د ناورين د مخنيوي لپاره د ټرانسپورټيشن تعقيبول

د مرکزي آسیا چارواکي د جمعي تخریب وسلو د تکثیر بندولو لپاره لارې چارې ارزوي

یونیپث‭ ‬کارکونکی

دشوروي‭ ‬اتحاد‭ ‬د‭ ‬منحل‭ ‬کیدو‭ ‬وروسته،‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬اوسیدونکو‭ ‬خپل‭ ‬ځانونه‭ ‬د‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬په‭ ‬انبارونو‭ ‬کې‭ ‬میشت‭ ‬وموند‭.  ‬د‭ ‬یورانیم‭ ‬کانونه،‭ ‬د‭ ‬زیرمه‭ ‬کولو‭ ‬ګودامونه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬پروسس‭ ‬کارځایونه‭ ‬–‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬ځینې‭ ‬حالتونو‭ ‬کې‭ ‬واقعي‭ ‬هستوي‭ ‬وسلې‭ ‬–‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬وروستۍ‭ ‬شوروي‭ ‬مخینې‭ ‬میراث‭ ‬و‭. ‬

د‭ ‬هستوي‭ ‬ککړتیاو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬پاتې‭ ‬شونو‭ ‬دیرش‭ ‬کلن‭ ‬پاکوالي‭ ‬قزاقستان،‭ ‬کرغیزستان،‭ ‬تاجکستان،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬او‭ ‬ازبکستان‭ ‬ډیر‭ ‬خوندي‭ ‬کړي‭ ‬دي‭. ‬مګر‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬موادو‭ ‬غیرمشروع‭ ‬لیږد‭ ‬ستونزه‭ ‬–‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نوي‭ ‬ننګونو‭ ‬ظهور‭ ‬چې‭ ‬تروریستان‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي‭ ‬او‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬وسلو‭ ‬په‭ ‬لټه‭ ‬کې‭ ‬دي‭ ‬–‭ ‬د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬وسلو‭ (‬WMD‭) ‬سره‭ ‬مقابلې‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬نوي‭ ‬او‭ ‬تازه‭ ‬تمرکز‭ ‬غوښتنه‭ ‬کوي‭. 

د‭ ‬تاجکستان‭ ‬د‭ ‬کیمیاوي،‭ ‬بیولوژیکي،‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬هستوي‭ (‬CBRN‭) ‬خوندیتوب‭ ‬او‭ ‬امنیت‭ ‬ادارې‭ ‬مشر‭ ‬ډاکټر‭ ‬الهام‭ ‬میرسید‭ ‬زاده‭ ‬د‭ ‬2021‭ ‬مئ‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬یوې‭ ‬پیښې‭ ‬یادونه‭ ‬کوي،‭ ‬کله‭ ‬چې‭ ‬تاجک‭ ‬اجنټانو‭ ‬د‭ ‬افغان‭ ‬پیرودونکو‭ ‬په‭ ‬لباس‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قاچاق‭ ‬چیانو‭ ‬څخه‭ ‬607‭ ‬ګرامه‭ ‬یورانیم‭ ‬–‭ ‬235‭ (‬U-235‭) ‬ګولیو‭ ‬بار‭ ‬ضبط‭ ‬کړ‭. ‬U-235‭ ‬د‭ ‬دروند‭ ‬عنصر‭ ‬بډایه‭ ‬شوې‭ ‬بڼه‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬ماتیدنې‭ ‬لپاره‭ ‬کارول‭ ‬کیږي‭. ‬د‭ ‬قاچاق‭ ‬شوي‭ ‬یورانیمو‭ ‬اصلیت‭ ‬سمدلاسه‭ ‬ښکاره‭ ‬شوی‭ ‬نه‭ ‬و‭.‬

میر‭ ‬سید‭ ‬زاده‭ ‬وویل،‭ “‬موږ‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬څخه‭ ‬خپلو‭ ‬همکارانو‭ ‬سره‭ ‬پدې‭ ‬تړاو‭ ‬کار‭ ‬کوو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬یورانیمو‭ ‬دا‭ ‬ګولۍ‭ ‬لاس‭ ‬الاموس‭ ‬ته‭ ‬ویوړل‭ ‬شي‭ ‬ترڅو‭ ‬یې‭ ‬اصلي‭ ‬هیواد‭ ‬معلوم‭ ‬شي‭.”‬

‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬د‭ ‬تولید‭ ‬او‭ ‬تکثیر‭ ‬مخنیوي‭ ‬روانې‭ ‬ننګوونې‭ ‬د‭ ‬2022‭ ‬سپتمبر‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬هنګري‭ ‬په‭ ‬بوداپیست‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬اونۍ‭ ‬ډیره‭ ‬برخه‭ ‬ونیوله‭. ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬ګواښ‭ ‬کمولو‭ ‬ادارې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬مرکزي‭ ‬قوماندانۍ‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬او‭ ‬سهیلي‭ ‬آسیا‭ ‬د‭ ‬جمعي‭ ‬تخریب‭ ‬وسلو‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬4ام‭ ‬سیمه‭ ‬ییز‭ ‬سمپوزیم‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬امنیتي‭ ‬سیکتور‭ ‬څخه‭ ‬لسګونه‭ ‬استازي‭ ‬رابللي‭ ‬و‭.‬

تاجکي سرتیري د پولو امنیت ښه کولو لپاره د متحده ایالاتو اردو سره د روزنې په لړ کې د ترافیکي کنټرول پوستې څخه ساتنه کوي. بریدمل لومړی بریدمل ټي.وای مک نیلي/د متحده ایالاتو اردو

په‭ ‬سمپوزیم‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬برخې‭ ‬متخصصینو‭ ‬لخوا‭ ‬لیکچرونه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ډیسټاپ‭ ‬تظاهر‭ ‬شامل‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬څو‭ ‬هیوادونو‭ ‬ګډون‭ ‬کونکو‭ ‬باندې‭ ‬یې‭ ‬غږ‭ ‬وکړ‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬بحران‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مقابلې‭ ‬لپاره‭ ‬ځواکونه‭ ‬یوځای‭ ‬کړي‭. ‬په‭ ‬ګډون‭ ‬کونکو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قزاقستان،‭ ‬تاجکستان،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬او‭ ‬ازبکستان‭ ‬څخه‭ ‬25‭ ‬چارواکي‭ ‬شامل‭ ‬و،‭ ‬ترډیره‭ ‬نظامي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ګمرکونو‭ ‬افسران‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬دنده‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬پولو‭ ‬ساتنه‭ ‬شامله‭ ‬ده‭. ‬

هیوادونه‭ ‬وهڅول‭ ‬شو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬امنیت‭ ‬پیاوړي‭ ‬کولو،‭ ‬د‭ ‬استخباراتو‭ ‬پربنسټ‭ ‬د‭ ‬ارزونو‭ ‬ترسره‭ ‬کولو‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬ملي‭ ‬سطحه‭ ‬د‭ ‬مقرراتو‭ ‬ښه‭ ‬کولو‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬WMD‭ ‬کنټرول‭ ‬کړي‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬لویه‭ ‬برخه‭ ‬د‭ ‬احتمالي‭ “‬غبرګ‭ ‬استعمال‭” ‬موادو‭ ‬او‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬د‭ ‬صادراتو‭ ‬محدودول‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬تروریستان‭ ‬او‭ ‬مجرمین‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬وسلو‭ ‬جوړولو‭ ‬لپاره‭ ‬کارولی‭ ‬شي‭.‬

د‭ ‬سیمینار‭ ‬ډیری‭ ‬ګډونوال‭ ‬د‭ ‬ویرسونو‭ ‬او‭ ‬نورو‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬غلطو‭ ‬لاسونو‭ ‬ته‭ ‬لویدو‭ ‬وژونکي‭ ‬ظرفیت‭ ‬سره‭ ‬اشنا‭ ‬و‭. ‬لکه‭ ‬څنګه‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬انقره‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ترکیې‭ ‬د‭ ‬روغتیایی‭ ‬علومو‭ ‬په‭ ‬پوهنتون‭ ‬کې‭ ‬ډاکټر‭ ‬سرمت‭ ‬سیزګین‭ ‬په‭ ‬سمپوزیم‭ ‬کې‭ ‬وویل‭: “‬د‭ ‬کوویډ‭-‬‭ ‬19‭ ‬وروسته،‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬خطرونه‭ ‬خورا‭ ‬ډیر‭ ‬مهم‭ ‬شوي‭ ‬دي‭.”‬

