سازگار شدن قزاقستان با عصر سایبری

تغییرات‭ ‬سریع‭ ‬معضلات‭ ‬فراوانی‭ ‬برای‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬ایجاد‭ ‬کرده‭ ‬است

آنا‭ ‬گوساروا،‭ ‬موسسه‭ ‬مطالعات‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬قزاقستان

نفوذ تکنالوژی های‭ ‬معلوماتی‭ ‬و‭ ‬مخابرات‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬جنبه های‭ ‬زندگی‭ ‬انسان،‭ ‬مولد‭ ‬آسیب های‭ ‬تازهای‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬ساختار‭ ‬روابط‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬نقش‭ ‬دولت ها‭ ‬دچار‭ ‬تغییرات‭ ‬بنیادین‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬جاسوسی‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬جهان‭ ‬رایج‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬موثریت‭ ‬نظام‭ ‬حقوقی‭ ‬بین المللی‭ ‬را‭ ‬زیر‭ ‬سوال‭ ‬برده‭ ‬است‭. ‬تغییرات‭ ‬در‭ ‬توازن‭ ‬قدرت‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬مجازی‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬تغییر‭ ‬تعادل‭ ‬جیوپولیتیکی‭ ‬قدرت‭ ‬منجر‭ ‬شود‭. ‬دولت ها‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬فعالیت‭ ‬مستقیم‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬سایبری،‭ ‬رقابت‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬دنیای‭ ‬واقعی‭ ‬را‭ ‬بی اعتبار‭ ‬می سازند‭. ‬سیستم های‭ ‬دفاعی‭ ‬و‭ ‬زیربناهای‭ ‬حیاتی‭ ‬آسیب پذیر‭ ‬شده اند‭. ‬

در‭ ‬طول‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬گذشته،‭ ‬قزاقستان‭ ‬با‭ ‬سرعت‭ ‬چشم گیر‭ ‬وارد‭ ‬جامعه‭ ‬جهانی‭ ‬معلومات‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬ولی‭ ‬کمبود‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬فرصت ها،‭ ‬ریسک ها‭ ‬و‭ ‬تهدیدات‭ ‬جدید‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬پروسه‭ ‬انکشاف‭ ‬کشور‭ ‬آسیب‭ ‬بزند‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬حاشیه‭ ‬روابط‭ ‬بین المللی‭ ‬براند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه،‭ ‬ارزیابی‭ ‬و‭ ‬تحلیل‭ ‬موقعیت‭ ‬پیوسته‭ ‬برای‭ ‬رسیدگی‭ ‬به‭ ‬مشکلات‭ ‬از‭ ‬لحظه‭ ‬پیدایش‭ ‬آنها‭ ‬ضرورت‭ ‬می یابد‭.‬

انقلاب‭ ‬معلوماتی

انکشاف‭ ‬سریع‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬معلوماتی‭ ‬باعث‭ ‬شکل‭ ‬گرفتن‭ ‬محیط‭ ‬رقابتی‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬روابط‭ ‬بین المللی‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نقش‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬سایبری‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬زندگی‭ ‬روزمره‭ ‬حیاتی‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬خط‭ ‬مقدم‭ ‬نبرد‭ ‬برای‭ ‬دستیابی‭ ‬به‭ ‬برتری‭ ‬پژوهشی،‭ ‬تخنیکی،‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬است‭. ‬

انکشاف‭ ‬تکنالوژی‭ ‬دیجیتل‭ ‬صنعتی‭ ‬پر‭ ‬مصرف‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬سرمایه گذاری‭ ‬هنگفت‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬تجهیزات‭ ‬و‭ ‬رسانه های‭ ‬دیجیتل‭ ‬و‭ ‬تعلیم‭ ‬کارمندان‭ ‬ضرورت‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬بازیگران‭ ‬کلیدی‭ ‬سنتی‭ ‬در‭ ‬روابط‭ ‬بین الملل‭ ‬مانند‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬بریتانیا،‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬حدی‭ ‬روسیه‭ ‬جایگاه‭ ‬برتر‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬حفظ‭ ‬کرده اند‭.‬

انترنت‭ ‬دیگر‭ ‬سیستمی‭ ‬امن‭ ‬برای‭ ‬تبادل‭ ‬پیام های‭ ‬الکترونیکی‭ ‬نیست‭. ‬انترنت‭ ‬اکنون‭ ‬بستر‭ ‬کار‭ ‬و‭ ‬زندگی‭ ‬میلیون ها‭ ‬انسان،‭ ‬تبادله‭ ‬تجارتی،‭ ‬لیلامی های‭ ‬آنلاین،‭ ‬ایجاد‭ ‬فامیل،‭ ‬بحث‭ ‬درباره‭ ‬موضوعات‭ ‬جالب،‭ ‬سرگرمی‭ ‬و‭ ‬ابراز‭ ‬وجود‭ ‬به‭ ‬شیوه های‭ ‬مختلف‭ ‬است‭. ‬یکی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬آثار‭ ‬مهم‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬سایبری‭ ‬کاهش‭ ‬ظرفیت‭ ‬حفظ‭ ‬اسرار‭ ‬حکومتی‭ ‬است‭. ‬

