مبارزه‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬انترنیتی‭ ‬نباید‭ ‬موجب‭ ‬تضعیف‭ ‬حکمرانی‭ ‬خوب‭ ‬شود

نوریا‭ ‬کوتنائوا‭/‬محقق‭ ‬مستقل،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان

قز اقستان،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان،‭ ‬تاجکستان،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬و‭ ‬ازبکستان‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬کسب‭ ‬استقلال‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1991،‭ ‬همگی‭ ‬با‭ ‬چالش‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬تهدیدات‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬امنیت‭ ‬ملی‭ ‬خود‭ ‬مواجه‭ ‬شده‭ ‬بودند،‭ ‬اما‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬مسیر‭ ‬متفاوت‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬انکشاف‭ ‬سیاسی،‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬انتخاب‭ ‬کردند‭. ‬امنیت‭ ‬سرحدی،‭ ‬افراطگرایی‭ ‬مذهبی،‭ ‬قاچاق‭ ‬مواد‭ ‬مخدر،‭ ‬فساد‭ ‬و‭ ‬آشوب‭ ‬سیاسی‭ ‬مشکلات‭ ‬طولانی‭ ‬مدت‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬بوده‭ ‬اند،‭ ‬اما‭ ‬یک‭ ‬چالش‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬دهه‭ ‬گذشته‭ ‬ظاهر‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬هم‭ ‬جرایم‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬تکنالوژی‭ ‬پیشرفته‭ ‬و‭ ‬انترنیت‭ ‬است‭.‬

امنیت‭ ‬سایبر‭ ‬ارتباط‭ ‬نزدیکی‭ ‬با‭ ‬گسترش‭ ‬انترنیت‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬باوجود‭ ‬سرعت‭ ‬اتصال‭ ‬متفاوت‭ ‬در‭ ‬تمام‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ (‬CAS‭) ‬در‭ ‬حال‭ ‬رشد‭ ‬است‭. ‬بنابر‭ ‬اعلام‭ ‬شرکت‭ ‬اوکلا‭ ‬که‭ ‬سرعت‭ ‬موج‭ ‬وسیع‭ ‬را‭ ‬هر‭ ‬30‭ ‬روز‭ ‬یک‭ ‬بار‭ ‬آزمایش‭ ‬میکند،‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬سرعت‭ ‬انترنت،‭ ‬در‭ ‬فبروری‭ ‬2014‭ ‬قزاقستان‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬188‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬رده‭ ‬58‭ ‬قرار‭ ‬گرفت،‭ ‬تاجکستان‭ ‬در‭ ‬رده‭ ‬66‭ ‬بود،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان‭ ‬در‭ ‬رده‭ ‬81‭ ‬و‭ ‬ازبکستان‭ ‬در‭ ‬رده‭ ‬171‭ ‬قرار‭ ‬داشت‭. ‬اوسط‭ ‬سرعت‭ ‬دانلود‭ ‬در‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬رده‭ ‬بسیار‭ ‬بهتر‭ ‬داشته‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬سال‭ ‬2010،‭ ‬قزاقستان‭ ‬بالاترین‭ ‬میزان‭ ‬کمپیوترهای‭ ‬آلوده‭ ‬و‭ ‬ترافیک‭ ‬نامه‭ ‬ها‭ ‬تبلیغاتی‭ (‬spam‭) ‬را‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬پنج‭ ‬کشور‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ (‬85‭ ‬فیصد‭) ‬دارا‭ ‬بود‭. ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬92‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬ادارات‭ ‬قزاقستان‭ ‬حداقل‭ ‬یک‭ ‬حمله‭ ‬سایبر‭ ‬را‭ ‬تجربه‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭. ‬این‭ ‬مسئله‭ ‬به‭ ‬احتمال‭ ‬زیاد‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬تعداد‭ ‬زیاد‭ ‬کاربران‭ ‬انترنت‭ ‬و‭ ‬وضعیت‭ ‬مالی‭ ‬جذاب‭ ‬قزاقستان‭ ‬بود‭. ‬بعد‭ ‬از‭ ‬قزاقستان،‭ ‬ازبکستان‭ ‬دارای‭ ‬8‭ ‬فیصد‭ ‬و‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان‭ ‬دارای‭ ‬4‭ ‬فیصد‭ ‬کمپیوترهای‭ ‬آلوده‭ ‬بودند‭. ‬تاجکستان‭ (‬1‭ ‬فیصد‭) ‬و‭ ‬ترکمنستان‭ (‬2‭ ‬فیصد‭) ‬کمترین‭ ‬فیصد‭ ‬کمپیوترهای‭ ‬آلوده‭ ‬و‭ ‬مبتلا‭ ‬به‭ ‬نامه‭ ‬های‭ ‬تبلیغاتی‭ (‬spam‭) ‬را‭ ‬دارا‭ ‬بودند‭.‬

جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬در‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی

در‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬به‭ ‬سه‭ ‬کتگوری‭ ‬عمده‭ ‬تقسیم‭ ‬میشوند‭: ‬اوباشگری،‭ ‬هک‭ ‬کردن‭ ‬و‭ ‬فریب‭ ‬سایبر‭. ‬اوباشگری‭ ‬سایبر‭ ‬به‭ ‬معنی‭ “‬قدرت‭ ‬نمایی‭” ‬است‭ – ‬این‭ ‬کار‭ ‬توسط‭ ‬هکرهای‭ ‬مستعد‭ ‬و‭ ‬جوان‭ ‬انجام‭ ‬میشود‭ ‬که‭ ‬می‭ ‬خواهند‭ ‬به‭ ‬دیگران‭ ‬اثبات‭ ‬کنند‭ ‬که‭ ‬مختل‭ ‬کردن‭ ‬یک‭ ‬سیستم‭ ‬چقدر‭ ‬برایشان‭ ‬راحت‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬19‭ ‬جولای‭ ‬2010،‭ ‬یک‭ ‬پسر‭ ‬14‭ ‬ساله‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬روسیه‭ ‬و‭ ‬دوستانش‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬آژانس‭ ‬فضایی‭ ‬ملی‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬حساب‭ ‬کاربری‭ ‬دارای‭ ‬دسترسی‭ ‬های‭ ‬مدیریتی‭ ‬هک‭ ‬کردند‭. ‬این‭ ‬پسر‭ ‬استدلال‭ ‬میکرد‭ ‬که‭ ‬برنامه‭ ‬نویسان‭ ‬به‭ ‬اندازه‭ ‬کافی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬پورتال‭ ‬حفاظت‭ ‬نمیکنند‭. ‬او‭ ‬در‭ ‬توجیه‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬گفت‭: “‬البته‭ ‬کار‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬انجام‭ ‬دادیم،‭ ‬غیرقانونی‭ ‬بود‭. ‬اما‭ ‬بر‭ ‬روی‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬قزاقستانی،‭ ‬متنی‭ ‬را‭ ‬منتشر‭ ‬کردیم‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬مضمون‭ ‬که‭ ‬نقطه‭ ‬ضعف‭ ‬آن‭ ‬کجا‭ ‬است‭.”‬

از‭ ‬آنجا‭ ‬که‭ ‬انترنت‭ ‬سمبول‭ ‬جهانی‭ ‬شدن‭ ‬است،‭ ‬هکرها‭ ‬به‭ ‬راحتی‭ ‬به‭ ‬سطح‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬فعالیت‭ ‬میکنند‭. ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬گمان‭ ‬میکنند‭ ‬قربانی‭ ‬هکرهای‭ ‬خارجی‭ ‬هستند‭ ‬زیرا‭ ‬بعضی‭ ‬اوقات‭ ‬صفحه‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬های‭ ‬آنها‭ ‬تغییر‭ ‬پیدا‭ ‬کرده‭ ‬یا‭ ‬کرک‭ ‬میشود‭ ‬و‭ ‬تصاویر‭ ‬از‭ ‬بیرق‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬عبارات‭ ‬به‭ ‬زبان‭ ‬خارجی‭ ‬بر‭ ‬روی‭ ‬آنها‭ ‬نقش‭ ‬میبندد‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬حال،‭ ‬منشأ‭ ‬چنین‭ ‬حملات‭ ‬مشخص‭ ‬نیست‭. ‬اولگ‭ ‬دمیدوف‭ ‬از‭ ‬مرکز‭ ‬PIR‭ ‬در‭ ‬مسکو‭ ‬و‭ ‬متخصص‭ ‬امنیت‭ ‬سایبر‭ ‬اشاره‭ ‬میکند‭ ‬که‭ ‬هکرها‭ ‬اکثراً‭ ‬برای‭ ‬مخفی‭ ‬کردن‭ ‬هویت‭ ‬خود‭ ‬یا‭ ‬انداختن‭ ‬تقصیر‭ ‬به‭ ‬گردن‭ ‬دیگران،‭ ‬حملات‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬مسیر‭ ‬میدهند‭.‬

