دستگاه نظامی این کشور مسئول ترویج همکاری برای مقابله با معضلات امنیتی آسیای میانه است
سلطنت بردیکیوا
بازدید شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان از ایالات متحده در 16 می 2018 رویدادی تاریخی بود: این نخستین بار از سال 2002 بود که رئیس‌جمهوری ازبکستان رسماً به ایالات متحده سفر می‌کرد. دیدار رئیس‌جمهور میرضیایف با همتای امریکایی خود، دونالد ترامپ، نه تنها حاکی از عادی شدن روابط دوجانبه، بلکه نشانگر تعمیق روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و امنیتی بود. رئیس‌جمهور میرضیایف دیدار خود با رئیس‌جمهور ترامپ را آغاز “عصر جدید همکاری ستراتیژیک” بین دو کشور دانست. این رابطه دیپلوماتیک با امضا شدن قرارداد پنج-ساله همکاری نظامی دوجانبه آغاز شد.
دنیل روزنبلوم، سفیر ایالات متحده در ازبکستان، روند بهبود روابط دو کشور را در کنفرانس مطبوعاتی در تاشکند در جولای 2019 شرح داد. سفیر روزنبلوم اظهار کرد: “ایالات متحده علاقمند به گسترش همکاری امنیتی با ازبکستان، از جمله مبارزه با تروریزم و قاچاق مواد مخدر است”. “این همکاری ضمن تضمین صلح و پیشرفت در افغانستان، که هدفی مشترک محسوب می‌شود، همکاری برای مبارزه با افراط‌گرایی خشن، جرایم فراملی، قاچاق مواد مخدر و تهدیدات دیگر را در بر می‌گیرد.”
همکاری جدید
از روزهای ابتدایی سال 2019، ازبکستان به پیشرفت‌های مهمی در عرصه تقویت روابط با اردوی ایالات متحده دست یافته است. در فبروری 2019، قومندان قومندانی مرکزی ایالات متحده، جنرال جوزف ووتل برای اشتراک در کنفرانس لوی درستیزان آسیای میانه بصورت رسمی به تاشکند سفر کرد. این کنفرانس که قوماندانی مرکزی ایالات متحده مجری آن بود، برای نخستین بار در تاشکند برگزار می‌شد. رئیس‌جمهور میرضیایف اظهار کرد که این کنفرانس زمینه‌ساز بررسی و انکشاف رویکردهای مشترک برای حل یکی از مهمترین درگیری‌های منطقه -جنگ افغانستان- است. در دیدار جنرال ووتل و رئیس‌جمهور میرضیایف بالای اهمیت تقویت همکاری نظامی ازبکستان-امریکا، بشمول همکاری با قوای مسلح ازبکستان در قسمت تعلیم نظامی، تربیت متخصصین تخنیکی نظامی و همکاری بین اردو و قوای امنیتی دو کشور، تاکید شد.
بر بنیاد راپور روزنامه آنلاین Asia Times، رئیس‌جمهور میرضیایف اظهار امیدواری کرد که توانایی و آمادگی رزمی اردو ی کشورش به کمک متخصصین امریکایی تقویت شود. با این که جزییات این همکاری افشا نشده است، رافائل ستاروف، تحلیل‌گر سیاسی ازبکستان، به این باور است که این روند بشمول مدرن‌سازی قوای خاص، رسیدن به انواع جدید سلاح و مهمات برای قوای خاص کشور و اردوی سرحدی و تجهیز قوای مسلح به وسایل نقلیه زرهدار خواهد بود. دو کشور همچنان موضوع تعلیم محصلین افسری ازبک در پوهنځی‌های نظامی ایالات متحده را بررسی کرده‌اند.
در اوایل 2019، ازبکستان قدم مهم دیگری برای تقویت پیوندهای نظامی با ایالات متحده برداشت. در فاصله 13 جنوری الی 31 جنوری 2019، قوای خاص ازبک در مانوری با عنوان “ضربه جنوبی” در کنار قوای گارد ملی ایالات متحده در قرارگاه نظامی Camp Shelby در منطقه هاتیسبورگ می‌سی‌سی‌پی و مرکز تعلیمی Gulfport این ایالت اشتراک کردند. بر بنیاد اطلاعیه وزارت دفاع ازبکستان، این مانور “آمادگی نظامی و همکاری بین قوای نظامی ایالات متحده و هم‌پیمانان کلیدی آن را تقویت می‌کند.” این نخستین بار بود که قوای خاص ازبکستان در مانوری مشترک در خاک ایالات متحده اشتراک می‌کردند. در قالب این پروگرام تعلیمی، هیات ازبک به سرپرستی وزیر دفاع وقت، عبدالسلام عزیزوف، در جنوری 2019 با مدیران نظامی امریکا در می‌سی‌سی‌پی و نیز مقامات دفتر مرکزی قوماندانی مرکزی ایالات متحده در تامپا فلوریدا در ایالات متحده دیدار کرد. در این دیدار موضوعات امنیتی آسیای میانه، فرصت‌های پیشبرد همکاری با اردوی ایالات متحده و مانورهای مشترک و بین‌المللی آتی بررسی شد.
