د تخریب مخنیوی کول

یونیپث‭ ‬کارکونکی

داعش په‭ ‬عراق‭ ‬کې‭ ‬ډیری‭ ‬ظلمونه‭ ‬کړي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هغو‭ ‬له‭ ‬جملې‭ ‬یو‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬2016‭ ‬کال‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬تروریستانو‭ ‬لخوا‭ ‬کرکوک‭ ‬ته‭ ‬څیرمه‭ ‬تازا‭ ‬ښار‭ ‬بمبار‭ ‬کول‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬پدې‭ ‬برید‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬اوري‭ ‬او‭ ‬کلورین‭ ‬ګازو‭ ‬سمبال‭ ‬خام‭ ‬جوړ‭ ‬شوي‭ ‬توپونو‭ ‬ګولۍ‭ ‬او‭ ‬راکټونه‭ ‬کارول‭ ‬شوي‭ ‬و‭. ‬د‭ ‬تازا‭ ‬45‭,‬000‭ ‬اوسیدونکو‭ ‬څخه‭ ‬1‭,‬800‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬ممنوع‭ ‬وسلو‭ ‬په‭ ‬پایله‭ ‬کې‭ ‬مرګ‭ ‬ژوبله‭ ‬اوښتې،‭ ‬چې‭ ‬ډیری‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬پوټکي‭ ‬او‭ ‬سږو‭ ‬د‭ ‬تڼاکو‭ ‬کیدو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬شوي‭. ‬

د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬وسلو‭ (‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭) ‬سره‭ ‬د‭ ‬داعش‭ ‬لیوالتیا‭ ‬–‭ ‬تروریستانو‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬روغتونونو‭ ‬او‭ ‬تحقیقي‭ ‬لابرتوارونو‭ ‬څخه‭ ‬غلا‭ ‬شوي‭ ‬هستوي‭ ‬موادو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬ناوړه‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬بمونو‭ ‬جوړولو‭ ‬هڅه‭ ‬هم‭ ‬کړې‭ ‬ــ‭ ‬چې‭ ‬سیمې‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬پراخه‭ ‬ګواښ‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬په‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬کې‭ ‬امنیتي‭ ‬چارواکو‭ ‬ته‭ ‬یې‭ ‬صریح‭ ‬خبرداری‭ ‬وړاندې‭ ‬کړی‭. ‬

د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مقابلې‭ ‬دنده‭ ‬لرونکي‭ ‬نظامي‭ ‬افسران،‭ ‬د‭ ‬پولې‭ ‬ساتلو‭ ‬ګاردان،‭ ‬د‭ ‬پولیسو‭ ‬قوماندانان،‭ ‬ساینس‭ ‬پوهان‭ ‬او‭ ‬اداره‭ ‬کونکي‭ ‬د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬سمپوزیم‭ ‬د‭ ‬4ام‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬خلیج‭ ‬د‭ ‬همکارۍ‭ ‬شورا‭ ‬د‭ ‬سیمه‭ ‬ییز‭ ‬وسلو‭ ‬مبارزې‭ ‬د‭ ‬روزنې‭ ‬لیدونکي‭ ‬و‭.‬

د‭ ‬2022‭ ‬جولای‭ ‬سمپوزیم‭ ‬د‭ ‬آلمان‭ ‬په‭ ‬ګارمیش‭ ‬–‭ ‬پارتینکیرچن‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچول‭ ‬شوی،‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬لیکچر‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬ماهرینو‭ ‬په‭ ‬مشري‭ ‬ډیسټاپ‭ ‬روزنه‭ ‬هم‭ ‬مل‭ ‬وه‭. ‬پدې‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬11‭ ‬هیوادونو‭ ‬څخه‭ ‬شاوخوا‭ ‬75‭ ‬ګډون‭ ‬کونکي‭ ‬جذب‭ ‬شوي‭ ‬و‭: ‬بحرین،‭ ‬مصر،‭ ‬عراق،‭ ‬اردن،‭ ‬کویټ،‭ ‬لبنان،‭ ‬عمان،‭ ‬قطر،‭ ‬سعودي‭ ‬عربستان،‭ ‬متحده‭ ‬عربي‭ ‬امارات‭ ‬او‭ ‬یمن‭.‬

