این کشور تقویت تعلیم مذهبی را به عنوان روش تقویت امنیت انتخاب کرده است
نوشته سلطنت بردیکیوا
حمله به میدان هوایی آتاتورک استانبول در 28 جون 2016 سایه دهشت را بر سر ترکیه و دیگر کشورهای آسیای میانه مانند جمهوری قرقیزستان انداخت.
جمهوری قرقیزستان با از بین بردن عوامل و جلوگیری از حملات تروریستی تا حدی از این حملات دور ماند. هر چند، دولت قرقیزستان و رسانه های محلی از خطر روزافزون افراط گرایی مذهبی و تروریسم که این کشور را تهدید می کند ابراز نگرانی کرده اند. این تشویش با گسترش داعش و حملات پراکنده آن در سراسر دنیا تقویت شده است.
این مقاله به ارزیابی برخی از آخرین اقدامات ضد تروریستی جمهوری قرقیزستان و آمادگی این کشور برای مقابله با افراط گرایی و تروریسم می پردازد.
تهدیدات موجود
در 16 جولای 2015، قوای امنیتی قرقیزستان اولین بار در پایتخت این کشور درگیر نبردی خونین با تروریست ها شدند. قوای امنیتی شش تروریست را کشتند و هفت تن دیگر را دستگیر کردند. آنها ظاهراً عضو داعش بودند و قصد داشتند دو حمله در بیشکک، پایتخت قرقیزستان، اجرا کنند.
این رویداد موجی از اضطراب در این کشور ایجاد کرد. در سال های اخیر، جمهوری قرقیزستان ظاهراً ده ها نقشه حمله گروپ های تروریستی بین المللی را خنثی کرده است. مقامات قرقیزستان پس از وارد کردن گروپ های تهدیدکننده امنیت این کشور در فهرست سیاه، اکنون نگران گسترش داعش در آسیای میانه هستند.
تا ختم سال 2015، جمهوری قرقیزستان فعالیت 19 گروپ افراطی و تروریست، از جمله القاعده، جنبش طالبان، جنبش اسلامی شرق ترکستان، دولت اسلامی و جبهه النصره را غیرقانونی اعلام کرد. طبق گزارش وزارت داخله قرقیزستان، پولیس 4,000 فرد دارای دیدگاه های افراطی را کشف کرده است. مقامات قرقیزستان اظهار کردند که گسترش ایده های افراطی مذهبی به خصوص در ولایت های جنوبی اوش و جلال آباد مورد تشویش است، هر چند این نوع افراط گرایی در بخش شمالی این جمهوری نیز دیده می شود.
مقابله با افراط گرایی و تروریسم
جمهوری قرقیزستان عضو تعدادی از سازمان های امنیتی منطقوی و بین المللی، مانند سازمان همکاری شانگهای، سازمان پیمان امنیتی مشترک و سازمان امنیت و همکاری اروپاست. همه این سازمان ها مروج همکاری نظامی، مبارزه با تروریسم و تبادل معلومات و دانش در بین کشورهای عضو هستند. جمهوری قرقیزستان در بخش تعلیم مبارزه با تروریسم و مانورهای نظامی در چارچوکات فعالیت های ضد تروریستی این سازمان ها حضور فعال داشته است. این کشور برای امنیت گمرک، محافظت از سرحدات و قوای پولیس از پروگرام تعلیم ایالات متحده استفاده میبرد.
مقامات قرقیزستان اقدامات ضد تروریستی در خانه را با تمرکز بر روی جوانان به عنوان اهداف و مرتکبان احتمالی مد نظر قرار داده اند. از آنجا که جوانان در معرض بنیادگرایی و جذب شدن به گروپ های افراطی مذهبی هستند، وزارت داخله قرقیزستان پروگرام راهنمایی جوانان در بخش کشف افراط گرایان و فعالیت های جذب نیرو در رسانه های اجتماعی و معرفی آنها به ماموران مجری قانون را اجرا کرده است.
در عین حال، مقامات قرقیزستان متوجه شده اند که موسسات تعلیمی و خوابگاه ها اهداف احتمالی تروریست ها هستند. طبق دستور مورخ مارس 2016 وزارت تعلیم، موسسات تعلیمی باید استندردهای مرکز مبارزه با تروریسم کمیسیون دولتی امنیت ملی را رعایت کنند. این اقدامات پروگرام های تخلیه؛ منع کردن دسترسی افراد غیرمجاز به تعمیرهای تعلیمی؛ تلاشی کامل تجهیزات برق و گاز در تعمیرهای مکاتب؛ و تعلیم کارمندان و دانشجویان در بخش شیوه مقابله با حملات تروریستی را شامل می شود.
جمهوری قرقیزستان می داند که تعلیم مذهبی مناسب کلید مبارزه با افراط گرایی و تروریسم است. در پی ایجاد بخش آزادی مذهبی و وجود روحیه معنوی در بسیاری از مردم قرقیزستان پس از فروپاشی شوروی، مردم و مقامات قرقیزستان متوجه رابطه ای بین جستجوی هویت دینی، ضعف تعلیم مذهبی و آسیب پذیری افراد در معرض تبلیغات افراطی شده اند. مقامات قرقیزستان بر این باورند که «اداره روحانی مسلمانان قرقیزستان» یا «مفتیات»، نهاد رسمی هماهنگ کننده موسسات اسلامی و تعلیم در این کشور، می تواند نقش فعال تری در هدایت امور اسلامی این کشور داشته باشد. در واقع، کیفیت هماهنگی فعالیت های ضد بنیادگرایی بین مسئولان دولتی و مفتیات بهبود چشم گیری یافته است.
نقش مفتیات ظاهراً از یک مهر لاستیکی (مثل زمان شوروی) به بازیگری پویا و مهم در ارائه تعلیم اسلامی ارتقا یافته است. در سال 2015 این سازمان 29 دوره تعلیمی برای افزایش آگاهی امامان در بخش مبارزه با بنیادگرایی و افراط گرایی خشن، و 18 دوره تعلیمی برای 920 متعلم مکاتب برگزار کرده است. والیان، مسئولان محلی و مقامات مجری قانون نیز در این دوره ها اشتراک می کنند و با مفتیات درباره ضرورت گفتگو با جوانان درباره اسلام و بنیادگرایی بحث می کنند. در ضمن، به دستور شورای ملی دفاع جمهوری قرقیزستان، پروگرام درسی 70 مکتب این کشور یکسان شده است. به گفته مفتی مکساتبک آجی توکتوموشف، با وجود 2,662 مسجد در این کشور، احتمال ساخت مسجد جدید اندک است.
قرقیزستان که با تهدیدات تروریسم جهانی روبروست، توجه خود را بر کیفیت تعلیم مذهبی متمرکز کرده است و به موضوع بنیادگرایی جوانان اهمیت خاصی داده است. ولی موفقیت این کشور در جلوگیری از گسترش افراط گرایی در داخل سرحدات به تغییرات بزرگ تری بستگی دارد: بهسازی کیفیت زندگی، از بین بردن فساد، حفظ ثبات سیاسی و رعایت حقوق بشر. توانایی جمهوری قرقیزستان در مقابله با بنیادگرایی مذهبی مرتبط با گروپ های تروریستی جهانی به ایجاد توازن ظریف بین رعایت ارزش های مردمسالاری و حقوق بشر و مهار کردن اسلام بنیادگرا بستگی دارد. واکنش نادرست احتمال وضعیت بنیادگرایی را بدتر خواهد کرد.
By Unipath