مګر‭ ‬حتی‭ ‬په‭ ‬ښکاره‭ ‬بې‭ ‬ضرره‭ ‬مواد‭ ‬او‭ ‬ټیکنالوژي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ورځني‭ ‬صنعتي‭ ‬کارونو‭ ‬لپاره‭ ‬کارول‭ ‬کیږي‭ ‬د‭ ‬سرکشو‭ ‬دولتونو‭ ‬او‭ ‬تروریستانو‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬د‭ ‬ناوړه‭ ‬استعمال‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬کیدی‭ ‬شي‭. ‬په‭ ‬ځینې‭ ‬مواردو‭ ‬کې‭ ‬هغه‭ ‬سوداګرۍ‭ ‬چې‭ ‬دا‭ ‬مواد‭ ‬بهر‭ ‬ته‭ ‬لیږدوي‭ ‬حتی‭ ‬لدې‭ ‬خبر‭ ‬ندي‭ ‬چې‭ ‬هغوی‭ ‬په‭ ‬احتمالي‭ ‬غلط‭ ‬کار‭ ‬کې‭ ‬دخیل‭ ‬دي‭.‬

د‭ ‬فلزي‭ ‬تولید‭ ‬لپاره‭ ‬کارول‭ ‬کیدونکي‭ ‬ایزوستاتیک‭ ‬پریس‭ ‬هم‭ ‬د‭ ‬توغندیو‭ ‬څوکو‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬سینټریفیوژ‭ ‬تجهیزاتو‭ ‬جوړولو‭ ‬لپاره‭ ‬یوه‭ ‬مهمه‭ ‬وسیله‭ ‬ده‭. ‬همدارنګه،‭ ‬د‭ ‬المونیم‭ ‬پوډر‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬رنګ‭ ‬مالۍ‭ ‬او‭ ‬رنګونو‭ ‬کې‭ ‬کارول‭ ‬کیږي،‭ ‬د‭ ‬اور‭ ‬اخیستونکي‭ ‬راکټ‭ ‬محرک‭ ‬باندې‭ ‬اوښتل‭ ‬کیدی‭ ‬شي‭.‬

د‭ ‬زیانمنو‭ ‬صادراتو‭ ‬د‭ ‬بندولو‭ ‬مشکل‭ ‬څرګندولو‭ ‬لپاره،‭ ‬د‭ ‬شمالي‭ ‬کوریا‭ ‬د‭ ‬توغندي‭ ‬پاتې‭ ‬شونو‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬پاسفیک‭ ‬سمندر‭ ‬کې‭ ‬غورځیدلی‭ ‬و،‭ ‬موندل‭ ‬شوي‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬او‭ ‬اروپايي‭ ‬اتحادیې‭ ‬کې‭ ‬جوړې‭ ‬شوي‭ ‬اجزاوې‭ ‬لري‭. ‬دواړو‭ ‬حکومتونو‭ ‬د‭ ‬پیانګ‭ ‬یانګ‭ ‬ولکې‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬لیرې‭ ‬ساتلو‭ ‬هڅه‭ ‬کړې‭ ‬وه‭.‬

د‭ ‬بریا‭ ‬کیسې

د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬نږدې‭ ‬ټولو‭ ‬هیوادونو‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬د‭ ‬تکثیر‭ ‬بندولو‭ ‬په‭ ‬موخه‭ ‬په‭ ‬2004‭ ‬کې‭ ‬تصویب‭ ‬شوي‭ ‬د‭ ‬ملګرو‭ ‬ملتونو‭ ‬د‭ ‬امنیت‭ ‬شورا‭ ‬پریکړه‭ ‬لیک‭ ‬1540‭ ‬لاندې‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬عمل‭ ‬پلانونه‭ ‬تصویب‭ ‬کړي‭ ‬دي‭. ‬ځینې‭ ‬یې‭ ‬لکه‭ ‬د‭ ‬تاجکستان‭ ‬لانور‭ ‬مخته‭ ‬تللي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬رژیم‭ ‬یې‭ ‬نصب‭ ‬کړی‭.‬