مثلاً،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬های‭ ‬2012-2013،‭ ‬چندین‭ ‬سایت‭ ‬دولت‭ ‬قرغیزستان‭ ‬توسط‭ ‬هکرهای‭ ‬که‭ ‬گمان‭ ‬میرفت‭ ‬اهل‭ ‬ترکیه‭ ‬و‭ ‬استونیا‭ ‬باشند،‭ ‬دستکاری‭ ‬شدند‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2012،‭ ‬یک‭ ‬هکر‭ ‬از‭ ‬ترکیه‭ ‬رمز‭ ‬عبور‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬های‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬داد‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬یک‭ ‬تیم‭ ‬از‭ ‬آسیای‭ ‬جنوب‭ ‬شرقی‭ ‬نهه‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬حقوقی‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬هک‭ ‬کرد‭.‬

اکثراً‭ ‬رقابت‭ ‬و‭ ‬انتقام‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬میان‭ ‬نقش‭ ‬ایفا‭ ‬میکند‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2011‭ ‬یک‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬فروش‭ ‬موتر‭ ‬قزاقستان‭ ‬مورد‭ ‬حملات‭ ‬شدید‭ ‬محروم‭ ‬سازی‭ ‬از‭ ‬سرویس‭ (‬DDoS‭) ‬قرار‭ ‬گرفت‭. ‬صاحبان‭ ‬سایت‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نتیجه‭ ‬رسیدند‭ ‬که‭ ‬انگیزه‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬انتقام‭ ‬بود‭ ‬زیرا‭ ‬مدیران‭ ‬سایت‭ ‬علیه‭ ‬فریب‭ ‬کاران‭ ‬که‭ ‬سعی‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭ ‬موترهای‭ ‬ارزان‭ ‬قیمت‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬سایت‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬فروش‭ ‬برسانند‭ ‬اعلام‭ ‬جنگ‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭.‬

هک‭ ‬کردن‭ ‬عمل‭ ‬نفوذ‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬سیستم‭ ‬کمپیوتری‭ ‬به‭ ‬دلایل‭ ‬سیاسی‭ ‬یا‭ ‬اجتماعی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬اکثراً‭ ‬در‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬رخ‭ ‬میدهد‭. ‬چنانکه‭ ‬تئو‭ ‬مک‭ ‬کورمیک،‭ ‬سرمنشی‭ ‬مجله‭ ‬فارین‭ ‬پالیسی‭ ‬میگوید‭: “‬اگر‭ ‬یک‭ ‬چیز‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬هکر‭ ‬نسل‭ ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬بر‭ ‬سر‭ ‬آن‭ ‬توافق‭ ‬داشته‭ ‬باشند،‭ ‬پایبندی‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نظر‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬معلومات‭ ‬در‭ ‬انترنیت‭ ‬باید‭ ‬آزاد‭ ‬باشد‭ ‬–‭ ‬یک‭ ‬اصل‭ ‬که‭ ‬بارها‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬تقابل‭ ‬با‭ ‬شرکت‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬های‭ ‬سراسر‭ ‬جهان‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬است‭”.‬

هکرها‭ ‬در‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬غالباً‭ ‬افراد‭ ‬یا‭ ‬گروپ‭ ‬های‭ ‬از‭ ‬متخصصین‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلوماتی‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬انگیزه‭ ‬اصلی‭ ‬آنها‭ ‬سیاسی‭ ‬است‭: ‬آنها‭ ‬میخواهند‭ ‬توجه‭ ‬دولت‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬موضوع‭ ‬جلب‭ ‬کنند‭. ‬یک‭ ‬مثال‭ ‬در‭ ‬ازبکستان‭ ‬در‭ ‬اوایل‭ ‬سال‭ ‬2013‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬نشان‭ ‬میدهد‭: ‬دو‭ ‬حمله‭ ‬تغییر‭ ‬ظاهر‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬به‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬رسمی‭ ‬شرکت‭ ‬رادیو‭ ‬و‭ ‬تلویزیون‭ ‬ملی‭ ‬ازبکستان،‭ ‬MTRK‭ ‬صورت‭ ‬گرفت‭. ‬هکرهای‭ ‬ازبکستانی‭ ‬که‭ ‬خود‭ ‬را‭ “‬کلون‭ ‬امنیت‭” ‬مینامیدند‭ ‬یک‭ ‬نامه‭ ‬سرگشاده‭ ‬منتشر‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬دولت‭ ‬خود‭ ‬انتقاد‭ ‬کردند‭. ‬همان‭ ‬تیم‭ ‬هک‭ ‬مسئول‭ ‬تغییر‭ ‬ظاهر‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬وزارت‭ ‬صحت‭ ‬و‭ ‬معالجه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2012‭ ‬بود‭ ‬زیرا‭ ‬با‭ ‬سیاست‭ ‬های‭ ‬دولت‭ ‬مخالف‭ ‬بود‭.‬

