ثبات افغانستان به نفع سایر مناطق آسیای جنوبی و مرکزی خواهد بود
پروفیسور ادیب فرهاد | عکس ها از آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
ایالات متحده تاکید بیشتر بر “رقابت قدرت بزرگ” در شکل دهی سیاست خارجی خود می‌گذارد. این مفهوم در جدیدترین مورد خود در ایالات متحده، در استراتژی امنیت ملی 2017 و استراتژی دفاع ملی 2018 برجسته شده است و این کشور را متعهد میکند که جاه طلبی‌های توسعه طلبانه چین و روسیه را در جاهایی مانند آسیای میانه و افغانستان محدود کند.
با این وجود، این تغییر استراتژی چشم انداز سازش را فراهم می کند، ایالات متحده را متعهد میکند که “از موضع قدرت به دنبال زمینه‌های همکاری با رقبا باشد، مهمتر از همه با تضمین قدرت نظامی بی رقیب و در یکپارچگی کامل با همپیمانان ما.” یکی منطقه ای که در آن همکاری، ایجاد اجماع و تشریک منابع بسیار مهم است افغانستان است.
موقعیت مرکزی این کشور، دسترسی غنی به منابع طبیعی و وضعیت قابل تشویش امنیتی آن را تمرکز منطقی برای آوردن صلح و ثبات در منطقه وسیعتر میسازد.
داکتر فردریک استار، اکادیمیسینی که در سالهای اخیر به دلیل حمایت از “استراتژی راه ابریشم جدید” برای احیای افغانستان و همسایگانش شناخته شده است، رویکرد ایالات متحده به منطقه را به شرح زیر خلاصه میکند:
”این استراتژی جدید بر حمایت امریکا از خودمختاری و استقلال کشورهای آسیای تاکید میکند. این از رشد همکاری منطقوی میان آنها حمایت میکند و اقدامات مثبت برای اصلاح سیاسی و اقتصادی را تصدیق میکند. این همچنان از توسعه روابط میان دولت‌های آسیای میانه و افغانستان حمایت میکند. این بر اهمیت اشتراک با دولت‌های منطقه تاکید دارد تا پیشرفت در مورد موضوعات حساسی چون حقوق بشر و آزادی مذهبی بوجود آید.”
مرکز مطالعات استراتژیک آسیای نزدیک آسیای جنوبی با همکاری پوهنتون فلوریدای جنوبی کنفرانسی را در جنوری سال 2020 برگزار کرد که در آن کارشناسان علمی، دولت و اردو بر موقعیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی افغانستان در منطقه در چارچوب رقابت قدرتهای بزرگ تمرکز کردند.
دهه ها جنگ در این کشور در قالب بی ثباتی سیاسی، بحران مهاجرین، تهدیدات تروریسم، فشار اقتصادی، قاچاق مواد مخدر و موارد دیگر به سرزمین همسایگانش سرایت کرده است. این تقریبا به نفع ملی همه است تا این منابع بی ثباتی را کاهش دهد.
تجارت غیرقانونی مواد مخدر افغانستان باعث شده است که میلیون ها روسس، ایرانی و پاکستانی از اعتیاد به تریاک کشت و پروسس شده در افغانستان رنج ببرند. تصرف مواد مخدر و مجرمینی که آنها را قاچاق می‌کنند، نشان دهنده زمینه همکاری است که از رقابت‌های ملی فراتر می‌رود. در واقع ایالات متحده و روسیه تلاش‌های همآهنگ دارند – بشمول تربیه قوای امنیتی آسیای میانه تا از تجارت غیر قانون مواد مخدر جلوگیری کنند.
جنگ ها درا فغانستان همچنان یک ریزش متواتر مهاجران به پاکستان و ایران را سبب شده است که باعث فرار میلیون ها افغان از خانه‌های شان گردیده است. قطع خصومت ها در افغانستان باعث میشود که بسیاری از این افراد تحت فشار دوباره به کشور بازگردند و باعث کاهش فشار اقتصادی و اجتماعی بر کشورهای همسایه گردند.