دې‭ ‬سمپوزیم‭ ‬د‭ ‬پولې‭ ‬امنیت،‭ ‬استخباراتو‭ ‬پربنسټ‭ ‬ارزونو‭ ‬پیاوړي‭ ‬کولو،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬ګواشونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬غبرګون‭ ‬چمتو‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬قانوني‭ ‬او‭ ‬بیوروکراتیک‭ ‬طرزالعملونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پرمختګونو‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬هیوادونو‭ ‬مؤثریت‭ ‬تقویت‭ ‬کاوه‭.‬

د‭ ‬هر‭ ‬ډول‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬هستوي‭ ‬یا‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬برید‭ ‬دمخه‭ ‬مخنیوی‭ ‬د‭ ‬ګډون‭ ‬کونکو‭ ‬ښودل‭ ‬شوی‭ ‬هدف‭ ‬و‭. ‬لکه‭ ‬څنګه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬داعش‭ ‬د‭ ‬اوري‭ ‬ګازو‭ ‬بریدونو‭ ‬د‭ ‬وروستیو‭ ‬اغیزو‭ ‬په‭ ‬تړاو‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬یوه‭ ‬لوړرتبه‭ ‬نظامي‭ ‬افسر‭ ‬وویل‭: “‬زه‭ ‬نه‭ ‬غواړم‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬مرحلې‭ ‬ته‭ ‬ورسیږم‭. ‬زه‭ ‬غواړم‭ ‬د‭ ‬بریدونو‭ ‬مخنیوی‭ ‬وکړم‭.”‬

مخ پر ودې ګواښ

د‭ ‬نړۍ‭ ‬ډیره‭ ‬برخه‭ ‬لاهم‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬ګواښونو‭ ‬کشف‭ ‬کولو‭ ‬او‭ ‬مخنیوي‭ ‬ته‭ ‬سمه‭ ‬چمتو‭ ‬نده‭. ‬هیڅ‭ ‬یو‭ ‬هیواد‭ ‬نشي‭ ‬کولی‭ ‬د‭ ‬داسې‭ ‬وسلو‭ ‬له‭ ‬مینځه‭ ‬وړلو‭ ‬لپاره‭ ‬ټولې‭ ‬لازمي‭ ‬سرچینې‭ ‬لارښود‭ ‬کړي‭ ‬کومې‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬ځینې‭ ‬مواردو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬انټرنیټ‭ ‬کې‭ ‬موجود‭ ‬د‭ ‬څرنګوالي‭ ‬جزو‭ ‬په‭ ‬کارولو‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬ګراجونو‭ ‬او‭ ‬حمامونو‭ ‬کې‭ ‬جوړیدلی‭ ‬شي‭. ‬تشې‭ ‬خورا‭ ‬ډیرې‭ ‬دي‭:‬

نړیوالې‭ ‬ځمکنۍ‭ ‬او‭ ‬سمندري‭ ‬پولې‭ ‬تر‭ ‬ډیره‭ ‬لاهم‭ ‬د‭ ‬قاچاق‭ ‬لپاره‭ ‬مستعد‭ ‬او‭ ‬پرانیستې‭ ‬دي‭.‬

د‭ ‬غیرقانوني‭ ‬وسایلو‭ ‬لپاره‭ ‬کارول‭ ‬کیدونکي‭ ‬یورانیم‭ ‬ډولونه‭ ‬په‭ ‬سختۍ‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬وړانګو‭ ‬سینسرونو‭ ‬په‭ ‬مرسته‭ ‬کشف‭ ‬کیږي‭. ‬ډیری‭ ‬مخنیوي‭ ‬د‭ ‬پولې‭ ‬ساتلو‭ ‬سرتیرو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ګمرک‭ ‬افسرانو‭ ‬د‭ ‬ځیرک‭ ‬او‭ ‬چټک‭ ‬فکر‭ ‬پایله‭ ‬وي‭. ‬

د‭ ‬کوویډ‭-‬‭ ‬19‭ ‬وبا‭ ‬د‭ ‬خطرناک‭ ‬پتوژنونو‭ ‬د‭ ‬خوشې‭ ‬کولو‭ ‬او‭ ‬خپریدو‭ ‬ریښې‭ ‬موندلو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نړیوال‭ ‬روغتیایی‭ ‬مقرراتو‭ ‬ناکامي‭ ‬څرګنده‭ ‬کړه‭. ‬

