تأمین امنیت کمپهای پناهندگان سوری
اردن برای شناسایی افکار افراطی و جلوگیری از تبدیل شدن آن به قوای مخرب، بر تعلیم ایدیولوژیک متمرکز می‌شود
اداره امنیت عمومی اردن
د تهاجم داعش باعث آوارگی گسترده غیرنظامیانی شد که برای پیدا نمودن پناهگاه امن از مناطق جنگ‌زده می‌گریختند. پادشاهی اردن هاشمی با هدایت عالی‌جناب ملک عبدا… (دوم) بن الحسین، از امنیت و ثبات برخوردار شده است. امروزه اردن به مقصد امنی برای موج انبوه آوارگان کشورهای همسایه مبدل شده است. شرایط نامساعد انسانی زمینه‌ساز بروز این وضعیت شده است. در میان پناهندگان اشخاصی با دیدگاه‌ها و فرهنگ‌های متفاوت وجود دارند که از ایدیولوژی تروریزم تاثیر پذیرفته‌اند.
اردن در همکاری‌های بین‌المللی ویژه مقابله با افراط‌گرایی و تروریزم نقش مهمی داشته است. در داخل کشور، اردن مانع نفوذ ایدیولوژی تروریزم شده و ورود اتباع کشورهای همسایه را که درگیری‌های محلی در آنها زمینه‌ساز بروز فعالیت‌های تروریستی شده است، محدود نموده است.
کمپهای پناهندگان در کشورهای همسایه فعالیت‌های تروریستی زیادی را تجربه کرده اند. افراط‌گرایان خشن بر جذب قوا از بین زنان و اطفال متمرکز شده‌اند و در حال پلان‌گذاری حملات تروریستی در داخل و خارج کمپها هستند. تروریست‌ها از فساد اداری و فرهنگ مذهبی ضعیف مدیران کمپها برای گمراه ساختن اشخاص و جذب قوا سوء‌استفاده کرده‌اند. گاهی سلاح و کالاهای قاچاق با دادن رشوه وارد کمپها می‌شود و گاهی تفسیرهای جعلی از متون مذهبی دستمایهٔ فریب دادن جوانان و بعضی از کارمندان امنیتی کمپها می‌شود.
بنابراین، اردن اقدامات امنیتی خاصی را برای تایید هویت پناهندگان، تفتیش فعالیت‌های مشکوک داخل کمپها و محافظت از کارمندان دولتی شاغل در آنها در پیش گرفته است. اردن، با همکاری سازمان‌ها و موسسات بین‌المللی مختلف، اقدام به ایجاد محیط ایدیولوژیک امن در کمپهای پناهندگان مستقر ار اردن کرده است. قابل ذکر است که کمپها به‌تدریج به بخشی از جوامع محلی تبدیل می‌شوند که همین موضوع نقش اردن در مقابله با بلای تروریزم، هر جا که باشد، را پررنگ می‌کند.
یکی از مهم‌ترین اقدامات مرتبط، واگذاری مسئولیت تامین امنیت کمپهای پناهندگان به اداره امنیت عمومی، یکی از مهم‌ترین موسسات اردن، بود. اردن، در راه مقابله با گروپ‌های تروریست، در سالهای گذشته فداکاری کرده و شهیدان بسیاری تقدیم کرده است. اداره امنیت عمومی از موسسات معتبر اردن است که فعالیت‌های بین‌المللی نیز دارد. سابقه حضور آن در قوای حافظ صلح به بیش از 30 سال قبل بازمی‌گردد. این نهاد امنیتی حضور چشمگیری در قوای امنیتی و حافظ صلح بین‌المللی داشته است.
تجربه این اداره باعث شده است که از توانایی‌های لازم برای مدیریت اردوگاه پناهندگان از طریق اداره امور پناهندگان وزارت داخله، برخوردار شود. کارمندان آن را صاحب‌منصبان و کارمندان اداره امنیت عمومی تشکیل می‌دهند و ماموریت آنان تامین محیط امن، سازمان‌دهی زندگی روزمره، تقویت همکاری با سازمان‌های بین‌المللی برای حمایت از پناهندگان و ایجاد شرایط زندگی پایدار و آبرومند در کمپها در شمال و شرق اردن است. تا سال 2021، بیش از 128,000 پناهنده وارد اردن شده‌اند و سالها در این کشور زندگی کرده‌اند.
