روسي یرغل ناامني ډېروي

پراوکراین‭ ‬د‭ ‬روسیې‭ ‬برید‭ ‬نه‭ ‬یوازې‭ ‬اروپا‭ ‬ته‭ ‬بلکه‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬او‭ ‬سهیلي‭ ‬او‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬ثباتۍ‭ ‬څپې‭ ‬لیږدولې‭ ‬دي‭. ‬که‭ ‬امنیت‭ ‬ته‭ ‬دا‭ ‬ګواښونه‭ ‬مستقیم‭ ‬وي‭ ‬—‭ ‬د‭ ‬جګړې‭ ‬سیمو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬کډوالو‭ ‬تیښته‭ ‬وي‭ ‬—‭ ‬یا‭ ‬هم‭ ‬که‭ ‬غیر‭ ‬مستقیم‭ ‬—‭ ‬د‭ ‬غنمو‭ ‬کمښت‭ ‬په‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قیمتونو‭ ‬لوړیدو‭ ‬لامل‭ ‬وي‭ ‬—‭ ‬د‭ ‬روسییې‭ ‬یرغل‭ ‬زیانمن‭ ‬شوی‭ ‬دی‭.‬

د‭ ‬امنیت‭ ‬برخې‭ ‬نظامي‭ ‬او‭ ‬ملکي‭ ‬ماهرینو‭ ‬د‭ ‬2022‭ ‬دسمبر‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سهیلي‭ ‬فلوریډا‭ ‬پوهنتون‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ستر‭ ‬ځواک‭ ‬سیالۍ‭ ‬6ام‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬روسیې‭ ‬د‭ ‬جګړې‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬رامینځته‭ ‬شوي‭ ‬زیانونه‭ ‬په‭ ‬ګوته‭ ‬کړل‭. ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬یو‭ ‬ځانګړی‭ ‬تمرکز‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬د‭ ‬شریکانو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬جګړې‭ ‬پایلې‭ ‬او‭ ‬مفاهیم‭ ‬و‭.‬

په‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬وینا‭ ‬والو‭ ‬او‭ ‬هییت‭ ‬غړو‭ ‬وویل‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬ختیځه‭ ‬اروپا‭ ‬کې‭ ‬بې‭ ‬شمیره‭ ‬ستونزې‭ ‬د‭ ‬بحران‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬ډیرې‭ ‬شوي‭: ‬

دې‭ ‬ایران‭ ‬ځواکمن‭ ‬کړی،‭ ‬ځکه‭ ‬چې‭ ‬روسيې‭ ‬ته‭ ‬يې‭ ‬د‭ ‬وسلو‭ ‬له‭ ‬پیرود‭ ‬څخه‭ ‬یې‭ ‬سلګونه‭ ‬میلیون‭ ‬یورو‭ ‬ګټلي‭ ‬دي‭. ‬دا‭ ‬اضافي‭ ‬عاید‭ ‬تهران‭ ‬ته‭ ‬اجازه‭ ‬ورکوي‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬کور‭ ‬دننه‭ ‬او‭ ‬بهر‭ ‬ظلم‭ ‬ډیر‭ ‬کړي‭. ‬

دې‭ ‬د‭ ‬کښتیو‭ ‬بار‭ ‬وړلو‭ ‬نړیوال‭ ‬دهلیز‭ ‬په‭ ‬حیث‭ ‬د‭ ‬هرموز‭ ‬تنګي‭ ‬اهمیت‭ ‬ډیر‭ ‬کړی‭. ‬په‭ ‬روسي‭ ‬تیلو‭ ‬او‭ ‬ګازو‭ ‬بندیز‭ ‬پیرودونکي‭ ‬دې‭ ‬ته‭ ‬اړ‭ ‬کړي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ډیرو‭ ‬تیلو‭ ‬لپاره‭ ‬عرب‭ ‬خلیج‭ ‬ته‭ ‬مخ‭ ‬واړوي‭. ‬