د‭ ‬غبرګ‭ ‬استعمال‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬کیمیاويي‭ ‬مواد‭ ‬–‭ ‬چې‭ ‬دواړه‭ ‬سوله‭ ‬ییز‭ ‬او‭ ‬ناوړه‭ ‬کاریدنه‭ ‬لري‭ ‬–‭ ‬په‭ ‬ناسم‭ ‬ډول‭ ‬تنظیم‭ ‬کیږي‭. ‬نږدې‭ ‬95%‭ ‬هیوادونه‭ ‬د‭ ‬ناوړه‭ ‬موخو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬دغو‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬کاریدو‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬قوانین‭ ‬نلري‭.‬

د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬ګواښونه‭ ‬د‭ ‬سولې‭ ‬ساتلو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬حکومتي‭ ‬نهادونو‭ ‬د‭ ‬وړتیا‭ ‬پرتله‭ ‬ډیر‭ ‬په‭ ‬چټکۍ‭ ‬سره‭ ‬جوړیږي‭ ‬او‭ ‬سمون‭ ‬ورکول‭ ‬کیږي‭. ‬

تر‭ ‬دې‭ ‬ځایه‭ ‬نړۍ‭ ‬خوشبخته‭ ‬وه‭. ‬د‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬بریدونو‭ ‬هڅې‭ ‬–‭ ‬پشمول‭ ‬د‭ ‬داعش‭ ‬لخوا‭ ‬د‭ ‬موصل‭ ‬د‭ ‬نیولو‭ ‬پرمهال‭ ‬د‭ ‬روغتونونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تحقیقي‭ ‬لابرتوارونو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬بیلګو‭ ‬قبضه‭ ‬کولو‭ ‬–‭ ‬هیڅکله‭ ‬ثمرې‭ ‬ته‭ ‬ندي‭ ‬رسیدلي‭. ‬په‭ ‬یوه‭ ‬جاپاني‭ ‬مترو‭ ‬کې‭ ‬وسله‭ ‬ګرځول‭ ‬شوي‭ ‬سرین‭ ‬ګازو‭ ‬خوشې‭ ‬کول‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬انتراکس‭ ‬ککړ‭ ‬لیک‭ ‬دوه‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬غیر‭ ‬نظامي‭ ‬ډوله‭ ‬خورا‭ ‬ناوړه‭ ‬تروریستي‭ ‬بریدونه‭ ‬و‭. ‬

دواړه،‭ ‬په‭ ‬ښه‭ ‬توګه‭ ‬تامین‭ ‬شوي‭ ‬تروریستي‭ ‬ډلو‭ ‬–‭ ‬چې‭ ‬ځینې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬دولتونو‭ ‬لخوا‭ ‬سپانسر‭ ‬کیږي‭ ‬–‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬د‭ ‬اکمالاتو‭ ‬ارزانه‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬پراخه‭ ‬اندازه‭ ‬موجود‭ ‬وسایلو‭ ‬خپلولو‭ ‬د‭ ‬امنیتي‭ ‬چارواکو‭ ‬ترمینځ‭ ‬بیړنی‭ ‬احساس‭ ‬ډیر‭ ‬کړی‭ ‬دی‭. ‬پدې‭ ‬ناکرارۍ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬شمالي‭ ‬کوریا‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬رژیمونو‭ ‬ویډیوګانو‭ ‬خپرول‭ ‬ډیروالی‭ ‬راوړي‭ ‬چې‭ ‬وایی‭ ‬هستوي‭ ‬وسلې‭ ‬د‭ ‬دولتي‭ ‬اضطرار‭ ‬مشروع‭ ‬وسیله‭ ‬ده‭.‬