اداره امنیت عمومی دارای یک پروگرام امنیت ایدیولوژیک برای مقابله با اندیشه‌های افراطی است. این اداره رویکردی وقایوی و معنوی در قبال کارمندان خود و پناهندگان ساکن این کمپها در پیش گرفته است. این رویکرد به کمک قطعات تخصصی و با حمایت اداره امور پناهندگان، بشمول بخش افتاء و هدایت مذهبی و مرکز صلح همگانی، اجرا می‌شود.
دگروال سامر الحوامله، مدیر بخش افتاء و هدایت مذهبی در اداره امنیت عمومی، اظهار کرده است که این بخش امنیت عمومی کمپهای پناهندگان را بصورت کاربردی تامین نموده است. این اداره از رویکرد عملی مبتنی بر ارائه تصویری واقعی از اسلام از طریق ویب‌سایت «پیام عمان» که از حمایت عالی‌جناب ملک عبدا… (دوم) بن الحسین برخوردار است، استفاده می‌کند. پیامی که منتشر می‌شود حاوی مفهوم عمیق خاستگاه رابطه بین انسان و اسلام، بربنیاد صلح، رواداری و میانه‌روی، است.
«استراتژی ملی 2014 اردن» در راستای مقابله با افراط‌گرایی فکری با این رویکرد، از نظر برخورداری از سیاست متعادل حفظ آزادی‌های عمومی، امنیت و حاکمیت قانون، شباهت دارد.
آژانس خبری فرانسه / تصاویر گتی
بخص افتاء به دو بخش خاص متمرکز شده است. نخست، ارتقای سطح علمی کارمندان افتاء برای تقویت دانش و توانایی‌های امامان و مبلغین در راستای امنیت عمومی، بطور عام، و کارمندان اداره امور مذهبی، بطور خاص. این روحانیون از ارکان اساسی رشد معنوی کارمندان امنیت عمومی هستند.
این رشد بشمول ترویج مفهوم صحیح شریعت و متون مذهبی و آشنا ساختن کارمندان با انواع مختلف افراط‌گرایی است. کارمندان می‌توانند دانش خود را در امور روزمره و ایجاد ارتباط با پناهندگان دارای سوابق مختلف به کار بگیرند. به این ترتیب امکان شناسایی اشخاص دارای ایدیولوژی افراطی در کمپها و محافظت از جوانان در مقابل چنگال اندیشه‌های افراطی فراهم می‌شود.
در این راستا، بخش افتاء اقدامات متعددی را در پیش گرفته است که مهم‌ترین آنها آماده‌سازی پروگرام درسی برای تعلیم امامان و مبلغین و صدور تصدیق رسمی برای آنان است. این بخش از روحانیون درخواست کرده است که برای انتشار آثار در عرصه مقابله با ایدیولوژی افراطی و تشریح آموزه‌های واقعی مذهب و شناسایی بیگانگان بداندیش حامی تروریزم اقدام کنند. بنابراین، کارمندان بخش افتاء در خط مقدم مبارزه با ایدیولوژی افراطی در محیط زندگی پناهندگانی با سوابق مختلف قرار می‌گیرند. این پناهندگان در معرض خشونت و شاهد صحنه‌های هولناک سر بریدن و تخریب سرپناه مردم بوده‌اند.
پناهندگان ممکن است قربانی شستشوی مغزی در اثر تبلیغات تروریست‌ها در مناطق تحت تصرف آنها، شده باشند. این پروسه شامل انتشار جزوه، پخش پروگرام‌های رادیویی و الزامی نمودن حضور در پروگرام‌های تبلیغی در مناطق مسکونی بوده است. پیوستن اطفال به کمپهای تعلیمی تروریست‌ها از طریق اجبار و فریب جزو خطرناک‌ترین فعالیت‌های این‌چنینی است. داعش همچنان یک پروگرام تعلیمی مکتب بربنیاد خشونت و افراط‌گرایی تدوین نموده است. قوای ائتلاف بعد از آزادسازی شهرها با بعضی از این واقعیت‌ها روبرو شده‌اند.
دومین بخش تمرکز بخش افتاء و هدایت مذهبی آماده‌سازی کارمندان امنیت عمومی است. این بخش پروگرام تعلیمی مشترکی در راستای فرهنگ در موسسات و مراکز تعلیم امنیت عمومی اجرا می‌کند. این پروگرام شامل تبلیغ و هدایت مذهبی است که سخنرانی و جلسات میدانی با حضور کارمندان امنیت عمومی فعال در کمپها را شامل می‌شود. به این ترتیب، دیدگاه‌ها و پیشنهادات کارمندان کمپ برای ترویج مفاهیم مهربانی، رواداری و میانه‌روی در نظر گرفته می‌شود.