با هدایت رئیس‌جمهور میرضیایف، ازبکستان شروع به همکاری با سازمان‌های نظامی و تعلیمی و مربیان ایالات متحده کرده است. گریگوری گلیسون، پروفیسور مطالعات امنیتی مرکز مطالعات امنیتی جورج مارشال اروپا (نتیجه همکاری وزارت دفاع جرمنی و وزارت دفاع ایالات متحده)، دوره تعلیمی امنیت بین‌الملل را در اکادمی قوای مسلح ازبکستان اجرا کرده است. پروفیسور گلیسون اکنون بطور منظم ورکشاپ‌هایی را برای هیات علمی و محصلین این اکادمی برگزار می‌کند. محمد عباسوف، لومری بریدمن قوای ذخیره قوای مسلح ازبکستان، اظهار کرد که از‌آنجا‌که تعلیم در موسسات تعلیم نظامی ازبکستان همچنان مبتنی بر مطالب دوران شوروی است، “اردوی [ازبکستان] به روش‌ها و تجربیات [تعلیمی] امروزی ضرورت دارد.”
تقویت روابط بین ازبکستان و ایالات متحده در سالهای اخیر منافع اقتصادی نیز برای هر دو طرف به همراه داشته است. میرضیایف یک سال بعد از رسیدن به ریاست جمهوری، شروع به برگزاری مجموعه جلسات دوجانبه با نمایندگان کمپنی‌های امریکایی در نیویارک کرد. این جلسات در حاشیه هفتادودومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتمبر 2017 برگزار کرد. این جلسات باعث انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری نفت و گاز، ماشین‌سازی و هوانوردی ملکی به مبلغ $2.6 میلیارد دالر شد.
به گفته آلیس ولز، معین وزیر خارجه ایالات متحده در امور آسیای جنوبی و میانه، ایالات متحده میزان کمک‌های مالی به ازبکستان را سه برابر کرده و از $10.1 میلیون در سال 2016 به $28.1 میلیون در 2018 رسانده است. مقامات ازبک اشاره کردند که بیش از 160 کمپنی امریکایی در جریان پنج سال گذشته دست به سرمایه‌گذاری در این کشور به ارزش مجموعاً $600 میلیون دالر زده‌اند. ازبکستان نیز آمادگی خود را برای همکاری اقتصادی با امریکا ذریعه کاهش ذخایر طلا و خرید اوراق خزانه‌داری ایالات متحده اعلان کرده است. حجم تبادلات تجارتی در سال 2018 دو برابر شد.
ازبکستان به حیث کارگزار صلح
دیپلومات‌ها و مدیران نظامی امریکا ازبکستان را از هم‌پیمانان منطقوی اصلی خود و کارگزار صلح در افغانستان می‌دانند. در جلسه فراکسیون جدید کانگرس ایالات متحده در امور ازبکستان که در فبروری 2019 در واشنگتن برگزار شد، نماینده تگزاس اهمیت ستراتیژیک ازبکستان را تصدیق کرد. این فراکسیون که به ابتکار رئیس‌جمهور میرضیایف در نومبر 2018 تشکیل شده بود، قصد دارد هر سال دو جلسه برای بررسی شیوه‌های تقویت روابط ازبکستان-امریکا برگزار کند.
قرارداد ایالات متحده و ازبکستان در قسمت هماهنگ‌سازی مشترک پروسه ایجاد صلح در افغانستان ظاهراً در کانون منافع جدید امریکا در ازبکستان قرار دارد. دیپلومات‌های ازبک و امریکایی مجموعه مشوره‌های سیاسی را درباره ایجاد صلح در آن کشور صورت داده‌اند. واشنگتن چندی قبل بالای اهمیت نقش تاشکند به حیث مذاکره‌کننده سیاسی برای ختم جنگ در افغانستان تاکید کرد. مقامات ازبک نقش مهمی در ایجاد گفتمان بین طالبان و دولت افغانستان بازی کرده‌اند.
عصمت‌ا… ایرگاشف، نماینده رئیس‌جمهوری ازبکستان در افغانستان، اخیراً اظهار کرد که همه اقدامات کشورش درباره افغانستان مبتنی بر یک اصل اساسی است: درگیری‌های مستمر مشکل افغان‌ها است و باید به وسیله خود افغان‌ها، تحت رهبری افغان‌ها و بدون مداخله بی‌مورد کشورهای دیگر ختم شود. به گفته ایرگاشف، این رویکرد باعث شده است که ازبکستان بتواند اعتماد همه گروپ‌های سیاسی افغانستان، از جمله طالبان، را جلب کند. ازبکستان با توجه به اقدامات اخیرش به حیث مذاکره‌کننده صلح در افغانستان، اعتبار بیشتری در ایالات متحده یافته است.
ازبکستان در عرصه اقتصادی نیز در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است. ازبکستان در حال اجرای طرحهای زیربنایی کلان در افغانستان است که از آنها می‌توان به خط ریل مزارشریف-هرات و خط ریل مزارشریف-کابل-پیشاور اشاره کرد. ازبکستان خواستار افزایش کمک‌های اقتصادی به افغانستان برای سال 2019 شد.
نظرات بسته شده است.