این‭ ‬گروپ‭ ‬همچنین‭ ‬بلندپروازیهای‭ ‬در‭ ‬سیاست‭ ‬خارجی‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬فبروری‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬یک‭ ‬حمله‭ ‬را‭ ‬علیه‭ ‬دولت‭ ‬قرغیزستان‭ ‬و‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬های‭ ‬عامه‭ ‬چون‭ ‬وزارت‭ ‬امور‭ ‬داخله،‭ ‬مرکز‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تروریزم،‭ ‬کمیته‭ ‬دولتی‭ ‬امنیت‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬ستره‭ ‬محکمه‭ ‬کشور‭ ‬ترتیب‭ ‬داد‭.‬

فریب‭ ‬سایبر‭ ‬عبارت‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬جرم‭ ‬سایبر‭ ‬انجام‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬مالی‭. ‬مثلاً،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2009‭ ‬یک‭ ‬متخصص‭ ‬20‭ ‬ساله‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلوماتی‭ ‬قزاق‭ ‬سیستم‭ ‬کمپیوتری‭ ‬یک‭ ‬بانک‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬هک‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬1‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭ ‬به‭ ‬حساب‭ ‬بانکی‭ ‬خود‭ ‬منتقل‭ ‬نمود‭. ‬او‭ ‬به‭ ‬مسکو‭ ‬گریخت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آنجا‭ ‬پولیس‭ ‬روسیه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬تلاش‭ ‬برای‭ ‬برداشت‭ ‬پول،‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬دستگیر‭ ‬نمود‭.‬

نهادهای‭ ‬دولتی‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬فریبکاران‭ ‬در‭ ‬امان‭ ‬نیستند‭ ‬و‭ ‬البته‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬دلیل‭ ‬که‭ ‬بعضی‭ ‬وقت‭ ‬تجارت‭ ‬های‭ ‬مالی‭ ‬هم‭ ‬انجام‭ ‬میدهند‭. ‬در‭ ‬یک‭ ‬مورد‭ ‬اخاذی‭ ‬سایبر،‭ ‬در‭ ‬مارچ‭ ‬2012،‭ ‬صاحب‭ ‬یک‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬تفریخی‭ ‬در‭ ‬قرغیزستان‭ ‬چند‭ ‬روز‭ ‬متحمل‭ ‬حملات‭ ‬DDoS‭ ‬شد‭. ‬یک‭ ‬هکر‭ ‬پیغام‭ ‬باجگیری‭ ‬فرستاد‭ ‬و‭ ‬هوشدار‭ ‬داد‭ ‬که‭ ‬اگر‭ ‬مالک‭ ‬پول‭ ‬مورد‭ ‬نظر‭ ‬را‭ ‬پرداخت‭ ‬نکند،‭ ‬حملات‭ ‬ادامه‭ ‬خواهد‭ ‬یافت‭. ‬در‭ ‬تاجکستان،‭ ‬در‭ ‬دسمبر‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬محکمه‭ ‬سه‭ ‬مجرم‭ ‬انترنیتی‭ ‬که‭ ‬تماس‭ ‬های‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تماس‭ ‬های‭ ‬داخلی‭ ‬تبدیل‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬تفاوت‭ ‬مصرف‭ ‬را‭ ‬سرقت‭ ‬کرده‭ ‬بودند،‭ ‬محکوم‭ ‬کرد‭.‬

سازمان‭ ‬های‭ ‬دولتی‭ ‬با‭ ‬چالش‭ ‬های‭ ‬سایبر‭ ‬مقابله‭ ‬میکنند

بعضی‭ ‬اوقات‭ ‬دولت‭ ‬های‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬از‭ ‬دسترسی‭ ‬افراد‭ ‬به‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬های‭ ‬طرفدار‭ ‬احزاب‭ ‬مخالف‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬سازماندهی‭ ‬حملات‭ ‬DDoS‭ ‬علیه‭ ‬آنها‭ ‬جلوگیری‭ ‬میکنند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬چالش‭ ‬قابل‭ ‬توجه‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬جوامع‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬پدید‭ ‬می‭ ‬آورند‭. ‬اگرچه‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬میتواند‭ ‬اهداف‭ ‬کوتاه‭ ‬مدت‭ ‬دولت‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬محقق‭ ‬کند،‭ ‬اما‭ ‬باعث‭ ‬تضعیف‭ ‬حکومتداری‭ ‬خوب‭ ‬میشود‭ ‬زیرا‭ ‬مانع‭ ‬اشتراک‭ ‬گذاری‭ ‬معلومات‭ ‬توسط‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬بیان‭ ‬مسالمت‭ ‬آمیز‭ ‬نظریات‭ ‬و‭ ‬مقاصد‭ ‬آنها‭ ‬میگردد‭.‬

