د کوروناویروس له دورې نه وروسته د نړیوالو اړیکو پراخول

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬ریت‭ ‬اوده‭ ‬ارشید‭ ‬شیدافات،‭ ‬د‭ ‬اردن‭ ‬وسلوال‭ ‬ځواکونه
د‭ ‬دولتونو‭ ‬ترمنځ‭ ‬نړیوالې‭ ‬اړیکې‭ ‬له‭ ‬هغه‭ ‬څه‭ ‬نه‭ ‬اغیزمنې‭ ‬کیږي‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬نړۍ‭ ‬کې‭ ‬پیښیږي‭. ‬جنګونه‭ ‬او‭ ‬اغېزې،‭ ‬پایلې‭ ‬او‭ ‬نتایج‭ ‬یې‭ ‬ښایي‭ ‬په‭ ‬نړیوالو‭ ‬اړیکو‭ ‬کې‭ ‬تر‭ ‬ټولو‭ ‬اغیزمن‭ ‬فاکتورونه‭ ‬وي‭. ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬بې‭ ‬شمیره‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬نړیوالو‭ ‬اتحادونو،‭ ‬فدراسیونونو،‭ ‬د‭ ‬همکارۍ‭ ‬شوراګانو‭ ‬او‭ ‬نورو‭ ‬نړیوالو‭ ‬سازمانونو‭ ‬په‭ ‬رامنځته‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬مرسته‭ ‬کړې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬دولتونو‭ ‬ګټو‭ ‬ته‭ ‬کار‭ ‬کوي‭.‬
موږ‭ ‬اوس‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬تر‭ ‬ټولو‭ ‬ناوړه‭ ‬بحرانونو‭ ‬کې‭ ‬ژوند‭ ‬کوو،‭ ‬چې‭ ‬ورته‭ ‬له‭ ‬نړیوالې‭ ‬جګړې‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬برابرتیا‭ ‬نوم‭ ‬ورکړل‭ ‬شوی‭. ‬کوید‭-‬‭ ‬19‭ ‬وبا‭ ‬د‭ ‬هرې‭ ‬وچې‭ ‬له‭ ‬سرحدونو‭ ‬څخه‭ ‬تېره‭ ‬شوه‭. ‬دا‭ ‬یو‭ ‬پټ‭ ‬دښمن‭ ‬دی،‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬هغه‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬تاریخ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬خپل‭ ‬ګړندي‭ ‬او‭ ‬چټک‭ ‬خپراوي‭ ‬او‭ ‬اغېزې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ژوند‭ ‬په‭ ‬ټولو‭ ‬برخو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬ټوله‭ ‬نړۍ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مرګ‭ ‬او‭ ‬ویجاړي‭ ‬له‭ ‬اړخه‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬تاریخ‭ ‬کې‭ ‬ساری‭ ‬ډېر‭ ‬کم‭ ‬لیدل‭ ‬شوی‭. ‬دا‭ ‬ناروغي‭ ‬د‭ ‬هیوادونو‭ ‬زیربناوې‭ ‬او‭ ‬بنسټونه‭ ‬اغیزمن‭ ‬کړي،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬لامل‭ ‬شوی‭ ‬چې‭ ‬نړۍ‭ ‬ډېره‭ ‬محتاطه‭ ‬اوسي‭. ‬