د‭ ‬یوه‭ ‬مجرم‭ ‬لپاره‭ ‬چې‭ ‬هڅه‭ ‬کوي‭ ‬په‭ ‬پولو‭ ‬کې‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬یا‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬مواد‭ ‬قاچاق‭ ‬کړي،‭ ‬د‭ ‬خطرونو‭ ‬پرتله‭ ‬جایزې‭ ‬اکثر‭ ‬د‭ ‬ډیر‭ ‬ارزښت‭ ‬وي‭. ‬یوه‭ ‬لبناني‭ ‬جنرال‭ ‬یادونه‭ ‬کړې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬څنګه‭ ‬د‭ ‬تریاکو‭ ‬قاچاقچیانو‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکي‭ ‬په‭ ‬انارو‭ ‬کې‭ ‬چمتو‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬کریټونو‭ ‬کې‭ ‬بار‭ ‬کړي‭ ‬و‭. ‬هغه‭ ‬خبرداری‭ ‬ورکړی‭ “‬که‭ ‬تاسې‭ ‬په‭ ‬انارو‭ ‬کې‭ ‬تریاک‭ ‬قاچاق‭ ‬کولی‭ ‬شئ،‭ ‬نو‭ ‬تاسې‭ ‬هرڅه‭ ‬قاچاق‭ ‬کولی‭ ‬شئ‭.”‬

د‭ ‬همکارۍ‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬مهارول

د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬سمپوزیم‭ ‬کې‭ ‬پریزنټرانو‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬هستوي‭ ‬وسلو‭ ‬ګواښ‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬درې‭ ‬مرحلو‭ ‬طریقې‭ ‬ترویج‭ ‬وړاندیز‭ ‬کړ‭: ‬مخنیوی،‭ ‬محافظت‭ ‬او‭ ‬غبرګون‭. ‬مخنیوی‭ ‬–‭ ‬پدې‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬امنیت‭ ‬ښه‭ ‬کول‭ ‬‌‌شامل‭ ‬دي‭ ‬–‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬ډیر‭ ‬تمرکز‭ ‬یې‭ ‬جذب‭ ‬کړی‭ ‬و‭.‬

هیوادونه‭ ‬هڅول‭ ‬شوي‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬هرې‭ ‬کټګورۍ‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ګواښ‭ ‬او‭ ‬خطر‭ ‬ارزونې‭ ‬ترسره‭ ‬کړي‭. ‬آیا‭ ‬مجرمین‭ ‬او‭ ‬تروریستان‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬خطرناکو‭ ‬موادو‭ ‬ترلاسه‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬وسایل‭ ‬او‭ ‬امکانات‭ ‬لري؟‭ ‬آیا‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬دغو‭ ‬موادو‭ ‬په‭ ‬وسلو‭ ‬اړولو‭ ‬لپاره‭ ‬تخنیکي‭ ‬مهارت‭ ‬لري؟‭ ‬آیا‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬وسلو‭ ‬کارول‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬ایدولوژي‭ ‬او‭ ‬ارادو‭ ‬سره‭ ‬سمون‭ ‬لري؟‭ ‬

د‭ ‬اردن‭ ‬د‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬وسلو‭ ‬یوه‭ ‬ماهر‭ ‬د‭ ‬صادراتو‭ ‬د‭ ‬کنټرول،‭ ‬جواز،‭ ‬دیپلوماسۍ‭ ‬او‭ ‬ممانعتونو‭ ‬د‭ ‬ترکیب‭ ‬کولو‭ ‬تایید‭ ‬وکړ‭ ‬ترڅو‭ ‬ناسمو‭ ‬لاسونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬د‭ ‬لویدلو‭ ‬مخه‭ ‬ونیول‭ ‬شي‭. ‬سره‭ ‬له‭ ‬دې،‭ ‬حتی‭ ‬که‭ ‬حکومتونه‭ ‬د‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬ناڅاپي‭ ‬خپریدو‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬قانون‭ ‬هم‭ ‬تصویب‭ ‬کړي،‭ ‬ملي‭ ‬ادارې‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬کنټرولونو‭ ‬اجرا‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬قانوني‭ ‬واک‭ ‬ولري‭. ‬

