فيچرها مقابله مصر با تروریزم بوسیله Unipath به روز رسانی شده در اکتبر 25, 2019 به اشتراک گذاری Facebook Twitter هماهنگ کردن کوششهای نظامی و غیرنظامی مستلزم پذیرش استراتژی ملی مبارزه با تروریزم است داکتر ایمان رجب، مدیر تحقیات امنیتی و نظامی در مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام مصر مبارزه با تروریزم از اولویتهای ملی دولت مصر است. عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهوری، در سخنرانی خود در 23 جنوری 2019 تروریزم را «مهمترین تهدید» پیش روی امنیت ملی معرفی کرد از سال 2014، مصر با موج تروریزم داخلی در سینای شمالی و نیز دره نیل روبرو شده است. این موج را گروپهای تروریستی مختلفی پدید آوردهاند؛ بعضی از آنها مثل «حسم» و «لواءالثورة» طرفدار آموزههای سلفی/جهادی و اخوانالمسلمین هستند. بعضی نیز مثل انصارالاسلام و با القاعده در ارتباط هستند. گروپهای سوم مثل انصار بیتالمقدس و گروپ خرد داعش که در مصر علیا فعال است، تا اندازه ای تحت تاثیر ایدئولوجی داعش هستند. این مقاله بیان میکند که پالیسیهای مقابله با تروریزم که از 2014 در مصر اجرا شده است، مبتنی بر تجربیات به دست آمده از مبارزه با تروریستهاست. بهتدریج آشکار میشود که دولت صرفاً متکی بر اقدامات نظامی نیست چون این اقدامات ممکن است تروریستها را موقتاً به پشتسر براند ولی مانع از تشکیل مجدد آنها نخواهد شد. مصر میخواهد که از طریق رویکردی جامع بشمول اقدامات نظامی و غیرنظامی به مقابله با تروریزم برخیزد. قوای عملیات مخصوص مصر و اردن در حال انجام دادن بازرسیهای امنیتی در جریان تعلیم میدانی. عسکر ارشد قوای هوایی دان م. ویبر/ قوای هوایی ایالات متحده هدف نخست، شکست دادن و ضعیف کردن تروریستهای فعلی است. دوت قوانین مبارزه با تروریزم و تروریستها را در سال 2015 تصویب کرد که این قوانین مرجع اصلی پیگرد و محاکمه قضایی تروریستها محسوب میشود. در سطح عملیاتی، قوای مسلح و پولیس سازمانهایی اجرایی هستند که وظیفه دارند از طریق ردیابی، تفتیش و تخریب شبکههای فراملی تروریستها، با آنها مبارزه کنند. قوای مسلح برای ردیابی دقیق تروریستها در مناطق پر نفوس و مبارزه مسلحانه با آنها بعد از انجام دادن اقدامات محافظت از اشخاص غیرنظامی، از روشهای گوناگونی استفاده میکنند. بعد از اجرای عملیات مبارزه با تروریزم «سینا 2018» در فبروری 2018، دولت فرمان جدیدی برای مبارزه با تروریزم در کرانه شرقی کانال سوئز صادر کرد. مسئولیت هماهنگ کردن و تعقیب اقدامات نظامی و غیرنظامی مربوط به مبارزه با تروریستها در چارچوکات «سینا 2018» به عهده دولت است. هدف دوم رویکرد مصر در بخش مبارزه با تروریزم این است که مانعی برای بازگشت قربانیان تروریزم به حیث اعضای جدید سازمانهای تروریزم ایجاد کند. دولت علاقمند به کمکرسانی به قربانیان و اشخاص صدمه دیده از اقدامات ضدتروریستی است که بخصوص در مناطق درگیری صورت میگیرد. ارائه کمکهای اقتصادی و مالی به شهروندان مصری -بخصوص زنان و جوانان- برای محافظت از آنها در مقابل تروریستهایی که معمولاً از مشوقهای اقتصادی و مالی برای عضوگیری استفاده میکنند، اهمیت دارد. این کمکها همچنان