دې‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬هیوادونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬امنیت‭ ‬کمزوری‭ ‬کړی‭ ‬دی‭. ‬په‭ ‬اوکراین‭ ‬د‭ ‬روسیی‭ ‬تمرکز‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬څخه‭ ‬قاچاق‭ ‬وړل‭ ‬کیدونکي‭ ‬تریاکو‭ ‬د‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬نوموړي‭ ‬هیواد‭ ‬وړتیا‭ ‬ټکنۍ‭ ‬کړې‭ ‬ده‭.‬

دې‭ ‬په‭ ‬افغانستان‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نا‭ ‬امنۍ‭ ‬په‭ ‬ګوته‭ ‬کولو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬نړیوالې‭ ‬ټولنې‭ ‬پام‭ ‬اړولی‭ ‬دی،‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬اپیومو‭/‬پوډرو‭ ‬سوداګري‭ ‬بیا‭ ‬راپورته‭ ‬شوې‭ ‬ده‭. ‬دا‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکي‭ ‬په‭ ‬خورا‭ ‬ډیر‭ ‬مقدار‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ځمکنیو‭ ‬او‭ ‬سمندري‭ ‬پولو‭ ‬څخه‭ ‬تیریږي‭.‬

په‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬یوه‭ ‬وینا‭ ‬وال‭ ‬په‭ ‬وینا،‭ ‬که‭ ‬روسیه‭ ‬د‭ “‬امپراتورۍ‭ ‬نیولو‭ ‬جګړه‭” ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچولې‭ ‬وي‭ ‬یا‭ ‬هم‭ ‬په‭ ‬غیرمستقیمه‭ ‬توګه‭ ‬یې‭ ‬موخه‭ ‬د‭ ‬سیمې‭ ‬کنټرول‭ ‬او‭ ‬واکمني‭ ‬وي،‭ ‬د‭ ‬اوکراین‭ ‬جګړې‭ ‬غیروړاندوینه‭ ‬شوې‭ ‬پایلې‭ ‬درلودلې‭ ‬دي‭.‬

امیرالبحر‭ ‬کرټ‭ ‬رینشا،‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬د‭ ‬عملیاتو‭ ‬رییس‭ ‬یادونه‭ ‬کړې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬دښمنیو‭ ‬څنګه‭ ‬د‭ ‬روسیه‭ ‬او‭ ‬ایران‭ “‬نامقدس‭ ‬ایتلاف‭” ‬ته‭ ‬لاره‭ ‬اواره‭ ‬کړې‭ ‬ده‭.‬

د‭ ‬ایراني‭ ‬وسلو‭ ‬اکمالات‭ ‬–‭ ‬په‭ ‬ځانګړي‭ ‬توګه‭ ‬سلګونه‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬الوتکو‭ ‬سیسټمونو‭ ‬–‭ ‬د‭ ‬ایران‭ ‬حکومت‭ ‬ته‭ ‬نغدي‭ ‬ګټه‭ ‬درلودلې‭ ‬کومې‭ ‬ته‭ ‬چې‭ ‬نوموړی‭ ‬هیواد‭ ‬د‭ ‬یمن‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬بهر‭ ‬ځایونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نیابتي‭ ‬جګړې‭ ‬غزولو‭ ‬لپاره‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭.  ‬

د‭ ‬ایران‭ ‬په‭ ‬ملتیا،‭ ‬روسیه‭ ‬په‭ ‬سوریه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬تارتوس‭ ‬سمندري‭ ‬بیس‭ ‬باندې‭ ‬خپله‭ ‬ولکه‭ ‬ټینګه‭ ‬کړې‭ ‬ده،‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬همدغه‭ ‬ځایه‭ ‬د‭ ‬ختیځ‭ ‬مدیترانې‭ ‬سمندر‭ ‬کې‭ ‬خپل‭ ‬حضور‭ ‬ساتي‭.  ‬

د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬ډیر‭ ‬امنیتي‭ ‬تمرکز‭ ‬په‭ ‬عرب‭ ‬خلیج‭ ‬کې‭ ‬او‭ ‬شاوخوا‭ ‬د‭ ‬قانوني‭ ‬بار‭ ‬وړلو‭ ‬خوندیتوب‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬غیرقانوني‭ ‬بار‭ ‬وړلو‭ ‬مخنیوی‭ ‬کول‭ ‬دي‭. ‬دا‭ ‬دواړه‭ ‬چارې‭ ‬په‭ ‬اوکراین‭ ‬د‭ ‬روسیی‭ ‬د‭ ‬یرغل‭ ‬په‭ ‬پایله‭ ‬کې‭ ‬رامینځته‭ ‬شوي‭ ‬بې‭ ‬ثباتۍ‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬اغیزمنې‭ ‬شوې‭ ‬دي‭.‬