میر‭ ‬سید‭ ‬زاده‭ ‬تایید‭ ‬کړه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هیواد‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬ټولې‭ ‬مرکزي‭ ‬پوستې‭ ‬د‭ ‬وړانګو‭ ‬نظارت‭ ‬کونکي‭ ‬وسیلو‭ ‬سره‭ ‬تجهیز‭ ‬شوي‭ ‬دي‭. ‬د‭ ‬2022‭ ‬اګست‭ ‬کې،‭ ‬تاجکستان‭ ‬د‭ ‬CBRN‭ ‬خوندیتوب‭ ‬او‭ ‬امنیت‭ ‬ادارې‭ ‬شمالي‭ ‬څانګې‭ ‬دفتر‭ ‬پرانیست‭. ‬دا‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬مبارزه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قانون‭ ‬حاکمیت‭ ‬روزنه‭ ‬کوي‭. ‬دې‭ ‬ادارې‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬هیواد‭ ‬سهیلي‭ ‬پولې‭ ‬ته‭ ‬څیرمه‭ ‬د‭ ‬دفتر‭ ‬یوې‭ ‬بلې‭ ‬څانګې‭ ‬د‭ ‬پرانیستلو‭ ‬پلانونه‭ ‬هم‭ ‬اعلان‭ ‬کړل‭.‬

حتی‭ ‬د‭ ‬لانورې‭ ‬لیوالتیا‭ ‬سره‭ ‬تاجکستان‭ ‬په‭ ‬دوشنبه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬CBRN‭ ‬عدلي‭ ‬او‭ ‬روزنیز‭ ‬مرکز‭ ‬چلوي‭ ‬چې‭ ‬هغوی‭ ‬هیله‭ ‬لري‭ ‬دا‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬WMD‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬په‭ ‬ډګر‭ ‬کې‭ ‬مخکښ‭ ‬شي‭. ‬د‭ ‬روزنې‭ ‬مرکز‭ ‬د‭ ‬برخې‭ ‬په‭ ‬توګه،‭ ‬تاجکستان‭ ‬غواړي‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬فارنسیک‭ ‬کتابتون‭ ‬جوړ‭ ‬کړي‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬ماتیدونکي‭ ‬موادو‭ ‬جغرافیه‭ ‬ای‭ ‬اصل‭ ‬تعقب‭ ‬او‭ ‬ثبت‭ ‬کړي‭.‬

د‭ ‬عدلي‭ ‬او‭ ‬روزنې‭ ‬مرکز‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬میر‭ ‬سید‭ ‬زاده‭ ‬وویل،‭ “‬موږ‭ ‬هیله‭ ‬لرو‭ ‬چې‭ ‬دا‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬ټولې‭ ‬سیمې‭ ‬اړتیاوې‭ ‬پوره‭ ‬کړي‭.” ‬

د‭ ‬پولو‭ ‬کلک‭ ‬کنټرول‭ ‬هم‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬د‭ ‬مجرمینو‭ ‬او‭ ‬تروریستانو‭ ‬مخه‭ ‬ونیسي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬زیان‭ ‬رسولو‭ ‬نیت‭ ‬لري‭.‬

د‭ ‬لبنان‭ ‬برید‭ ‬جنرال‭ ‬امین‭ ‬الکایی‭ ‬یادونه‭ ‬وکړه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬سوریې‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬هیواد‭ ‬پراخه‭ ‬کلیوالي‭ ‬او‭ ‬غرنۍ‭ ‬پوله‭ ‬د‭ ‬راډیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬کیمیاوي‭ ‬وسلو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬لپاره‭ ‬په‭ ‬سینسرونو‭ ‬تجهیز‭ ‬شوي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دغو‭ ‬سینسرونو‭ ‬د‭ ‬کارولو‭ ‬لپاره‭ ‬یې‭ ‬روزل‭ ‬شوي‭ ‬سرتیري‭ ‬ګومارلي‭ ‬دي‭.‬