زمینهساز همکاری با نهادهای قانونی نیز میشود. دولت همچنان اجرای طرحهای کلان انکشافی در سینای شمالی و دیگر مناطق مستعد ورود تروریستها را برای بهبود بخشیدن به شرایط زندگی آغاز کرده است. قابل ذکر است که نهادهای دولتی کمکهای خود را به صورت موردی ارائه میکنند. بطورمثال، بعد از حمله به مسجد «الروضه» در بیرالعبد در نومبر 2017، رئیسجمهور السیسی دستور پردتادیهاخت 200,000 پوند مصر به فامیلهای هریک از کشتهشدگان و 50,000 پوند مصر به هریک از قربانیان مصدوم را صادر کرد. وزارت معارف نیز اطفال اشخاص کشته شده را از تادیه فیس مکاتب دولتی معاف کرد و اطفال شهدا را در اولویت استخدام در ادارات دولتی قرار داد. نهادهای غیردولتی در این بخش نقش محدودی دارند. رویکرد ضدتروریزم مصر بشمول هدف سوم نیز میشود: مقابله با مفکوره های مذهبی بنیادی که زمینهساز تروریزم هستند. ملوانان مصری در حال سوار شدن به کشتی قوای بحری ایالات متحده در جریان دوره تعلیمی در دریای مدیترانه. این دوره بخشی از مانور چند-ملیتی «ستاره درخشان 2018» بود. عسکر ارشد قوای هوایی، داون م. وبر قوای هوایی ایالات متحده/ سه موسسه مذهبی این کشور -الازهر، دارالافتا و وزارت اوقاف (یا وقف)- پروگرامهای بسیاری را برای مقابله با گفتمان مذهبی بنیادی سازمانهای تروریستی از طریق ارتباط رو در رو در مساجد و تعاملات آنلاین در نظر گرفتهاند. این موسسات همچنان با سازمانهای جامعه مدنی برای ایجاد ارتباط با تودههای قریهنشین، بخصوص در مصر علیا، همکاری میکنند. قابل توجه است که تاکید مفرط بر مفکوره های مذهبی بنیادی به حیث محرک اصلی تروریزم در بسیار اوقات باعث نادیده گرفته شدن ابعاد شخصی، اقتصادی و اجتماعی تروریزم میشود. همچنان، در غیاب نهاد هماهنگکننده، کوششهای این بخش بین این سه موسسه مذهبی پراکنده شده است. با وجود اجرا شدن این پالیسیهای ضدتروریزم، پنج چالش اساسی ممکن است اثربخشی اینها را مختل کند. چالش نخست، تداوم درگیریهای مسلحانه در لیبیا است؛ کشوری که با مصر سرحد مشترک دارد. تروریستها، مجرمین و قاچاقبران اهل لیبیا گاهی از سرحد غربی وارد مصر میشوند. بطورمثال، یکی از تروریستهای اهل لیبیا، به همراه گروپی چهار نفره، در اواسط 2016 برای ایجاد یک گروپ مربوط با القاعده به نام انصارالاسلام مخفیانه وارد مصر شد. در اکتوبر 2017، این گروپ یک عسکر را کشت و یک صاحبمنصب پولیس را ربود. چالش دوم، به نهادینه سازی کمکهای مخصوص قربانیان تروریزم مربوط میشود. در قانون ضدتروریزم 2015 تعریف نشده است که قربانی به چه کسی گفته میشود و چه کسی از حق دریافت جبران خسارت برخوردار است. مجلس مصر تافعلاً پیشنویس قانون قربانیان تروریزم را تصویب نکرده است. چالش سوم، چگونگی ایجاد روابط واقعی و کارآمد با شهروندان و جامعه مدنی برای مقابله با تروریزم و بنیادگرایی است. این همکاری بسیار مهم است چون تروریستها در مناطق پرنفوس مثل دره نیل فعال هستند و از بمبهای دستساز که خنثی کردن آنها مستلزم همکاری شهروندان است، استفاده میکنند. چالش چهارم، نقش محدود شوراهای مسئولی است که طبق قانون اساسی مصر وظیفه تعیین استراتژیهای امنیت ملی و پالیسیهای مبارزه با تروریزم