ضمناً، «مرکز صلح همگانی»، متعلق به بخش امنیت وقایوی از اداره امنیت عمومی کوشش‌های بسیاری در قسمت مقابله با افراط‌گرایی از طریق برگزاری دوره‌های تخصصی، اجرای پروگرام‌های مرتبط و پلان‌گذاری به کمک پناهندگان، انجام داده است.
دگرمن، ریاض البتوش، رئیس مرکز صلح همگانی، اظهار کرد: «از زمان پیدایش داعش در سوریه، پناهندگان سوری بسیاری وارد خاک اردن شده‌اند. مرکز صلح همگانی گروپ‌های مرتبط را مورد توجه خاص قرار داده است زیرا این مرکز در راستای مقابله با ایدیولوژی افراطی تخصص دارد و می‌تواند ضمن محافظت از پناهندگان، پروسه تعلیم آنان را از ایدیولوژی‌های منحرف پاک‌سازی کند.»
مرکز صلح همگانی ابتدا بر کارمندان کمپهای پناهندگان سوری متمرکز شد و آنان را با روش‌های شناسایی شخصیت‌های افراط‌گرا و رسیدگی به وضعیت اشخاص فراری از مناطق جنگ‌زده آشنا ساخت. داوطلبان فعال در کمپهای پناهندگان سوری در صف دوم قرار داشتند. سرانجام، پناهندگان سوری ساکن در داخل و خارج کمپ در محور توجه مرکز صلح همگانی قرار گرفتند.
دگرمن ریاض اظهار کرد: «این مرکز رویکرد درازمدت وقایویِ در پیش گرفته است و پروگرام‌های آن را مربیان متخصص اجرا می‌کنند. این کار شامل دوره‌ها، سخنرانی‌ها و ورکشاپ‌های مربوط به مقابله با ایدیولوژی افراطی و سربازگیری آنلاین، و دیگر پدیده‌های خارجی جامعه که آرامش پرسونل اداره امور پناهندگان سوری را بر هم می‌زند، می‌شود. از این دوره‌ها می‌توان به دوره انتقال دانش به اعضای برجسته حاضر در کمپهای پناهندگان سوری، که بانفوذترین گروپ محسوب می‌شوند، اشاره نمود.»
پروگرامی تعلیمی به نام «ابتکار آگاه‌سازی جوانان» نیز با همکاری پولیس اجتماعی در مناطق مختلف این کشور برگزار شد و جوانان سوریه در آن اشتراک نمودند. این پروگرام دربرگیرنده سخنرانی‌هایی درباره معرفی ایدیولوژی افراطی و نقش جوانان در مقابله با آن است.
مسئولین مرکز همچنان جلساتی را با دفتر کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد و دیگر شرکای بین‌المللی و محلی ترتیب دادند. آنها توافق کردند تا پروگرام‌های اطلاع‌رسانی و تعلیمی را در مورد مبارزه با ایدئولوژی افراطی و حفاظت از جامعه ساکن در کمپهای پناهندگان سوری ایجاد نمایند.
یکی دیگر از پروگرام‌های مهم آگاهی‌بخشی درباره مقابله با افراط‌گرایی توسط «مرکز صلح همگانی» با همکاری موسسه صحت فامیل بنیاد ملک حسین برگزار گردید. گروپ مورد نظر این پروگرام را محصلین، از جمله محصلین سوری، تشکیل داده و شامل سخنرانی‌های تعلیمی درباره مقابله با اندیشه‌های افراطی و سربازگیری آنلاین بود.
یکی از عوامل مهم ایجاد هماهنگی بین موسسات امنیتی و قوای مسلح اردن، و اقدامات همه نهادهای دولتی فعال در این عرصه در مقیاس ملی بوده است، مانند وزارت حج و اوقاف، وزارت داخله، وزارت توسعه اجتماعی، وزارت صحت، وزارت معارف و وزارت.
تمام کار این نهادها وقف تامین ضروریات روزانه پناهندگان، بدون اعمال تبعیض و با درنظرداشت انصاف، مساوات و مراعات نمودن حقوق بشر بوده است. این سخاوت زمینه بروز نارضایتی را که عامل ایجاد اندیشه‌های افراطی است، کاهش داده است. بطور کلی، اردن اقدامات امنیتی و معلوماتی خود را در جهت جلوگیری از گسترش یا نفوذ کسانی که دارای ایدئولوژی افراطی اند، و برخورد با آنها، در صورت شناسایی، ادامه داده است.
نظرات بسته شده است.