په‭ ‬بحرین‭ ‬کې‭ ‬میشت‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬سمندري‭ ‬ځواک‭ ‬5مې‭ ‬قطعې‭ ‬په‭ ‬مشرۍ‭ ‬څو‭ ‬ملیتي‭ ‬سمندري‭ ‬ایتلاف‭ ‬ګډو‭ ‬سمندري‭ ‬ځواکونو‭ ‬پدې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬177‭ ‬کښتۍ‭ ‬د‭ ‬احتمالي‭ ‬قاچاق‭ ‬وړونکي‭ ‬کښتیو‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬پیژندلي‭ ‬مګر‭ ‬د‭ ‬کښتۍ‭ ‬او‭ ‬بشري‭ ‬ځواک‭ ‬د‭ ‬تشو‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬یې‭ ‬وکولی‭ ‬شو‭ ‬یوازې‭ ‬33‭ ‬یې‭ ‬ونیسي‭. ‬امیرالبحر‭ ‬رینشا‭ ‬وویل‭ ‬په‭ ‬عرب‭ ‬سمندر‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قاچاق‭ ‬وړونکو‭ ‬د‭ ‬نیولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬یوه‭ ‬تخریب‭ ‬کونکي‭ ‬ګومارل‭ ‬داسې‭ ‬دي‭ ‬لکه‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬کالیفورنیا‭ ‬ټول‭ ‬ایالت‭ ‬لپاره‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬پولیسو‭ ‬یوازې‭ ‬یو‭ ‬موټر‭ ‬د‭ ‬ګزمې‭ ‬لپاره‭ ‬وګومارل‭ ‬شي‭. ‬

د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬حل‭ ‬دا‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬روزنه‭ ‬ډیره‭ ‬شي،‭ ‬مشارکت‭ ‬پراخه‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬الوتکو،‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پرسونله‭ ‬سطحي‭ ‬او‭ ‬اوبو‭ ‬لاندې‭ ‬کښتیو،‭ ‬او‭ ‬مصنوعي‭ ‬ذهانت‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬نوښتونو‭ ‬باندې‭ ‬پانګونه‭ ‬وشي‭. ‬د‭ ‬بشري‭ ‬ځواک،‭ ‬کښتیو‭ ‬او‭ ‬الوتکو‭ ‬کمښت‭ ‬په‭ ‬پام‭ ‬کې‭ ‬نیولو‭ ‬سره‭ ‬دا‭ ‬کړنلاره‭ ‬لازمي‭ ‬ده‭.  ‬

د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬قوماندان‭ ‬جنرال‭ ‬میکایل‭ ‬کوریلا‭ ‬وویل‭ “‬موږ‭ ‬باید‭ ‬ژور،‭ ‬تلپاتې‭ ‬مشارکتونه‭ ‬رامینځته‭ ‬کړو‭”. ‬

په‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬د‭ ‬روسیی‭ ‬مخ‭ ‬په‭ ‬زوال‭ ‬تمرکز‭ ‬–‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ماسکو‭ ‬د‭ ‬جګړې‭ ‬هڅو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬ځینې‭ ‬هیوادونو‭ ‬لخوا‭ ‬پدې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬نه‭ ‬ورکولو‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬راڅرګند‭ ‬شوي‭ ‬–‭ ‬د‭ ‬مشارکتونو‭ ‬پیاوړي‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬فرصتونه‭ ‬رامینځته‭ ‬کړي‭ ‬دي‭.‬