با‭ ‬این‭ ‬حال،‭ ‬شاید‭ ‬بهتر‭ ‬باشد‭ ‬دولت‭ ‬ها‭ ‬منابع‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬صرف‭ ‬تلاش‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬و‭ ‬تهدیدات‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬زیربناهای‭ ‬حیاتی‭ ‬نمایند‭. ‬البته‭ ‬چند‭ ‬مثال‭ ‬موفقیت‭ ‬آمیز‭ ‬از‭ ‬چنین‭ ‬تلاش‭ ‬های‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭. ‬واحدهای‭ ‬خاص‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬وزارت‭ ‬خانه‭ ‬های‭ ‬امور‭ ‬داخلی‭ ‬به‭ ‬جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬بسیار‭ ‬توجه‭ ‬دارند‭. ‬مثلاً،‭ ‬در‭ ‬اپریل‭ ‬2003‭ ‬بخش‭ “‬K‭” ‬در‭ ‬وزارت‭ ‬امور‭ ‬داخله‭ ‬قزاقستان‭ ‬تأسیس‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬طیف‭ ‬گسترده‭ ‬از‭ ‬جرایم‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬کمپیوتر‭ ‬و‭ ‬تکنالوژی‭ ‬انترنیت‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬اوباشگری‭ ‬سایبر،‭ ‬دی‭ ‬وی‭ ‬دی‭ ‬های‭ ‬تقلبی،‭ ‬گسترش‭ ‬معلومات‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬ترویج‭ ‬افراطگرایی،‭ ‬تروریزم،‭ ‬ظلم‭ ‬و‭ ‬خشونت‭ ‬و‭ ‬پورنوگرافی‭ ‬کودکان‭ ‬بپردازد‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2006،‭ ‬مقامات‭ ‬قزاقستان‭ ‬نقطه‭ ‬تماس‭ ‬ملی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلوماتی‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬منظور‭ ‬تبادل‭ ‬معلومات‭ ‬با‭ ‬کشورهای‭ ‬مستقل‭ ‬مشترک‭ ‬المنافع‭ ‬و‭ ‬شرکای‭ ‬خارجی‭ ‬تأسیس‭ ‬کردند‭.‬

در‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2009،‭ ‬یک‭ ‬گروپ‭ ‬با‭ ‬تمرکز‭ ‬بر‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬ریاست‭ ‬عمومی‭ ‬نهم‭ ‬وزارت‭ ‬امور‭ ‬داخله‭ ‬تأسیس‭ ‬شد‭. ‬هدف‭ ‬اصلی‭ ‬آن‭ ‬جستجوی‭ ‬حضور‭ ‬آنلاین‭ ‬سازمان‭ ‬های‭ ‬افراطی،‭ ‬مانند‭ ‬حزب‭ ‬الطاهر‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬تاجکستان،‭ ‬اخیراً‭ ‬مجرمین‭ ‬سایبر‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬اداره‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬سازمان‭ ‬یافته‭ ‬گرفتار‭ ‬شدند‭.‬

دیگر‭ ‬سازمان‭ ‬های‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬متخصص‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬ارتباطات‭ ‬و‭ ‬تکنالوژی‭ ‬ها‭ ‬نیز‭ ‬مسئول‭ ‬مواجه‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر‭ ‬هستند‭. ‬این‭ ‬وضعیت‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬ازبکستان‭ ‬صدق‭ ‬میکند‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬تیم‭ ‬واکنش‭ ‬اضطراری‭ ‬کمپیوتری‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2005‭ ‬آغاز‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬کرد‭. ‬و‭ ‬در‭ ‬سپتمبر‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬مرکز‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬در‭ ‬کمیته‭ ‬ارتباطات،‭ ‬انکشاف‭ ‬سیستم‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬تکنالوژی‭ ‬های‭ ‬مخابراتی‭ ‬راه‭ ‬اندازی‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬تاجکستان،‭ ‬خدمات‭ ‬ارتباطات‭ ‬دولتی‭ ‬بسیار‭ ‬قدرتمند‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬طبق‭ ‬راپور‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬های‭ ‬2012‭ ‬و‭ ‬2013‭ ‬دهها‭ ‬سایت‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬مسدود‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬

واکنش‭ ‬به‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر

رهبران‭ ‬منطقه‭ ‬ایی‭ ‬با‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬درک‭ ‬که‭ ‬دفاع‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر‭ ‬نیازمند‭ ‬همکاری‭ ‬با‭ ‬سایر‭ ‬ذی‭ ‬نفعان‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬است،‭ ‬مسائل‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬سازمان‭ ‬های‭ ‬منطقه‭ ‬ایی‭ ‬مطرح‭ ‬کرده‭ ‬اند‭. ‬در‭ ‬اجلاس‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ (‬SCO‭) ‬در‭ ‬سال‭ ‬2006،‭ ‬سران‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو،‭ ‬اعلامیه‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬را‭ ‬امضا‭ ‬نمودند‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2009،‭ ‬شرکت‭ ‬کنندگان‭ ‬در‭ ‬نشست‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ ‬در‭ ‬یکاترینبورگ،‭ ‬روسیه،‭ ‬اعلامیه‭ ‬یکاترینبورگ‭ ‬را‭ ‬تأیید‭ ‬کردند‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬نیاز‭ ‬فوری‭ ‬به‭ ‬پاسخ‭ ‬دادن‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر‭ ‬تأکید‭ ‬داشت‭. ‬از‭ ‬نظر‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای،‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬همچون‭ ‬حاکمیت‭ ‬ملی،‭ ‬امنیت‭ ‬ملی،‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬مهم‭ ‬تلقی‭ ‬گردید‭.‬

در‭ ‬اجلاس‭ ‬2013‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ ‬در‭ ‬بیشکک،‭ ‬نورسلطان‭ ‬نظربایف،‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬قزاقستان‭ ‬اظهار‭ ‬داشت‭ ‬که‭ ‬کشورش‭ ‬از‭ ‬بهبود‭ ‬فعالیت‭ ‬در‭ ‬درون‭ ‬ساختار‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تروریزم‭ ‬منطقه‭ ‬ایی‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ ‬حمایت‭ ‬میکند‭. ‬ما‭ “‬از‭ ‬برگذاری‭ ‬اولین‭ ‬جلسه‭ ‬متخصصین‭ ‬تروریزم‭ ‬سایبر‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ماه‭ ‬جون‭ ‬سال‭ ‬جاری‭ ‬در‭ ‬تاشکند‭ ‬برگذار‭ ‬میشود،‭ ‬استقبال‭ ‬میکنیم‭.” ‬تصمیم‭ ‬گرفته‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬معلومات،‭ ‬یک‭ ‬گروپ‭ ‬متخصص‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ ‬تشکیل‭ ‬شود‭.‬

در‭ ‬سال‭ ‬2010،‭ ‬سازمان‭ ‬پیمان‭ ‬امنیت‭ ‬جمعی‭ (‬CSTO‭) ‬مقررات‭ ‬همکاری‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬را‭ ‬تصویب‭ ‬کرد‭. ‬هدف‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬چارچوب‭ ‬سازمانی‭ ‬و‭ ‬حقوقی‭ ‬برای‭ ‬همکاری‭ ‬میان‭ ‬اعضای‭ ‬سازمان‭ ‬بود‭. ‬سازمان‭ ‬پیمان‭ ‬امنیت‭ ‬جمعی‭ ‬یک‭ ‬طیف‭ ‬از‭ ‬فعالیت‭ ‬ها‭ ‬موسوم‭ ‬به‭ “‬مقابله‭ ‬با‭ ‬مجرمین‭ ‬معلومات‭” ‬را‭ ‬انجام‭ ‬میدهد‭. ‬هدف‭ ‬اصلی‭ ‬آن‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬و‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬انتشار‭ ‬معلومات‭ ‬ممنوع‭ ‬در‭ ‬انترنیت‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬افراطگرایی،‭ ‬تروریزم،‭ ‬پورنوگرافی‭ ‬و‭ ‬معلومات‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬میتواند‭ ‬به‭ ‬منافع‭ ‬دولت‭ ‬های‭ ‬عضو‭ ‬آسیب‭ ‬های‭ ‬سیاسی‭ ‬وارد‭ ‬کند‭. ‬مثلاً،‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬عملیات‭ ‬سال‭ ‬2009‭ ‬و‭ ‬2010،‭ ‬مشخص‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬2000‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬به‭ ‬ایجاد‭ ‬نفرت‭ ‬قومی‭ ‬و‭ ‬مذهبی‭ ‬میپردازند‭  ‬و‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬600‭ ‬مورد‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬سایت‭ ‬ها‭ ‬تعلیق‭ ‬شدند‭. ‬در‭ ‬جریان‭ ‬عملیات‭ ‬انجام‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013‭ ‬در‭ ‬جنوب‭ ‬جمهوری‭ ‬قرغیزستان،‭ ‬حدود‭ ‬ده‭ ‬سایت‭ ‬به‭ ‬استخدام‭ ‬تروریست‭ ‬و‭ ‬تحریک‭ ‬نفرت‭ ‬بین‭ ‬اقوام‭ ‬متهم‭ ‬گردیدند‭.‬

