. وظیفه اصلی آن، تعلیم و تربیت کارشناسان بر بنیاد پروگرام درسی تعلیم عالی (17 درس) و پروگرام درسی تعلیم حرفوی (16 درس) است. حدود 130 محصل در این مرکز تحصیل میکنند. دوره تعلیم دو-ساله است و با صدور سند لیسانس پایان مییابد. پروگرامهایی برای انکشاف این مرکز در نظر گرفته شده است.
تقویت تجارت با افغانستان از دیگر طرحهای مهم مورد نظر ازبیکستان است. یک مرکز لجستیک بینالمللی به نام Termiz Cargo به همراه ترمینل گمرکی در ترمذ راهاندازی شده است. این مرکز برای تسهیل جریان صادرات-واردات و ترانزیت بار بین دو کشور و فراهم کردن فرصت دسترسی به بازارهای اروپا و آسیا در نظر گرفته شده است.
تعدادی طرح تجارتی برای تولید کالاهای نهایی مورد ضرورت طرحها و پروگرامهای افغانستان در قالب منطقه مخصوص آزاد اقتصادی ترمذ اجرا شده است.
ازبیکستان همچنان برای همکاری با افغانستان در بخشهای تولید موتر، تجهیزات زراعتی و منسوجات اقدام کرده است. در ضمن، کارشناسان ازبیکستان قصد دارند در عرصه انکشاف ذخایر ارزشمند نفت و گاز در شمال افغانستان با این کشور همکاری کنند.
نظرات بسته شده است.