همکاری میتواند انواع اشکال داشته باشند. در بسیاری از موارد، بهبود ثبات در منطقه کمتر مربوط به ایالات متحده و سایر قدرتهای ارائه کننده کمک است تا ارائه رهبری و “تثبیت قدرت” برای هماهنگی دولت ها، تجارت ها و سازمان‌های غیردولتی که علاقه مند به کمک به منطقه هستند.
مانند آموزش مشترک ضد مواد مخدر ایالات متحده و روسیه، کشورها می‌توانند برای رهایی افغانستان از محاصره فقر و بی ثباتی قدم بردارند و همزمان منطقه را از تأثیرات آن را رهایی بخشند. اقدامات مربوط به ایجاد صلح میتواند به شکل برنامه‌های انکشاف اقتصادی از جمله استخراج مواد معدنی خاکی کمیاب افغانستان، خط گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (TAPI) و جاده ابریشم جدید باشد.
در سال 2010، تیم‌های سروی جیولوژیکی ایالات متحده و افغانستان وجود ذخایر عظیم آهن، مس،کوبالت و طلا را در سرتاسر افغانستان تایید نمود. با این وجود، مهمترین اکتشاف مربوط به مواد معدنی خاکی کمیاب، به ویژه لیتیوم، منبعی است که در اقتصاد مدرن جهانی بسیار مهم است.
لیتیوم مدت هاست که در تولید شیشه و سرامیک نقش داشته است، اما همچنین ارزش خود را به عنوان دوا و جزء باتری‌های لیتیوم یونی مورد استفاده میلیارد ها تلیفون موبایل ثابت کرده است. افغانستان یکی از بزرگترین تولید کننده‌گان لیتیوم است. به گفته جفری ریوز از انستیتوت گریفیت آسیا، تقاضا میتواند در سال 2020 بیشتر از عرضه شود و افغانستان برای استفاده از این فرصت آماده است.
این مواد میتواند سودی بین 1 تریلیون تا 3 تریلیون دالر برای افغانستان بیاورد، این تخمین عمر شیراز،تحلیل گر ارشد پالیسی برای علم و تکنولوژی در سازمان همکاری اسلامی است. چنین ثروت جدید میتواند برای همیشه اقتصاد افغانستان را متحول سازد، که اکنون فعالیت رسمی اقتصادی کمتر از 20 میلیارد دلار در سال ایجاد میکند. تمویل کنندگان خارجی درصد زیادی از بودیجه افغانستان را تأمین کرده اند و استخراج لیتیوم می تواند موجب تقویت اقتصادی مورد نیاز شود که هزاران شغل برای افغان ها ایجاد میکند، ثبات سیاسی را از طریق صادرات و مالیات‌های مجوز ترغیب میکند و افراط گرایی را که به کشورهای همسایه می‌ریزد، کاهش می دهد.
چالش‌های استخراج این مواد معدنی خاکی کمیاب عمدتاً بر فقدان زیرساخت ها و امنیت مبهم افغانستان متمرکز است. زیربنای ضعیف افغانستان قبل ازین نیز به از بین رفتن فرصت ها و رشد کند منجر شده است. این کشور هشت ولایت را شامل شبکه برق نموده است، اما هنوز هم برای تامین برق کشور مجبور به خرید برق از کشورهای همسایه است.
درین منطقه بصورت کل، میلیارد ها دالر بخاطر نبود انرژی لازم برای تجارت‌ها و فابریکه‌ها از بین رفته است. بطور مثال، قیرغیزستان برق اضافی تولید میکند و میخواهد آن را به همسایه‌های جنوبی اش بفروشد اما نبود زیربنا این پیشرفت را کند ساخته است.
همین نگرانی ها باعث توقف تکمل پایپ لاین گاز طبیعی تاپی شده است که از ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند عبور خواهد کرد. این خط به نام “خط جدید ابریشم انرژی” مسمی گردیده است تا دسترسی به انرژی قابل اعتماد، قابل اتکا و نسبتا پاک برای کل منطقه را فراهم سازد. گنجاندن افغانستان در این پروژه نه تنها به سوخت بلکه در فرصت‌های اقتصادی در قالب ایجاد شغل محلی و حق امتیاز، و همچنین اتصال به صورت افزایش تجارت منطقه ای، افغانستان را نیز فراهم میکند. در عوض، این باعث ثبات بیشتر منطقوی خواهد شد.
نظرات بسته شده است.