ادغام مجدد تندروهایی که اظهار پشیمانی کرده باشند می‌تواند به پیشرفت کشور کمک کند.
داکتر رستم حیدراف، اکادمی علوم جمهوری تاجیکستان
دوران رویارویی تاجیک‌ها باید سرانجام در 2019 به پایان برسد. از سال 2020، مرحله جدیدی باید آغاز شود؛ دوران جدید توسعه تاجیکستان در چارچوکات آشتی ملی، تقویت تصویر بین‌المللی مثبت این جمهوری. همه تاجیک‌ها باید متحد و بر اجرای چهارمین هدف استراتژیک کشور متمرکز شوند: تقویت زمینه اشتغال سازنده از طریق صنعتی‌سازی.
امروزه، دنیا وارد عصر جهانی‌سازی، با جنبه‌های مثبت و منفی، شده است. این موضوع با وقوع مشکلات جهانی مثل گسترش ایدئولوژی افراط‌گرایی و بنیادگرایی مذهبی نمود بیشتری پیدا می‌کند. بسیاری از کشورها، با روش‌ها و ابزارهای مختلف -با توجه به قابلیت‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی آنها- درگیر این تهدید جهانی هستند.
باید یادآور شویم که کشور ما چندین دهه با تهدیدات سازمان‌های مختلف افراط‌گرا و بنیادگرای مذهبی روبرو بوده است. البته، تاجیکستان در آن دوران موفقیت‌ها و شکست‌هایی را تجربه کرده است. رهبران تاجیکستان، در مسیر مبارزه با نمودهای افراط‌گرایی و بنیادگرایی مذهبی، صرف یک هدف را تعقیب کرده و می‌کند: تضمین امنیت شهروندان کشور و حفظ صلح و ثبات در تاجیکستان.
ما مراحل مشکل تشکیل دولت را پشت سر گذاشته‌ایم: از جنگ تا دوران پسا-جنگ و سرانجام، رسیدن به صلح کامل در این سرزمین. بعد از رسیدن به این صلح، فرهنگ سیاسی جدیدی به‌تدریج در تاجیکستان شکل گرفت. حامیان دولت و آنهایی که خود را مخالف می‌دانند، به همزیستی در دوران پسا-جنگ روی آورده‌اند. بین مقامات و آنهایی که خود را مخالف سیاسی دولت می‌دانند، گفتمان برقرار شده است و دورنمای سیاسی جامعه ما از گرایش‌های منفی مصئون مانده است.
البته، چنان‌که از تاریخ مدرن توسعه کشور برمی‌آید، در دوران پسا-جنگ بعضی از اختلافات مخالفین سیاسی سابق تاحال برطرف نشده است. شاید، در مقطعی، گفتمان بین قوای سیاسی مختلف در جامعه تاجیکستان تضعیف شده باشد و در نتیجه نمایندگان گروپ‌‌های مخالف خود را بیگانه احساس کرده باشند. این سوال پیش می‌آید که این وضعیت چی‌قسم رخ داده است؟ جواب دادن به این سوال بسیار مشکل است، ولی می‌کوشم تا به آن جواب دهم.
دو قطب سیاسی
روند سیاسی جهانی نشان می‌دهد که توازن سیاسی در یک جامعه معین با تقابل دو قطب سیاسی تراز اول برقرار می‌شود؛ به‌اصطلاح ستیزگرایان که بیشتر مشکلات را با زور حل می‌کنند و به‌اصطلاح صلح‌گرایانی که در پی حل مشکلات جامعه از طریق گفتمان محافظه‌کارانه و مذاکرات مسالمت‌آمیز هستند.
این روند را می‌توان آشکارا در مثال مخالفت نخبگان سیاسی کشورهای غربی مثل ایالات متحده مشاهده کرد. به نظر من، تا همین چند سال قبل، این موضوع درباره تاجیکستان صدق می‌کرد. یعنی توازن بین دو قطب نخبگان سیاسی تاجیکستان به هم خورد و دیگر امکان ایجاد گفتمان سازنده با مخالفین سیاسی دولت رسمی ممکن نشد.