د‭ ‬سمپوزیم‭ ‬بل‭ ‬ګډونوال‭ ‬وویل،‭ ‬کله‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬موادو‭ ‬د‭ ‬مخنیوي‭ ‬خبره‭ ‬راځي،‭ ‬د‭ ‬رادار‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ګایګر‭ ‬میټرونو‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬کشف‭ ‬کونکي‭ ‬وسایل‭ ‬باید‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬ځایونو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬کار‭ ‬واچول‭ ‬شي‭ ‬لکه‭ ‬بندرونو‭ ‬او‭ ‬ریل‭ ‬لارو‭ ‬کې‭. “‬پوړ‭ ‬لرونکې‭ ‬او‭ ‬نه‭ ‬وړاندوینه‭ ‬کیدونکې‭” ‬دفاع‭ ‬د‭ ‬ناوړه‭ ‬لوبغاړو‭ ‬خنثی‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬غوره‭ ‬ده‭. ‬

د‭ ‬متحده‭ ‬ایالاتو‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬ګزمې‭ ‬د‭ ‬ګزمې‭ ‬اجنټ‭ ‬مرستیال‭ ‬مشر،‭ ‬جیس‭ ‬مونوز،‭ ‬د‭ ‬لاسرسي‭ ‬محدود‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬دیوالونو‭ ‬او‭ ‬کټارو‭ ‬د‭ ‬مؤثریت‭ ‬خبره‭ ‬وکړه‭. ‬هغه‭ ‬وویل،‭ ‬تروریستان‭ ‬ځینې‭ ‬وختونه‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییزو‭ ‬توکو‭ ‬کارټل‭ ‬د‭ ‬کارټلونو‭ ‬د‭ ‬شبکو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬پوهې‭ ‬څخه‭ ‬ګټه‭ ‬اخیستنې‭ ‬لپاره‭ ‬ګوماري،‭ ‬او‭ ‬ثابته‭ ‬موانع‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬څخه‭ ‬تیریدو‭ ‬حرکت‭ ‬کنټرول‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬90%‭ ‬مؤثریت‭ ‬لري‭.‬

د اردن او د متحده ایالاتو سرتیري د کیمیاوي، بیولوژیکي، رادیولوژیکي او هستوي بریدونو سره مقابلې لپاره د روزنې پرمهال د ککړتیا پاکولو تمرین کوي. بریدمل. تیموتي هوز/د متحده ایالاتو اردو

د‭ ‬بارونو‭ ‬تعقیب‭ ‬کول

د‭ ‬WMD‭ ‬بارونو‭ ‬مخنیوی‭ ‬اکثر‭ ‬د‭ ‬بالقوه‭ ‬بدنیت‭ ‬نهایی‭ ‬کارونکي‭ ‬راښکاره‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬نړیوالې‭ ‬کارګو‭ ‬پیچلي‭ ‬حرکتونو‭ ‬د‭ ‬تعقیبولو‭ ‬او‭ ‬څارلو‭ ‬مسله‭ ‬وي‭.‬

د‭ ‬مونیر‭ ‬ایلدریسي‭ ‬کیس‭ ‬یې‭ ‬وضاحت‭ ‬دی‭. ‬د‭ ‬عراق‭ ‬بصره‭ ‬کې‭ ‬میشت‭ ‬د‭ ‬برتانیې‭ ‬یوه‭ ‬نظامي‭ ‬ټیم‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬یوه‭ ‬پټن‭ ‬ځای‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬بم‭ ‬جوړولو‭ ‬اجزاوې‭ ‬کشف‭ ‬کړې‭ ‬–‭ ‬په‭ ‬ځانګړي‭ ‬توګه‭ ‬سرکټ‭ ‬بورډونه‭ ‬–‭ ‬او‭ ‬دغه‭ ‬مواد‭ ‬یې‭ ‬بیرته‭ ‬برتانیې‭ ‬ته‭ ‬ویوړل‭.‬

برتانیایي‭ ‬چارواکو‭ ‬د‭ ‬شخصي‭ ‬صنعت‭ ‬سره‭ ‬کار‭ ‬وکړ‭ ‬او‭ ‬خبر‭ ‬شو‭ ‬چې‭ ‬ایلدریسي،‭ ‬د‭ ‬لیبیایی‭ ‬اصل‭ ‬برتانیې‭ ‬تبعه‭ ‬چې‭ ‬جرمي‭ ‬مخینه‭ ‬لري،‭ ‬دا‭ ‬سرکټ‭ ‬بورډونه‭ ‬اخیستي‭ ‬و‭. ‬