د‭ ‬کیمیاوي‭ ‬وسلو‭ ‬په‭ ‬لړ‭ ‬کې،‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬فارمیسي‭ ‬سندیکا،‭ ‬چې‭ ‬یو‭ ‬مسلکي‭ ‬سازمان‭ ‬دی،‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬غړو‭ ‬ته‭ ‬جواز‭ ‬ورکولو‭ ‬ماموریت،‭ ‬د‭ ‬خطرناک‭ ‬کیمیکلز‭ ‬ډیټابیس‭ ‬جوړول‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬مصرف‭ ‬تعقیب‭ ‬کول‭ ‬پیل‭ ‬کړي‭ ‬دي‭. ‬عراقیانو‭ ‬یادونه‭ ‬کړې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هیواد‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬څخه‭ ‬تیریدو‭ ‬23‭ ‬ځایونو‭ ‬په‭ ‬نړیوالو‭ ‬پولو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬خطرناکو‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬حرکت‭ ‬تعقیب‭ ‬کولو‭ ‬ستونزه‭ ‬شدید‭ ‬کړې‭ ‬ده‭.‬

د‭ ‬لبنان‭ ‬وسله‭ ‬وال‭ ‬ځواکونه‭ (‬ایل‭.‬ای‭.‬ایف‭) ‬د‭ ‬ورته‭ ‬ستونزې‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬دي‭. ‬د‭ ‬لبنان‭ ‬سرتیرو‭ ‬د‭ ‬سوریه‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬هیواد‭ ‬بې‭ ‬ثباته‭ ‬ختیځ‭ ‬او‭ ‬شمالي‭ ‬پولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬پولیسو‭ ‬مسؤلیت‭ ‬په‭ ‬غاړه‭ ‬اخیستی‭ ‬دی‭. ‬دا‭ ‬هیواد‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬څار‭ ‬نهه‭ ‬ساحلي‭ ‬سټیشنونه‭ ‬هم‭ ‬ساتي‭.‬

د‭ ‬دندې‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬چمتو‭ ‬کولو‭ ‬په‭ ‬موخه،‭ ‬لبنان‭ ‬د‭ ‬هالینډ‭ ‬په‭ ‬مالي‭ ‬مرسته‭ ‬د‭ ‬ځمکني‭ ‬پولو‭ ‬د‭ ‬کنډک‭ ‬روزنې‭ ‬ښوونځی‭ ‬چلوي‭. ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬ګواښ‭ ‬کمولو‭ ‬ادارې‭ ‬د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬وسلو‭ ‬د‭ ‬تکثیر‭ ‬مخنیوي‭ ‬پروګرام‭ ‬په‭ ‬مرسته،‭ ‬ایل‭.‬ای‭.‬ایف‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬ساتلو‭ ‬لپاره‭ ‬پرمختللې‭ ‬روزنه‭ ‬او‭ ‬ټیکنالوژي‭ ‬ترلاسه‭ ‬کړې‭. ‬

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬اردو‭ ‬دوه‭ ‬عناصرو‭ ‬هم‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬ګواښ‭ ‬پروړاندې‭ ‬د‭ ‬فعالیت‭ ‬ښه‭ ‬کولو‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬شریکانو‭ ‬سره‭ ‬مرسته‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پام‭ ‬وړ‭ ‬کار‭ ‬کړی‭ ‬دی‭.‬

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندې‭ ‬جی‭.‬5‭ ‬–‭ ‬سي‭.‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬څانګه‭ ‬په‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬شریکانو‭ ‬په‭ ‬ملاتړ‭ ‬په‭ ‬یوه‭ ‬کال‭ ‬کې‭ ‬درزنونه‭ ‬روزنیزې‭ ‬برنامې‭ ‬ترسره‭ ‬کوي‭ ‬او‭ ‬پدې‭ ‬هڅو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مرستې‭ ‬لپاره‭ ‬یو‭ ‬لړ‭ ‬نظامي‭ ‬او‭ ‬ملکي‭ ‬نهادونو‭ ‬باندې‭ ‬پانګوونه‭ ‬کوي‭. ‬یوه‭ ‬مهمه‭ ‬سرچینه‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬اردو‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬راډیولوژیکي،‭ ‬هستوي‭ (‬سي‭.‬بي‭.‬آر‭.‬این‭) ‬ښوونځی‭ ‬دی‭. ‬نړیوال‭ ‬افسرانو‭ ‬او‭ ‬بریدملانو‭ ‬په‭ ‬ساحه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬روزنې‭ ‬څخه‭ ‬ګټه‭ ‬پورته‭ ‬کړې‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬خپلو‭ ‬هیوادونو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬زړه‭ ‬ورتیا‭ ‬سره‭ ‬خدمت‭ ‬کولو‭ ‬ته‭ ‬تللي‭ ‬دي‭. ‬