د‭ ‬دغو‭ ‬مشارکتونو‭ ‬ترمینځ‭ ‬لومړی‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬کنټرول‭ ‬همکاري‭ ‬ده‭. ‬په‭ ‬افغانستان‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬اپیومو‭ ‬تولید‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬د‭ ‬غیرمشروع‭ ‬اپیومو‭ ‬او‭ ‬پوډرو‭ ‬د‭ ‬اکمال‭ ‬نږدې‭ ‬85%‭ ‬برخه‭ ‬جوړوي‭. ‬نږدې‭ ‬500,000‭ ‬افغانان‭ ‬د‭ ‬اپیومو‭ ‬سوداګرۍ‭ ‬کې‭ ‬کار‭ ‬کوي‭. ‬د‭ ‬اپیومو‭ ‬قاچاق‭ ‬وړونکي‭ ‬اکثره‭ ‬د‭ ‬مجازاتو‭ ‬له‭ ‬ویرې‭ ‬پرته‭ ‬فعالیت‭ ‬کوي،‭ ‬او‭ ‬لکه‭ ‬د‭ ‬ایران‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬ځایونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پوله‭ ‬ساتي‭ ‬ځواکونو‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬جګړو‭ ‬کې‭ ‬ښکیل‭ ‬کیږي‭. ‬

دا‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییزو‭ ‬توکو‭ ‬پلور‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ستر‭ ‬عاید‭ ‬سرچینه‭ ‬ده،‭ ‬د‭ ‬تریاکو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬هڅې‭ ‬اکثره‭ ‬د‭ ‬تروریزم‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬هڅو‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬دوه‭ ‬چنده‭ ‬کیږي‭. ‬رینشا‭ ‬وویل‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬امنیت‭ ‬ښه‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ “‬مشارکت‭ ‬حتمي‭” ‬و‭.‬

د‭ ‬مثال‭ ‬په‭ ‬توګه،‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬تاجکستان‭ ‬زیږه‭ ‬پوله‭ ‬په‭ ‬لویه‭ ‬کچه‭ ‬تشه‭ ‬پاتې‭ ‬ده،‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬هرو‭ ‬15‭ ‬میلو‭ ‬کې‭ ‬خورا‭ ‬ډیر‭ ‬کم‭ ‬پرسونل‭ ‬لرونکي‭ ‬پوستې‭ ‬پکې‭ ‬موجودې‭ ‬دي‭. ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬او‭ ‬شریکانو‭ ‬لخوا‭ ‬مرسته‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬پوستې‭ ‬بیارغوي،‭ ‬مګر‭ ‬دا‭ ‬هڅې‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬غوره‭ ‬کشف،‭ ‬څار‭ ‬او‭ ‬استخباراتي‭ ‬معلوماتو‭ ‬په‭ ‬راټولولو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پانګوونې‭ ‬پرته‭ ‬بریالۍ‭ ‬نشي‭. ‬

په‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬یوې‭ ‬مهمې‭ ‬یادونې‭ ‬کې،‭ ‬جنرال‭ ‬کوریلا‭ ‬د‭ ‬ایران‭ ‬او‭ ‬روسیې‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬هیوادونو‭ ‬څخه‭ ‬په‭ ‬ګواښونو‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬برلاسي‭ ‬کیدو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬هرکله‭ ‬پرتله‭ ‬ډیر‭ ‬ټیکنالوژیکي‭ ‬نوښت‭ ‬باندې‭ ‬تاکید‭ ‬وکړ‭ ‬چې‭ ‬ګواکې‭ ‬دغه‭ ‬دواړه‭ ‬هیوادونه‭ ‬د‭ ‬نړیوال‭ ‬نظم‭ ‬مقرراتو‭ ‬څخه‭ ‬سرغړونه‭ ‬کوي‭. ‬هغه‭ ‬سپارښتنه‭ ‬وکړه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مینځني‭ ‬ختیځ‭ ‬بډایه‭ ‬شتمني‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬استعداد‭ ‬ټولګه‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬نوښت‭ ‬لپاره‭ ‬دغه‭ ‬موقعیت‭ ‬مناسب‭ ‬ګرځوي‭. ‬

جنرال‭ ‬کوریلا‭ ‬وویل،‭ “‬سینټکام‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬نوښتي‭ ‬افکارو‭ ‬لومړۍ‭ ‬کرښه‭ ‬وګرځي‭.”  ‬