را به عهده دارند. برای فعال کردن این شوراها میتوان، اعضای هیات مدیره و دبیران کل آنها را از میان محققین و استادان برجسته این بخش انتخاب کرد. چالش آخر، نبود استراتژی ملی مبارزه با تروریزم و بنیادگرایی است که بتواند پالیسیهای اجرا شده در این بخش، بخصوص از جانب ذینفعان مدنی، را هدایت کند. قوای مسلح و پولیس استراتژیهای نظامی و امنیتی خاص خود را برای مدیریت عملیات در اختیار دارند. ولی ذینفعان مدنی، بخصوص در زمان کمکرسانی به قربانیان تروریزم و مبارزه با مفکورههای افراطی، بدون هماهنگی با یکدیگر یا قوای امنیتی دست به اقدامات هماهنگ نشده گستردهای میزنند. تدوین این استراتژی ملی به هماهنگ شدن این اقدامات -نظامی و غیرنظامی- کمک میکند و پالیسیهای مبارزه با تروریزم را کارآمد و موثر میسازد. مصاحبه باداکتر ایمان رجب کارکنان یونیپاث داکتر ایمان رجب یکی از کارشناسان برجسته مصر در امور امنیت داخلی و منطقوی است. در سال 2018، جایزه نخست «سازمان تعلیمی، فرهنگی و علمی اتحادیه عرب» با عنوان «جایزه جوانان عرب» از طرف رئیسجمهور عبدالفتاح السیسی به ایشان اهدا شد. او نخستین محقق زن مصری است که این جایزه را در سن زیر 35 سالگی دریافت میکند. ایشان بعد از دریافت سند دوکتورای علوم سیاسی از پوهنتون قاهره، منحیث عضو علمی مطالعات امنیت و استراتژی ملی از پوهنتون دفاع ملی در اکادمی علوم نظامی نصر فارغالتحصیل شد. لوی درستیز قوای مسلح مصر و وزیر دفاع و تولیدات نظامی از ایشان تقدیر کردند. خانم ایمان رجب به پاس سرآمدگی و فداکاری موفق به دریافت سند شهروند ممتاز شد. ایشان منحیث مدیر تحقیات امنیتی و نظامی در مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام مصر خدمت میکند. خانم ایمان رجب در این اندیشگاه معتبر در امور سیاستگذاری امنیتی در بخشهایی مثل مبارزه با تروریزم، جلوگیری از اختلاف، مدیریت بحران، و امنیت بینالمللی مشارکت میکند. او چندی قبل ضمن تحقیق درباره شیوه همکاری کشورهای شمال افریقا با ناتو در بخش مبارزه با تروریزم، دوره معاونیت را در پوهنتون دفاع ناتو در ایتالیا پشت سر گذاشت. داکتر ایمان که در جنوری 2019 به قاهره آمده بود، نقش مصر در امنیت منطقوی را برای خوانندگان یونیپاث تشریح کرد: یونیپاث: مصر تا کدام اندازه با ناتو و دیگر شرکای عرب برای تضمین امنیت منطقه همکاری میکند؟ داکتر ایمان: مصر در تقویت امنیت منطقوی و بینالمللی، در بخش مبارزه با تروریزم و دیگر تهدیدات امنیتی، بسیار فعال است. یکی از عرصههای این همکاری، ائتلاف عرب است که پادشاه عربستان سعودی آن را بنیان نهاده است. مصر در سال 2015 به این ائتلاف پیوست و در همه مانورهای نظامی و تعلیماتی که با حمایت ائتلاف اسلامی برگزار شده است، اشتراک کرده است. بعضی از اینها بالای تقویت ظرفیت و قابلیتهای بخش مبارزه با تروریزم متمرکز بودند. مصر همچنان میکوشد در عرصه مبارزه موثر با تروریزم به دیگر کشورهای عربی کمک کند و در این راستا اقدام به برگزاری دورههای تعلیمی و ظرفیتسازی، بخصوص در کشورهای ساحل و صحرا مثل چاد، مالی و نایجریا، کرده است. مصر همچنان «مرکز منطقوی ضدتروریزم در منطقه ساحل/صحرا» را تاسیس کرد