سکاټ‭ ‬کیمل،‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬اردو‭ ‬متقاعد‭ ‬افسر‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي‭ ‬توکي‭ ‬متخصص‭ ‬افسر‭ ‬څوک‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬سي‭.‬بي‭.‬آر‭.‬این‭ ‬ښوونځي‭ ‬د‭ ‬مرستیال‭ ‬قوماندان‭ ‬په‭ ‬حیث‭ ‬خدمت‭ ‬کوي،‭ ‬ویلي‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬چمتو‭ ‬والی‭ ‬اکثر‭ ‬ترټولو‭ ‬غوره‭ ‬مخنیوی‭ ‬وي‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬موخې‭ ‬لپاره،‭ ‬کیمل‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬هغه‭ ‬همکاران‭ ‬د‭ ‬مشکوک‭ ‬موادو‭ ‬تحلیل‭ ‬او‭ ‬تجزیه‭ ‬ګړندي‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬او‭ ‬ډیجیټل‭ ‬توب‭ ‬باندې‭ ‬تمرکز‭ ‬کوي‭. ‬روبوټونه‭ ‬د‭ ‬لومړي‭ ‬غبرګون‭ ‬یا‭ ‬ځواب‭ ‬ورکونکو‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬د‭ ‬مسمومیت‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬د‭ ‬احتمالي‭ ‬مخ‭ ‬کیدو‭ ‬خطر‭ ‬له‭ ‬مینځه‭ ‬وړلی‭ ‬شي‭.‬

کیمل‭ ‬د‭ ‬سمپوزیم‭ ‬ګډونوالو‭ ‬ته‭ ‬وویل‭ “‬موږ‭ ‬باید‭ ‬آپریټران‭ ‬د‭ ‬خطرونو‭ ‬څخه‭ ‬لیرې‭ ‬کړو‭.”‬

په‭ ‬سمپوزیم‭ ‬کې‭ ‬روزنه

په‭ ‬سمپوزیم‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬وړاندې‭ ‬شوي‭ ‬طرحو‭ ‬د‭ ‬ازمولو‭ ‬موخو‭ ‬لپاره،‭ ‬ګډون‭ ‬کونکي‭ ‬په‭ ‬اته‭ ‬ډلو‭ ‬وویشل‭ ‬شو،‭ ‬چې‭ ‬هرې‭ ‬یوې‭ ‬ډلې‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬یوه‭ ‬ټاکلي‭ ‬ګواښ‭ ‬باندې‭ ‬تمرکز‭ ‬درلود‭. ‬دې‭ ‬تمرین‭ ‬دا‭ ‬څو‭ ‬ملیتي‭ ‬کاري‭ ‬ځواکونه‭ ‬اړ‭ ‬کړل‭ ‬د‭ ‬احتمالي‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬هستوي‭ ‬خطرونو‭ ‬په‭ ‬مقابل‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سیمې‭ ‬په‭ ‬کچه‭ ‬همغږي‭ ‬وکړي‭.‬

جوړښت‭ ‬درې‭ ‬تخیلي‭ ‬هیوادونه‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬اراضي‭ ‬او‭ ‬ساحلونه‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬هیوادونو‭ ‬د‭ ‬هغو‭ ‬سره‭ ‬ورته‭ ‬والی‭ ‬درلود‭. ‬د‭ ‬شمالي‭ ‬کوریا‭ ‬څخه‭ ‬په‭ ‬خطرناکو‭ ‬موادو‭ ‬بار‭ ‬پټې‭ ‬کښتۍ‭ ‬سناریو‭ ‬پیل‭ ‬کړله‭. ‬د‭ ‬ناورین‭ ‬د‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره،‭ ‬څو‭ ‬ملیتي‭ ‬ټیمونو‭ ‬یولړ‭ ‬دندې‭ ‬ترسره‭ ‬کړې‭: ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬په‭ ‬حرکت‭ ‬کې‭ ‬راوړل،‭ ‬د‭ ‬خطرناک‭ ‬موادو‭ ‬قطعو‭ ‬وګومارل،‭ ‬نړیوالو‭ ‬نهادونو‭ ‬ته‭ ‬خبرداری‭ ‬ورکول،‭ ‬سمندري‭ ‬ممانعتونو‭ ‬امر‭ ‬ورکول‭ ‬او‭ ‬عام‭ ‬خلکو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬پیغامونو‭ ‬ورکولو‭ ‬همغږي‭ ‬کول‭. ‬