در‭ ‬سپتمبر‭ ‬2011،‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای‭ ‬شامل‭ ‬چین،‭ ‬روسیه،‭ ‬تاجکستان‭ ‬و‭ ‬ازبکستان،‭ ‬پیشنویس‭ ‬قطعنامه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬به‭ ‬مجمع‭ ‬عمومی‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬متحد‭ ‬ارائه‭ ‬کردند‭. “‬قانون‭ ‬اخلاق‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭”‬،‭ ‬اقدامات‭ ‬دولت‭ ‬ها‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬مجازی‭ ‬را‭ ‬پیشنهاد‭ ‬نمود‭. ‬این‭ ‬قوانین‭ ‬همچنین‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬می‭ ‬خواستند‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬همکاری‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬فعالیت‭ ‬های‭ ‬جنایی،‭ ‬تروریستی‭ ‬و‭ ‬افراطگرایانه‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬منابع‭ ‬معلوماتی‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬گونه‭ ‬فعالیت‭ ‬دیگر‭ ‬که‭ “‬ثبات‭ ‬سیاسی،‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬کشورهای‭ ‬دیگر‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬محیط‭ ‬معنوی‭ ‬و‭ ‬فرهنگی‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬تضعیف‭ ‬میکند‭” ‬اقدام‭ ‬نمایند‭.‬

این‭ ‬قوانین‭ ‬مدعی‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلوماتی‭ ‬و‭ ‬ارتباطات‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬شیوه‭ ‬خلاف‭ ‬امنیت‭ ‬بین‭ ‬المللی،‭ ‬غیرقابل‭ ‬قبول‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬سند‭ ‬سه‭ ‬پیغام‭ ‬جالب‭ ‬ارسال‭ ‬میکند‭. ‬اول‭ ‬اینکه‭ ‬اعلام‭ ‬میکند‭ ‬که‭ ‬تهدید‭ ‬با‭ ‬منشأ‭ ‬ناشناخته‭ ‬باید‭ ‬مورد‭ ‬بررسی‭ ‬قرار‭ ‬گیرد‭. ‬این‭ ‬تهدید‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬عاملین‭ ‬ناشناخته‭ ‬غیردولتی‭ ‬یا‭ ‬کشورهای‭ ‬دیگر‭ ‬سرچشمه‭ ‬گرفته‭ ‬باشد‭. ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬این‭ ‬قوانین‭ “‬سه‭ ‬زیان‭” ‬را‭ ‬شناسایی‭ ‬کرده‭ ‬که‭ ‬عبارتند‭ ‬از‭: ‬تروریزم،‭ ‬تجزیه‭ ‬طلبی‭ ‬و‭ ‬افراطگرایی،‭ ‬همگام‭ ‬با‭ ‬توانایی‭ ‬دیگر‭ ‬کشورها‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلوماتی‭ “‬برای‭ ‬انجام‭ ‬فعالیت‭ ‬های‭ ‬خصمانه‭ ‬یا‭ ‬اعمال‭ ‬پرخاشگرانه،‭ ‬تهدید‭ ‬کردن‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬امنیت‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬یا‭ ‬تکثیر‭ ‬معلومات‭ ‬تسلیحات‭ ‬یا‭ ‬تکنالوژی‭ ‬های‭ ‬مرتبط‭”. ‬دوم،‭ ‬این‭ ‬سند‭ ‬حق‭ ‬هر‭ ‬دولت‭ ‬برای‭ ‬کنترول‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬تکنالوژی‭ ‬انترنیت‭ ‬در‭ ‬قلمرو‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬تأیید‭ ‬میکند‭: “‬تأکید‭ ‬مجدد‭ ‬بر‭ ‬تمام‭ ‬حقوق‭ ‬و‭ ‬مسئولیت‭ ‬های‭ ‬دولت‭ ‬ها‭ ‬برای‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬فضای‭ ‬معلوماتی‭ ‬و‭ ‬زیربناهای‭ ‬معلومات‭ ‬حیاتی‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬تهدید،‭ ‬اختلال،‭ ‬حمله‭ ‬و‭ ‬خرابکاری،‭ ‬مطابق‭ ‬با‭ ‬قوانین‭ ‬و‭ ‬مقررات‭ ‬مربوطه‭.” ‬سوم،‭ ‬تصریح‭ ‬میکند‭ ‬که‭ ‬همکاری‭ ‬بین‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬شرکت‭ ‬های‭ ‬خصوصی‭ ‬برای‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبر‭ ‬ضروری‭ ‬است‭. ‬