د‭ ‬ایلدریسي‭ ‬د‭ ‬سمدلاسه‭ ‬نیولو‭ ‬پرځای،‭ ‬برتانیې‭ ‬هغه‭ ‬ته‭ ‬اجازه‭ ‬ورکړه‭ ‬چې‭ ‬داځل‭ ‬د‭ ‬بار‭ ‬وړلو‭ ‬یوه‭ ‬مشهور‭ ‬نړیوال‭ ‬شرکت‭ ‬په‭ ‬کارولو‭ ‬سره‭ ‬متحده‭ ‬عربي‭ ‬اماراتو‭ ‬ته‭ ‬ډیر‭ ‬سرکټ‭ ‬بورډونه‭ ‬ولیږدوي‭. ‬نوموړې‭ ‬کڅوړه‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬عربي‭ ‬اماراتو‭ ‬څخه‭ ‬عراق‭ ‬ته‭ ‬لیږدول‭ ‬شوې‭ ‬وه‭.‬

د‭ ‬تروریستي‭ ‬بم‭ ‬جوړولو‭ ‬طرحه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ایلدریسي‭ ‬د‭ ‬رول‭ ‬راښکاره‭ ‬کولو‭ ‬په‭ ‬نهایت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬برتانیې،‭ ‬متحده‭ ‬عربي‭ ‬اماراتو،‭ ‬عراق،‭ ‬آلمان‭ ‬او‭ ‬آزربایجان‭ ‬چارواکو‭ ‬همکاري‭ ‬دخیل‭ ‬کړه‭. ‬په‭ ‬یوه‭ ‬مرحله‭ ‬کې،‭ ‬پولیسو‭ ‬د‭ ‬نوموړې‭ ‬کڅوړې‭ ‬سره‭ ‬بریښنایی‭ ‬تعقیب‭ ‬کونکي‭ ‬ونښلول‭ ‬چې‭ ‬د‭ “‬کنټرول‭ ‬شوې‭ ‬عرضه‭” ‬په‭ ‬توګه‭ ‬پیژندل‭ ‬کیږي‭.‬

د‭ ‬ایلدریسي‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬خلکو‭ ‬د‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره،‭ ‬د‭ ‬ګمرکاتو‭ ‬نړیوال‭ ‬سازمان‭ ‬د‭ ‬لارښود‭ ‬کتاب‭ ‬خپور‭ ‬کړی‭ ‬ترڅو‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ ‬مرسته‭ ‬وکړي‭ ‬د‭ ‬دوه‭ ‬ګوني‭ ‬استعمال‭ ‬محصولاتو‭ ‬په‭ ‬صادرولو‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬ستراتیژیکې‭ ‬سوداګرۍ‭ ‬کنټرول‭ ‬پلي‭ ‬کړي‭. ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬کنټرولونه‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬قوانینو‭ ‬په‭ ‬کچه‭ ‬د‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬لیږد‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬منظمو‭ ‬مقرراتو‭ ‬ټاکلو‭ ‬سره‭ ‬پیل‭ ‬کیږي،‭ ‬پشمول‭ ‬د‭ ‬هغه‭ ‬افرادو،‭ ‬شرکتونو‭ ‬او‭ ‬څیړنیزو‭ ‬لابراتوارونو‭ ‬جریمه‭ ‬او‭ ‬مجازات‭ ‬کول‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مقرراتو‭ ‬څخه‭ ‬سرغړونه‭ ‬کوي‭. ‬

پدې‭ ‬لړ‭ ‬کې‭ ‬پرمختګ‭ ‬ځنډنی‭ ‬شوی‭. ‬کله‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬بیولوژیکي‭ ‬او‭ ‬کیمیاوي‭ ‬توکو‭ ‬په‭ ‬لیږد‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬محدودیت‭ ‬خبره‭ ‬منځ‭ ‬ته‭ ‬راځي–نو‭ ‬داسې‭ ‬توکي‭ ‬او‭ ‬مواد‭ ‬چې‭ ‬خورا‭ ‬کوچنی‭ ‬مقدار‭ ‬یې‭ ‬ډیر‭ ‬زیان‭ ‬اړولی‭ ‬شي–د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬صادراتو‭ ‬محدودیت‭ ‬لپاره‭ ‬نږدې‭ ‬95%‭ ‬هیوادونه‭ ‬هیڅ‭ ‬قوانین‭ ‬نلري‭.  

Comments are closed.