د‭ ‬کنفرانس‭ ‬یوه‭ ‬لوی‭ ‬میز‭ ‬باندې،‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬د‭ ‬امنیت‭ ‬مسؤل‭ ‬لبناني‭ ‬جنرال،‭ ‬د‭ ‬سعودي‭ ‬لوړرتبه‭ ‬نظامي‭ ‬قوماندان،‭ ‬د‭ ‬مصر‭ ‬یوه‭ ‬ډګروال‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬اردن‭ ‬د‭ ‬اردو‭ ‬سي‭.‬بي‭.‬آر‭.‬این‭ ‬ماهر‭ ‬یو‭ ‬غبرګون‭ ‬ترتیب‭ ‬کړ‭. ‬د‭ ‬ټیم‭ ‬په‭ ‬لړ‭ ‬کې‭ ‬یو‭ ‬قطري‭ ‬جنرال،‭ ‬د‭ ‬عمان‭ ‬د‭ ‬ټولي‭ ‬یو‭ ‬قوماندان‭ ‬او‭ ‬یو‭ ‬عراقي‭ ‬ساینس‭ ‬پوهه‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي‭ ‬وسلو‭ ‬د‭ ‬تکثیر‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬تخصص‭ ‬درلود‭.‬

د‭ ‬هغوی‭ ‬خپلو‭ ‬هیوادونو‭ ‬نظامي‭ ‬دوکتورین،‭ ‬حکومتي‭ ‬تشکیل‭ ‬او‭ ‬قانوني‭ ‬سیسټمونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬توپیرونو‭ ‬سربیره،‭ ‬کاري‭ ‬ځواکونو‭ ‬خپلې‭ ‬دندې‭ ‬پدې‭ ‬توګه‭ ‬بشپړې‭ ‬کړې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬د‭ ‬ترتیب‭ ‬کونکو‭ ‬لخوا‭ ‬د‭ ‬ستاینې‭ ‬وړ‭ ‬و‭. ‬

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬اردو‭ ‬متقاعد‭ ‬ډګروال‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي‭ ‬توکي‭ ‬متخصص‭ ‬افسر‭ ‬جان‭ ‬دروشل‭ ‬څوک‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندې‭ ‬د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬د‭ ‬ظرفیت‭ ‬څانګې‭ ‬مشري‭ ‬کوي‭ ‬وویل،‭ “‬دا‭ ‬هڅوونکې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬ووینې‭ ‬دا‭ ‬ټول‭ ‬هیوادونه‭ ‬سره‭ ‬یوځای‭ ‬کیږي،‭ ‬د‭ ‬یو‭ ‬بل‭ ‬تخنیکي‭ ‬مهارت‭ ‬باندې‭ ‬پانګوونه‭ ‬کوي،‭ ‬او‭ ‬بیا‭ ‬یو‭ ‬پلان‭ ‬جوړوي‭.”  ‬

---

په‭ ‬یوه‭ ‬ټیسټ‭ ‬ټیوب‭ ‬کې‭ ‬ویره

احتمالي‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬وسیلې

1. د‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬یا‭ ‬زهرو‭ ‬تقویت‭ ‬کول
2. د‭ ‬معافیت‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬معافیت‭ ‬د‭ ‬اغیزې‭ ‬مختل‭ ‬کول
3. بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬مقاومت‭ ‬ورکول‭ ‬ترڅود‭ ‬کشف‭ ‬او‭ ‬مخنیوي‭ ‬څخه‭ ‬په‭ ‬څنډه‭ ‬تیر‭ ‬شي
4. د‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬ثبات‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬لیږدیدو‭ ‬وړتیا‭ ‬ډیرول
5. بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬کې‭ ‬ژنتیکي‭ ‬بدلون‭ ‬راوستل‭ ‬د‭ ‬کوربه‭ ‬ډولونو‭ ‬پراخولو‭ ‬لپاره‭ (‬لکه‭ ‬د‭ ‬بوټو‭ ‬ویروس‭ ‬کې‭ ‬بدلون‭ ‬راوړل‭ ‬چې‭ ‬ژوي‭ ‬ورباندې‭ ‬اخته‭ ‬شي‭ ‬وغیره‭.) ‬
6. د‭ ‬کوربه‭ ‬نفوس‭ ‬د‭ ‬حساسیت‭ ‬ډیرول
7. د‭ ‬نوي‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬تولید‭ ‬کول‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬له‭ ‬مینځه‭ ‬تللي‭ ‬میکروبونو‭ ‬بیرته‭ ‬جوړول‭.‬

