د بیا ستنیدونکو یو ځای کول
ازبکستان د داعش جنګیالیو د میرمنو او ماشومانو په بیا ستنولو کې د یوې نمونې په توګه یپژندل کیږي
ډګروال امید احمدوف، پخوانی لوړ پوړی ملي استازی د امریکا په مرکزي قوماندې کې د ازبکستان د جمهوریت د دفاع وزارت
د 2017 او 2021 کلونو ترمنځ د ازبکستان حکومت د نړیوالو سازمانونو په مرسته 531 وګړي چې مخکې په سوریه، عراق او افغانستان کې د نړیوالو تروریستي سازمانونو په جنایي فعالیتونو کې ښکیل وو، بیرته راستانه کړل.
دا بشردوستانه عملیات چې په ټولیز ډول د مهر (رحم) په نوم پیژندل کیږي، په عمده توګه هغه میرمنې او ماشومان بیرته راستانه کړي چې د نږدې خپلوانو، والدینو یا میرمنو لخوا اغیزمن شوي چې د تاوتریخوالی افراطي ډلو سره تړاو لري.
د دغو وګړو د بیا رغولو او په ټولنیزه توګه د یو ځای کیدو لپاره، ازبکستان داسې تدابیر نیولي چې د حکومت او مدني سازمانونو استازي سره یوځای کوي. په دې هڅه کې د روغتیا، عامه او د ښوونځي د مخکیني ښوونې او روزنې، عدلیې، کار او کارموندنې وزارتونو برخه اخیستې ده. بهرنۍ موسسې لکه د ازبکستان د ښځو کمیټه هم دخیل دي. دا ګروپونه د دې ډاډ ترلاسه کوي چې راستنیدونکي په کار ګمارل شوي، په ښوونځیو کې شامل شوي او د فزیکي یا رواني ناروغیو لپاره درملنه کیږي.
ازبکستان ته په رسیدو سره، راستانه شوي میرمنې او ماشومان په څو پړاونو کې د بیارغونې او ټولنیز تطبیق څخه تیریږي، چې د یونیسف سره په ګډه تنظیم شوي.
په لومړي پړاو کې هیواد د راستنیدونکو لپاره پاسپورټونه او د زیږون سندونه تاییدوي یا بیا صادروي. په ځینو مواردو کې لکه په عراق یا سوریه کې زیږیدلي ماشومان، دا اسناد باید له پیل څخه جوړ شي. ښځې او ماشومان هم په کلتوري او تعلیمي پیښو لکه کنسرتونو او سیالیو کې ګډون کوي او اخلاقي او رواني لارښوونې ترلاسه کوي. ماشومان ازمویل کیږي ترڅو ډاډ ترلاسه شي چې دوی په سم ښوونځي او په مناسب ټولګي کې ځای پرځای کیږي.
په دوهمه مرحله کې د راستنیدونکو یتیمانو لپاره د دوی د خپلوانو څخه د سرپرست ګمارل کیږي یا د “رحم کورونو” په نوم پیژندل شوي پالنځي ته سپارل کیږي. د سرپرست کیدو لپاره خپلوان باید غوښتنلیکونه ډک کړي چې دوی د توان تر حده پورې د کوچنيانو د پاملرنې لپاره تعهد کوي. د سرپرستۍ نوماندان د کمیسیون د رییس لخوا ارزول کیږي، څوک چې پریکړه کوي کوم ماشوم د یوې ځانګړې کورنۍ سره وساتل شي.
په دریم پړاو کې بیرته راستنیدونکي وګړي له خپلوانو سره یوځای کیږي او دوی خپلو نویو کورونو ته لیږدول کیږي. د قانون پلي کونکي ادارې د راستنیدونکو په وړاندې هر ډول جرمي قضیې څیړي او ډیری یې د ښه چلند په ژمنو خوشې کوي. یتیم ماشومان ډله ایزو کورونو ته ځي چې په ډیری قضیو کې د سیمه ایزو حکومتونو لخوا پرمخ وړل کیږي.
په څلورمه مرحله کې ډاډ ترلاسه کیږي چې راستنیدونکي په ازبک ټولنه کې د بیا یوځای کیدو لپاره نوره مرسته ترلاسه کوي. حکومت د لویانو راستنیدونکو لپاره د کور، روزنې او کارموندنې مرستې او د زاړه کسانو لپاره تقاعد ورکوي. د دوی د عمرونو پر بنسټ، بیرته راستانه شوي ماشومان په ښوونځیو یا مخکیني ښوونځیو کې شاملیږي. ماشومانو ته ارواپوهان او ښوونکي ګمارل شوي چې پاملرنه او ښوونه درته ورکړي. ښځې کولی شي مالي مرستې ترلاسه کړي که چیرې دوی معیوب وي یا پخپله ماشومان لویوي. د ګاونډیو اتحادیو ښوونکي د هر راستانه شوي اتباع څرک معلوموي، او رسمي امامان او دیني عالمان کورنیو ته د افراطي او ترهګریزو افکارو د غلطۍ په اړه مشوره ورکوي.
د امریکا غږ په وینا، د هغو سلګونو ازبکانو پر بنسټ چې له لدې پروګرام څخه تېر شوي، د امریکا متحده ایالاتو او ملګرو ملتونو چارواکو ازبکستان له منځني ختیځ څخه د داعش د ښځو او ماشومانو د بېرته ستنولو لپاره د یوې نمونې په توګه یاد کړي. چارواکو نور هیوادونه وهڅول چې د تروریزم د بیا راژوندي کیدو د خطر د کمولو او د افراطیت د مخنیوي لپاره دا هڅې تعقیب کړي.
په ازبکستان کې د متحده ایالاتو سفیر ډینیل روزن بلوم امریکا غږ ته وویل: “دوی خورا معتبر او غوره دنده ترسره کړې.”
دا ستاینه په ازبکستان کې د ملګرو ملتونو د استوګنې د همغږي کوونکې هیلینا فریزر لخوا هم وشوه، چې د ازبکستان ستاینه یې وکړه چې د لسګونو نورو هیوادونو لپاره یې یو مثال وټاکه چې اتباع یې په سوریه کې له افراطي ډلو سره یوځای شوي.
Comments are closed.