و دفتر مرکزی آن را رسماً در نیمه دوم 2018 افتتاح کرد. همچنان، مصر در بسیاری از دورههای تعلیمی «مرکز تعالی ناتو» در مادرید در بخش مقابله با بمبهای دستساز و دورههای «مرکز تعالی» ضدتروریزم در انقره شتراک کرده است. همکاری مصر با ناتو مبتنی بر ضروریات مصر بوده است. همچنان، مصر علاقهمند به تقویت روابط با کشورهایی مثل ایالات متحده، ایتالیا، جرمنی و فرانسه است. روابط دوجانبه معمولاً با افزایش فرصتهای همکاری نه تنها در بخش مبارزه با تروریزم و تبادل اطلاعات، بلکه در عرصه تامین تسلیحات نظامی و دیگر بخشهای خاص، همراه است. یونیپاث: لطفاً درباره فعالیت خود در الاهرام و پوهنتون دفاع ناتو توضیح بدهید. داکتر ایمان: من در الاهرام منحیث معاون ارشد و رئیس بخش تحقیقات نظامی و امنیتی فعالیت میکنم. فعالیت من بالای تحولات امنیتی در منطقه، بخصوص خاورمیانه و شمال افریقا متمرکز است. من از سپتمبر 2018 منحیث معاون تحقیق مقیم در پوهنتون دفاع ناتو حضور داشتم و در دسمبر 2018 به مصر برگشتم. یکی از الزامات معاونیت، تهیه مقاله تحقیقی است و من مقاله خود را با عنوان «مبارزه با تروریزم به کمک شرکا؟: جنبهها و چشماندازهای همکاری بین ناتو، مصر و تونس» ارائه کردم. من با بیشتر از 20 مقام رسمی از وزارتخانههای دفاع و امور خارجه مصر و تونس، و نیز مقامات دفتر مرکزی ناتو مصاحبه کردم تا به ارزیابی دقیقی از تحولات و گستره همکاری بین ائتلاف و تونس و مصر در عرصه مبارزه با تروریزم دست پیدا کنم. همچنان، یکی از اهداف فعالیت معاونیت شناخت محیط سیاسی و رسیدن به توان ارائه پیشنهادهای پالیسی کاربردی به ناتو و کشورهای همکار و کشورهای دیگر است. یونیپاث: نقش مرکز الاهرام در حمایت از دولت مصر چیست؟ داکتر ایمان: این یکی از قدیمیترین مراکز تحقیقی در مصر و منطقه عرب است. این مرکز در 1968 تاسیس شد. این مرکز به حیث اندیشگاه دولت و موسسات مختلف مثل قوای مسلح در بخشهای مربوط با امنیت ملی و روابط مصر با دنیا فعالیت کرده است. فعالیتهای این اندیشگاه به درخواستهای دولت بستگی دارد. این مرکز به موضوعاتی مثل انکشاف مردمسالاری، روابط نظامی-غیرنظامی، مبارزه با فساد و تمرکز قدرت، مبارزه با تروریزم و مبارزه با بنیادگرایی و انکشاف پایدار میپردازد. خود مرکز روابط سازندهای با ادارات دولتی مصر دارد و در عین حال استقلال علمی موردضرورت برای تحقیق درباره موضوعات مختلف را حفظ کرده است. یونیپاث: کدام عوامل در جذب شدن جوانان به افراطگرایی نقش دارد؟ داکتر ایمان: نمیتوان صرفاً عوامل اقتصادی را دلیل بنیادگرا شدن جوانان دانست. من با تعدادی از مردم مصر که بنیادگرا محسوب میشدند یا دست به خشونت میزدند، مصاحبه کردم. به این نتیجه رسیدم که مجموعه عوامل مذهبی، اقتصادی، اجتماعی و شخصی در گرایش آنها به بنیادگرایی نقش دارد. برای رسیدگی به این مجموعه عوامل، به پالیسیهای مختلف دولتی و غیردولتی ضرورت داریم. با تمرکز صرف بر جنبه اقتصادی نمیتوان توضیح داد که چرا آن عده از جوانان مصر و دیگر نقاط دنیا که از فامیل ثروتمند و وظیفه، حتی وظایف آبرومند و پرعاید، برخوردارند، جذب مفکوره های بنیادی میشوند. مقابله با موج فعلی بنیادگرایی نیازمند رویکرد جدیدی است که بتواند موضوع پیچیده انگیزههای گرایش جوانان به سازمانهای بنیادگرا را تحلیل کند. یونیپاث: رویکرد قوای امنیتی مصر در عرصه مقابله با تهدید گروپهای تروریستی مثل انصار بیتالمقدس یا ولایت سینا چی بوده است؟ داکتر ایمان: وزارت دفاع از سال 2014 پالیسیهای جدیدی را در پیش گرفته است. نخستین اقدام، معرفی پالیسی ملی مبارزه با تروریزم بود. در این پالیسی، جایگاه قوای نظامی و موسسات پولیس در مبارزه با تروریزم در سینای شمالی و دره نیل تعریف شده است. این پالیسیها متناسب با عملیات نظامی «سینای 2018» تدوین شدند. ضمنا، وزارت دفاع از تاسیس قوماندانی مشترک برای مبارزه با تروریزم خبر داد. این قوماندانی در کرانه غربی کانال سوئز قرار دارد و وظیفه دارد که بالای عملیات سینای شمالی و دره نیل نظارت کند. قوای مسلح کوشش کردهاند که بین مراعات قانون و پایبندی به تعهدات بینالمللی مصر تعادل ایجاد کنند و در عین حال به تضعیف تروریستها و مبارزه با آنها بپردازند. قوای مجری قانون از سال 2014 در کنار اصلاح گفتمان مذهبی دست به اقداماتی برای مدیریت شرایط اجتماعی و اقتصادی باعث بوجود آمدن تروریزم زدهاند. یونیپاث: نقش پوهنتون الازهر در کمکرسانی به جوانان در عرصه پرهیز از بنیادگرایی چیست؟ داکتر ایمان: الازهر صرفاً یک پوهنتون است ولی این سه موسسه مذهبی مهمترین نقش را در جلوگیری از گرایش جوانان به بنیادگرایی دارند: موسسه الازهر، دارالافتا و وزارت اوقاف. هریک از اینها پروگرامهای خاصی دارند. بطورمثال، الازهر دارای دیدهبانهای آنلاین برای مقابله با ایدئولوجی بنیادگرایی، به لسانهای خارجی و نیز عربی، است. همچنان پروگرامهای تعلیمی آنلاین و پویشهای ظرفیتسازی برای آگاه ساختن جوانان از مفاهیم مذهبی مورد استفاده سازمانهای بنیادگرا، اجرا میشود. دارالافتا بیشتر بالای تحقیق متمرکز است و میکوشد با انتشار مطالب مکتوب و کتابچههای مختلف به والدین در قسمت جلوگیری از آلوده شدن اطفال به مفکورههای بنیادی کمک کند. وزارت اوقاف مسئول تفتیش و نظارت بالای مساجد در مصر است. این وزارتخانه میکوشد تا اجازه ندهد که امامان مساجد مفکورههای بنیادی را بپذیرند و جوانان را جذب این مفکورهها کنند. یونیپاث: مصر برای قطع کردن ارتباط تروریستهای منطقوی و داخلی کدام اقداماتی را انجام داده است؟ داکتر ایمان: در این قسمت میتوانم به سه رویکردی که مصر در پیش گرفته است، اشاره کنم. نخست، «مرکز منطقوی مبارزه با تروریزم» در منطقه ساحل/صحرا کوشش دارد ذریعه بسته نمودن قراردادهای همکاری منطقوی مانع ورود تروریستها از سرحدات لیبیاا به سودان و مصر شود. دوم، مصر در حال مذاکره با اتحادیه اروپا و ناتو درباره روش استفاده از تعلیمات مخصوص حفاظت از سرحد به کمک تکنالوجیهای پیشرفته است. در مصر این برداشت وجود دارد که کنترول سرحد گام مهمی در مسیر تضعیف شبکه لجستیک فراملی مورد استفاده تروریستهاست. سوم، مصر میخواهد که در جلسات سطح بالا با ناتو درباره اهمیت اجرای پروگرام تفتیش و تخریب شبکههای بحری مورد استفاده تروریستها، در مدیترانه و دریای سیاه، گفتگو کند. Facebook Twitter به اشتراک گذاری
نظرات بسته شده است.