نتیجه‭ ‬گیری

در‭ ‬دهه‭ ‬گذشته،‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬جدا‭ ‬از‭ ‬چالش‭ ‬های‭ ‬اقتصادی،‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬سیاسی،‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬تهدید‭ ‬مواجه‭ ‬شدند‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1991‭  ‬هیچ‭ ‬کس‭ ‬انتظار‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬نداشت‭. ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬انترنیت‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬های‭ ‬اخیر‭ ‬آنقدر‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬رشد‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬مقامات‭ ‬دولتی‭ ‬نمیتوانند‭ ‬پاسخ‭ ‬های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬اندازه‭ ‬کافی‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬سازگار‭ ‬نمایند‭. ‬بنابراین،‭ ‬به‭ ‬فکر‭ ‬راه‭ ‬حل‭ ‬های‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬شیوه‭ ‬های‭ ‬آشنا‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬های‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬افتادند‭ ‬یعنی‭ ‬مسدود‭ ‬کردن‭ ‬تامین‭ ‬کنندگان‭ ‬انترنیت،‭ ‬مسدود‭ ‬ساختن‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬دستکاری‭ ‬در‭ ‬سرعت‭ ‬اتصال‭ ‬به‭ ‬انترنیت‭.‬

در‭ ‬حال‭ ‬حاضر،‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬عمدتاً‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬مواجه‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬پایینترین‭ ‬سطوح‭ ‬جرایم‭ ‬سایبر‭ ‬ناشی‭ ‬میشود‭ ‬و‭ ‬عبارتند‭ ‬از‭ ‬اوباشگری،‭ ‬هک‭ ‬کردن‭ ‬و‭ ‬فریب‭ ‬سایبر‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬حال،‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬منطقه‭ ‬پرآشوب،‭ ‬تهدیدات‭ ‬تروریزم‭ ‬سایبر‭ ‬و‭ ‬جنگ‭ ‬سایبر‭ ‬را‭ ‬نباید‭ ‬دست‭ ‬کم‭ ‬گرفت‭. ‬بنابراین،‭ ‬رهبران‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬باید‭ ‬فعالانه‭ ‬گام‭ ‬های‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬زیربناهای‭ ‬معلومات‭ ‬حیاتی‭ ‬خود‭ ‬بردارند‭.‬

در‭ ‬نهایت،‭ ‬اظهارات‭ ‬و‭ ‬مقاصد‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬همکاری‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬مجازی‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭  ‬سازمان‭ ‬های‭ ‬منطقه‭ ‬ایی‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬نمود‭ ‬پیدا‭ ‬میکند‭. ‬شناسایی‭ ‬دارای‭ ‬محتوای‭ ‬افراطگرایانه‭ ‬و‭ ‬تروریستی‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬ملی‭ ‬یکدیگر‭ ‬نظریه‭ ‬عالی‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬حال،‭ ‬سؤال‭ ‬مهم‭ ‬که‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬آیا‭ ‬همکاری‭ ‬عمیقتر‭ ‬امکانپذیر‭ ‬است‭ ‬یا‭ ‬خیر‭. ‬این‭ ‬کار‭ ‬به‭ ‬اعتماد‭ ‬نیاز‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬باید‭ ‬درک‭ ‬مشترک‭ ‬از‭ ‬مفاهیم‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬با‭ ‬گذشت‭ ‬زمان،‭ ‬درک‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬چنین‭ ‬موضوع‭ ‬رشد‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬دیموکراتیک‭ ‬گام‭ ‬برخواهند‭ ‬داشت‭.  ‬