سرچینه‭: ‬ویویان‭ ‬سمیت،‭ ‬د‭ ‬جان‭ ‬هاپکینګ‭ ‬بلومبرګ‭ ‬د‭ ‬عامه‭ ‬روغتیا‭ ‬ښوونځی

ګټورې‭ ‬سرچینې

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندې‭ ‬د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬ظرفیت‭ ‬څانګه‭:‬‭ ‬د‭ ‬سینټکام‭ ‬د‭ ‬ستراتیژي،‭ ‬پالیسي‭ ‬او‭ ‬پلانونو‭ ‬ریاست‭ ‬لاندې‭ ‬کار‭ ‬کوي،‭ ‬ماموریت‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬ختثی‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬مرسته‭ ‬کول‭ ‬دي‭. ‬

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬اردو‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬راډیولوژیکي،‭ ‬هستوي‭ (‬سي‭.‬بي‭.‬آر‭.‬این‭) ‬ښوونځی‭:‬‭ ‬دا‭ ‬ښوونځی‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬په‭ ‬میسوري‭ ‬ایالت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬لیونارډ‭ ‬ووډ‭ ‬بندر‭ ‬کې‭ ‬موقعیت‭ ‬لري‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬له‭ ‬اوږدو‭ ‬څخه‭ ‬سرتیرو‭ ‬ته‭ ‬بلنه‭ ‬ورکوي‭ ‬د‭ ‬سي‭.‬بي‭.‬آر‭.‬این‭ ‬دفاع‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬کورسونو‭ ‬کې‭ ‬ګډون‭ ‬وکړي‭. ‬

د‭ ‬امریکا‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬دفاعي‭ ‬ګواښ‭ ‬کمولو‭ ‬اداره‭:‬‭ ‬د‭ ‬ډي‭.‬ټي‭.‬آر‭.‬ای‭ ‬د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬وسلو‭ ‬د‭ ‬تکثیر‭ ‬مخنیوي‭ ‬پروګرام‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬امنیت‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ډبلیو‭.‬ایم‭.‬ډي‭ ‬کشف‭ ‬باندې‭ ‬متمرکز‭ ‬پروګرامونه‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬خطرناکو‭ ‬وسلو‭ ‬د‭ ‬خپریدو‭ ‬بندولو‭ ‬لپاره‭ ‬سپانسر‭ ‬کوي‭. ‬

د‭ ‬اتومي‭ ‬انرژۍ‭ ‬نړیواله‭ ‬اداره‭:‬‭ ‬په‭ ‬ویانا‭ ‬کې‭ ‬میشت‭ ‬دا‭ ‬سازمان‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬خوندي،‭ ‬امن‭ ‬او‭ ‬سوله‭ ‬ییز‭ ‬استعمال‭ ‬ترویج‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ ‬کار‭ ‬کوي‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬د‭ ‬پیښو‭ ‬او‭ ‬بیړني‭ ‬حالت‭ ‬مرکز‭ ‬د‭ ‬احتمالي‭ ‬هستوي‭ ‬بیړني‭ ‬حالتونو‭ ‬ته‭ ‬رسیدنې‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ماهرینو‭ ‬یو‭ ‬ټیم‭ ‬لري‭.‬

‭ ‬

انټرپول‭:‬‭ ‬په‭ ‬فرانسه،‭ ‬لیون‭ ‬کې‭ ‬میشت‭ ‬د‭ ‬نړیوال‭ ‬پولیسو‭ ‬دا‭ ‬اداره‭ ‬د‭ ‬پیژندل‭ ‬شوي‭ ‬مجرمینو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬جرمونو‭ ‬پراخه‭ ‬نړیوال‭ ‬ډیټابیس‭ ‬ساتي‭. ‬