اما، امروز دورنمای سیاسی تاجیکستان دگرگون شده و سطح فرهنگ سیاسی بهبود یافته است. دلیل این وضعیت آن است که نخبگان سیاسی شروع به تمرکز بر اصول عمل‌گرایی و سیاست واقعی کرده‌اند. فعالیت این عمل‌گرایان باعث شد که دولت تاجیکستان، با ایجاد شرایط مطلوب، بیشتر از 50 تن از سرکردگان و چند-صد تن از اعضای عادی تعدادی از گروپ‌‌های افراط‌گرا و بنیادگرای مذهبی را به کشور بازگرداند. به این شهروندان فرصت هم‌آمیزی مجدد در جامعه تاجیکستان داده شد.
به نظر من، نخبگان سیاسی مدرن تاجیکستان به این نتیجه رسیده‌اند که آینده تاجیکستان به یکپارچه‌سازی همه قوای پیشران کشور بستگی دارد. از نظر من، شاید دوست نداشتن این یا آن قدرت در کشور ممکن باشد، ولی عشق نورزیدن به وطن ممکن نیست. وطن‌دوستی، به نظر من، از خصوصیات ذهنی مردم تاجیکستان است. نمایندگان ملت ما، صرف‌نظر از وابستگی مذهبی، سیاسی و اجتماعی، بدون استثنا، عاشق وطن خود، تاجیکستان عزیز، هستند. این قاعده حامیان دولت رسمی و مخالفین سیاسی آن را نیز شامل می‌شود.
طبیعتاً این سوال پیش می‌آید: آیا بازگشت مخالفین سیاسی دولت کنونی تاجیکستان رویدادی مثبت برای زندگی مردم تاجیکستان است؟ قطعاً بلی. شخصاً از بازگشت اشخاص یا گروپ‌‌های سیاسی که از توان تضمین صلح و ثبات کشورم برخوردارند، استقبال میکنم. اگر بازگشت مخالفین سیاسی ما به نفع امنیت باشد، از این تحول استقبال میکنم. به کلی مطمئن هستم که بازگشت مخالفین گام دیگری به طرف تضمین صلح در سرزمین تاجیکستان است.
ضرورت حمایت
بعضی از مردم تاجیکستان فریب ایدئولوژی‌های افراطی و بنیادی مذهبی را خورده و به سازمان‌های بنیادگرا و افراط‌گرای مذهبی پیوسته‌اند. بر این اساس، ما باید به این قربانیان کمک کنیم تا به کشور بازگردند و آنها را بعد از توانمندسازی وارد جامعه کنیم. امروزه نخبگان سیاسی تاجیکستان می‌کوشند تا استراتژی و سازوکاری برای کمک‌رسانی به این قربانیان بیابند.
ولی ما در تاجیکستان تجربه چندانی در این عرصه نداریم. در این بخش از رهنمایی و کمک دوستان مداراعتبار خود، ایالات متحده، جرمنی، بریتانیا و فرانسه، استقبال می‌کنیم. این کشورها در سخت‌ترین مقاطع تاریخ کشورمان در کنار ما بوده‌اند و همیشه به تقویت امنیت و بازسازی اقتصاد ما کمک کرده‌اند. ما قدردان این کمک ارزشمند و بدون چشمداشت دوستان غربی خود هستیم.
به کلی آشکار است که جمهوری جوان ما نیازمند تقویت حاکمیت قانون و پایبندی اکید به حقوق بشر است. به نظر من، حل نشدن بعضی از مشکلات این بخش ناشی از این واقعیت است که تاجیکستان تافعلاً برای رفع آنها به کمک و مشوره ضرورت دارد. تاجیکستان در پی درس گرفتن از تجربیات دموکراسی‌های برتر دنیا در امور حاکمیت قانون و رعایت حقوق بشر است. بر این باور هستم که ما باید درسهای فراوانی از دوستان غربی خود بیاموزیم. بنابراین، در این بخش، کشور ما نیازمند انتقال دانش و تکنالوجی از اتحادیه اروپا و ایالات متحده است.
تاجیکستان برای مبارزه با نمودهای افراط‌گرایی و بنیادگرایی مذهبی در جامعه به کمک جامعه جهانی ضرورت دارد. بدون تجربه کافی، امکان مبارزه با این نمودها را نخواهیم داشت. در جامعه ما، مردم به‌تدریج به این باور رسیده‌اند که مبارزه با این تهدیدات مستلزم استفاده از روش‌ها و ابزارهای دیگر است. برای مقابله با این پدیده‌ها پرداختن به اقدامات پیشگیرانه ضروری است.
نظرات بسته شده است.