د‭ ‬هیوادونو‭ ‬ترمنځ‭ ‬د‭ ‬خبرو‭ ‬ژبې‭ ‬بدلون‭ ‬کړی‭. ‬د‭ ‬دوی‭ ‬لومړیتوبونه‭ ‬او‭ ‬ګټو‭ ‬بدلون‭ ‬موندلی،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬یو‭ ‬بل‭ ‬د‭ ‬چلند‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬شکونه‭ ‬ډیر‭ ‬شوي‭ ‬دي‭. ‬نوي‭ ‬مفاهیم‭ ‬رامنځته‭ ‬شوي‭ ‬چې‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬نړیوالې‭ ‬اړیکې‭ ‬له‭ ‬سره‭ ‬تنظیم‭ ‬کړي‭. ‬دولتونه‭ ‬ښایي‭ ‬خپل‭ ‬لیدلوري‭ ‬بدل‭ ‬کړي،‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬ځان‭ ‬اتکا،‭ ‬انفرادیت‭ ‬او‭ ‬ملي‭ ‬ګټو‭ ‬ته‭ ‬لومړیتوب‭ ‬ورکولو‭ ‬باندې‭ ‬ډیر‭ ‬تمرکز‭ ‬وکړي‭. ‬هغه‭ ‬مهال‭ ‬چې‭ ‬اقتصاد،‭ ‬پوځي‭ ‬پیاوړتیا،‭ ‬ټکنالوژي‭ ‬او‭ ‬نور‭ ‬لومړیتوبونه‭ ‬له‭ ‬انساني‭ ‬ژوند‭ ‬او‭ ‬روغتیا‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬نړیوالو‭ ‬پېښو‭ ‬ترشا‭ ‬د‭ ‬هڅوونکي‭ ‬ځواک‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬مخکې‭ ‬ګڼل‭ ‬کیدل،‭ ‬پورته‭ ‬ذکر‭ ‬شوو‭ ‬هر‭ ‬څه‭ ‬په‭ ‬ډیری‭ ‬هیوادونو‭ ‬کې‭ ‬لږ‭ ‬اهمیت‭ ‬درلود‭.‬
دا‭ ‬ډول‭ ‬پیښې‭ ‬د‭ ‬کروناویروس‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬جګړې‭ ‬په‭ ‬ګډون،‭ ‬د‭ ‬دلیل‭ ‬غږ،‭ ‬یو‭ ‬غوره‭ ‬پوهاي،‭ ‬انسانیت‭ ‬ته‭ ‬درناوي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬لومړیتوبونو‭ ‬بیاارزونې‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭. ‬دوی‭ ‬د‭ ‬نړیوال‭ ‬اخلاقي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬چلند‭ ‬سیستم‭ ‬رامنځته‭ ‬کولو‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مسؤلیت،‭ ‬سخت‭ ‬کار‭ ‬او‭ ‬زغم‭ ‬له‭ ‬مانا‭ ‬او‭ ‬ارزښتونو‭ ‬سره‭ ‬سمون‭ ‬ولري‭.‬
دا‭ ‬دې‭ ‬ته‭ ‬هم‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬هغه‭ ‬څه‭ ‬نه‭ ‬درسونه‭ ‬زده‭ ‬کړو‭ ‬چې‭ ‬زموږ‭ ‬په‭ ‬شاوخوا‭ ‬کې‭ ‬پیښیږي‭ ‬او‭ ‬رامنځته‭ ‬کیږي‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬دلیل‭ ‬او‭ ‬زړورتیا‭ ‬غږ‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لرو‭ ‬تر‭ ‬څو‭ ‬له‭ ‬واقعیتونو‭ ‬څخه‭ ‬استازیتوب‭ ‬وکړي؛‭ ‬موږ‭ ‬عقل‭ ‬او‭ ‬درک‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لرو،‭ ‬ځکه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬قومونه‭ ‬له‭ ‬همکارۍ،‭ ‬باور‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬پوهې‭ ‬او‭ ‬اندونو‭ ‬له‭ ‬تبادلې‭ ‬پرته‭ ‬ژوند‭ ‬نه‭ ‬شي‭ ‬کولی‭. ‬او‭ ‬نه‭ ‬هم‭ ‬دوی‭ ‬د‭ ‬نسل،‭ ‬رنګ‭ ‬یا‭ ‬مذهب‭ ‬پر‭ ‬بنسټ‭ ‬د‭ ‬انسانانو‭ ‬تر‭ ‬منځ‭ ‬د‭ ‬هر‭ ‬ډول‭ ‬ویش،‭ ‬ځان‭ ‬غوښتنې‭ ‬او‭ ‬تبعیض‭ ‬له‭ ‬ردولو‭ ‬پرته‭ ‬ژوند‭ ‬کولی‭ ‬شي،‭ ‬ځکه‭ ‬چې‭ ‬قراني‭ ‬ایت‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬وایي،‭ ‬کلکم‭ ‬من‭ ‬ادم‭ ‬و‭ ‬آدم‭ ‬من‭ ‬تراب‭ (‬تاسو‭ ‬ټول‭ ‬د‭ ‬آدم‭ ‬اولاد‭ ‬یاست،‭ ‬او‭ ‬ادم‭ ‬له‭ ‬خاورې‭ ‬نه‭ ‬پیدا‭ ‬دی‭). ‬
خلک‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬پرځای‭ ‬چې‭ ‬خپلې‭ ‬غوښتنې‭ ‬تعقیب‭ ‬کړي،‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬ښېګڼې،‭ ‬همکارۍ،‭ ‬زغم،‭ ‬مسؤلیت‭ ‬او‭ ‬ژمنې‭ ‬پر‭ ‬لور‭ ‬هڅه‭ ‬وکړي‭. ‬د‭ ‬هغو‭ ‬سیالیو‭ ‬او‭ ‬رقابتونو‭ ‬د‭ ‬پاللو‭ ‬پر‭ ‬ځای‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬نړیوال‭ ‬جنګ‭ ‬د‭ ‬د‭ ‬ناڅاپي‭ ‬رابرسېره‭ ‬کېدنې‭ ‬څخه‭ ‬مخکې‭ ‬پر‭ ‬نړیوالو‭ ‬اجنډاوو‭ ‬باندې‭ ‬مسلط‭ ‬وو،‭ ‬موږ‭ ‬کولی‭ ‬شو‭ ‬دا‭ ‬خپرېدونکې‭ ‬ناروغي‭ ‬په‭ ‬یو‭ ‬داسې‭ ‬فرصت‭ ‬بدل‭ ‬کړو‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬نړیواله‭ ‬او‭ ‬بین‭ ‬المللي‭ ‬اړیکو‭ ‬کې‭ ‬خپل‭ ‬لومړیتوبونه‭ ‬بیاځلې‭ ‬تنظیم‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬د‭ ‬خلکو‭ ‬ګټو‭ ‬او‭ ‬انساني‭ ‬روغتیا‭ ‬لپاره‭ ‬کار‭ ‬وکړو‭.‬
اردنی‭ ‬موډل‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬جلالتمآب‭ ‬پاچا‭ ‬عبدالله‭ ‬ابن‭ ‬الحسین‭ ‬له‭ ‬خوا‭ ‬یې‭ ‬مشري‭ ‬کېده،‭ ‬د‭ ‬اړیکو‭ ‬د‭ ‬چینلونو‭ ‬پرانستلو‭ ‬لپاره‭ ‬ښه‭ ‬بیلګه‭ ‬وه‭. ‬دا‭ ‬د‭ ‬مشورې،‭ ‬دوه‭ ‬اړخیزه‭ ‬اتکا،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬پوهې‭ ‬او‭ ‬نظریاتو‭ ‬تبادله‭ ‬وه‭ ‬ترڅو‭ ‬باور‭ ‬رامینځته‭ ‬کړي،‭ ‬د‭ ‬همکارۍ‭ ‬پلونه‭ ‬جوړ‭ ‬کړي،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬اردن‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬د‭ ‬خلکو‭ ‬ترمنځ‭ ‬هیله‭ ‬راپیدا‭ ‬کړي‭. ‬دا‭ ‬د‭ ‬نیکمرغۍ‭ ‬یوه‭ ‬نمونه‭ ‬ده،‭ ‬د‭ ‬جنت‭ ‬برکتي‭ ‬ونې‭ ‬په‭ ‬شان‭ ‬چې‭ ‬کلکې‭ ‬ریښې‭ ‬لري‭ ‬او‭ ‬شاخونه‭ ‬یې‭ ‬تر‭ ‬اسمانه‭ ‬رسي‭. 

Comments are closed.