قابلیت های‭ ‬جاسوسی‭ ‬سایبری‭ ‬بین المللی‭ ‬و‭ ‬نفوذ‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬بخش های‭ ‬ملی‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬سوالات‭ ‬درباره‭ ‬حدود‭ ‬اقتدار‭ ‬حکومت‭ ‬و‭ ‬ضرورت‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬آسیب های‭ ‬جدید‭ ‬بربنیاد‭ ‬قوانین‭ ‬بین المللی‭ ‬مطرح‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬

برای‭ ‬رسیدگی‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬مشکلات‭ ‬دو‭ ‬رویکرد‭ ‬اصلی‭ ‬وجود‭ ‬دارد؛‭ ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬اینها‭ ‬انحصار‭ ‬دوجانبه‭ ‬ندارند‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬تاکیدهای‭ ‬مختلف‭ ‬استناد‭ ‬می کند‭. ‬رویکرد‭ ‬نخست‭ ‬شامل‭ ‬مساعی‭ ‬جهانی،‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬شورای‭ ‬اروپا،‭ ‬ذریعه‭ ‬کنوانسیون‭ ‬جرایم‭ ‬سایبری،‭ ‬برای‭ ‬تدوین‭ ‬استندردهای‭ ‬امنیتی‭ ‬عمومی‭ ‬برای‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬روابط‭ ‬بین‭ ‬دولتی‭ ‬است‭. ‬رویکرد‭ ‬دوم‭ ‬سیستم های‭ ‬ملی‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬اساس‭ ‬قابلیت ها‭ ‬و‭ ‬منافع‭ ‬ایجاد‭ ‬قوانین‭ ‬جهانی‭ ‬رفتار‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬اولویت بندی‭ ‬می کند‭. ‬اقدامات‭ ‬کشورهای‭ ‬پیشرفته‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬تکنالوژی‭ ‬نشان‭ ‬می دهد‭ ‬که‭ ‬رویکرد‭ ‬دوم‭ ‬هم اکنون‭ ‬غالب‭ ‬است‭.‬

قزاقستان‭ ‬و‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی

کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬در‭ ‬حاشیه‭ ‬پروسه‭ ‬گسترش‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬معلوماتی‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬نقش‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬دیجیتل‭ ‬در‭ ‬دولت ها‭ ‬و‭ ‬جوامع‭ ‬منطقه‭ ‬روز‭ ‬به‭ ‬روز‭ ‬مهمتر‭ ‬می شود‭. ‬در‭ ‬عین‭ ‬حال،‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬مرکزی‭ ‬اغلب‭ ‬با‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬مجرمانه‭ ‬که‭ ‬عمدتاً‭ ‬تقلب‭ ‬مالی‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می شود،‭ ‬روبرو‭ ‬هستند‭. ‬

بنا‭ ‬به‭ ‬راپور‭ ‬شبکه‭ ‬امنیتی‭ ‬کسپرسکی،‭ ‬قزاقستان‭ ‬هدف‭ ‬85‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬حملات‭ ‬انترنتی‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬رقم‭ ‬درباره‭ ‬ازبکستان‭ ‬8،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬4،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬2‭ ‬و‭ ‬تاجکستان‭ ‬1‭ ‬فیصد‭ ‬است‭. ‬بیشتر‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬ویبسایت های‭ ‬دولتی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬سرقت‭ ‬معلومات‭ ‬مالی‭ ‬هدف‭ ‬قرار‭ ‬می دهند‭. ‬این‭ ‬باور‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬بیشتر‭ ‬جرایم‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬را‭ ‬هکرهایی‭ ‬از‭ ‬گروپ های‭ ‬محلی‭ ‬جرایم‭ ‬سازمان‭ ‬یافته‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬معلومات‭ ‬مالی‭ ‬و‭ ‬صنعتی‭ ‬ارزشمند‭ ‬هستند،‭ ‬مرتکب‭ ‬می شوند‭.‬

بنا‭ ‬به‭ ‬راپور‭ ‬بانک‭ ‬جهانی،‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬10‭ ‬میلیون‭ ‬تن،‭ ‬یا‭ ‬حدود‭ ‬60‭ ‬فیصد‭ ‬جمعیت‭ ‬قزاقستان‭ ‬هر‭ ‬ماه‭ ‬از‭ ‬انترنت‭ ‬استفاده‭ ‬می کنند‭.‬در‭ ‬مناطق‭ ‬قریه‭ ‬جات،‭ ‬ضریب‭ ‬نفوذ‭ ‬انترنت‭ ‬کمتر‭ ‬و‭ ‬حدود‭ ‬30‭ ‬فیصد‭ ‬است‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬این‭ ‬رقم‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬افزایش‭ ‬می یابد‭: ‬میزان‭ ‬مصرف‭ ‬انترنت‭ ‬از‭ ‬0‭.‬5‭ ‬فیصد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2000‭ ‬به‭ ‬15‭ ‬فیصد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2008‭ ‬و‭ ‬41‭ ‬فیصد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2011‭ ‬رسید‭. ‬بیشتر‭ ‬کاربران‭ ‬افراد‭ ‬مذکر‭ ‬15‭ ‬تا‭ ‬35‭ ‬ساله‭ ‬با‭ ‬عواید‭ ‬متوسط‭ ‬به‭ ‬بالا‭ ‬یا‭ ‬متعلمین‭/‬دانشجویان‭ ‬هستند‭.‬

تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬فقط‭ ‬0‭.‬45‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬کل‭ ‬بازار‭ ‬پرچون‭ ‬فروشی‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می شود؛‭ ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬کارشناسان‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬باورند‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2015‭ ‬تا‭ ‬4‭ ‬فیصد‭ ‬فروش‭ ‬خرد‭ ‬به‭ ‬ارزش‭ ‬3‭ ‬میلیارد‭ ‬دالر‭ ‬ذریعه‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬صورت‭ ‬گرفته‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬راپور‭ ‬نظرسنجی‭ ‬2014‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬سازمان‭ ‬ملل،‭ ‬قزاقستان‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬193‭ ‬کشور‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬انکشاف‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬28،‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬مشارکت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬23‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬خدمات‭ ‬آنلاین‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬23‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭. ‬

پیدایش‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬تغییراتی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬روابط‭ ‬بین‭ ‬جوامع‭ ‬و‭ ‬دولت های‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬نفع‭ ‬مردم سالاری‭ ‬و‭ ‬کاهش‭ ‬مصارف‭ ‬دولت‭ ‬موجب‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬عین‭ ‬حال،‭ ‬پیدایش‭ ‬شبکه  ها‭ (‬در‭ ‬بعد‭ ‬سایبری‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭) ‬انحصار‭ ‬قدرت‭ ‬دولتی‭ ‬را‭ ‬کم رنگ‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬یعنی‭ ‬امکان‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬فعالیت ها‭ ‬و‭ ‬رفتار‭ ‬و‭ ‬هدایت‭ ‬پروسیجرها‭ ‬در‭ ‬رفتار‭ ‬اجتماعی‭ ‬فراهم‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬آشکار‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬توانایی،‭ ‬عمدتاً‭ ‬تخنیکی،‭ ‬برای‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬بر‭ ‬محتوای‭ ‬معلومات‭ ‬امکان‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬بالای‭ ‬آگاهی‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬می کند‭.‬

امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬موضوعی‭ ‬نسبتاً‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬معلومات‭ ‬برای‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬مردم‭ ‬اهمیت‭ ‬فراوانی‭ ‬یافته‭ ‬است‭. ‬بعضی‭ ‬پروسیجرهای‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬شرح‭ ‬است‭: ‬

فراهم‭ ‬شدن‭ ‬امکان‭ ‬دسترسی‭ ‬بهتر‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬معلومات‭ (‬انترنت،‭ ‬تلویزیون‭ ‬دیجیتل،‭ ‬تلیفون‭ ‬همراه،‭ ‬تکنالوژی‭ ‬مدرن‭)‬

تقویت‭ ‬سواد‭ ‬کمپیوتری‭ ‬و‭ ‬مشارکت‭ ‬شهروندان‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬معلومات‭ (‬تعلیم‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬بانکداری‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬پول‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬ترمینل‭ ‬m-POS‭ ‬و‭ ‬Pay-me،‭ ‬خرید‭ ‬آنلاین‭)‬

متحول‭ ‬شدن‭ ‬جنبه های‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬زندگی‭ ‬مردم‭ ‬به‭ ‬اساس‭ ‬پیشرفت های‭ ‬گسترده‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬انترنت‭ ‬و‭ ‬ارتباطات‭ (‬ICT‭) (‬دولت‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬مرکز‭ ‬کنترول‭ ‬عملیات،‭ ‬سیستم های‭ ‬یکپارچه‭ ‬کنترول‭)‬

ورود‭ ‬به‭ ‬فضای‭ ‬معلومات‭ ‬بین المللی

نفوذ‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬سایبری‭ ‬

قزاقستان‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬خدمات‭ ‬الکترونیکی‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬پیشگام‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬675‭ ‬خدمت‭ ‬دولتی،‭ ‬236‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬از‭ ‬e-gov.kz‭ ‬و‭ ‬77‭ ‬مورد‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬آنلاین‭ ‬در‭ ‬دسترس‭ ‬است‭ (‬حدود‭ ‬11‭.‬4‭ ‬فیصد‭). ‬

پورتال‭ ‬عمومی‭ ‬اکمالات‭ ‬الکترونیکی‭ ‬به‭ ‬آدرس‭ ‬
www.goszakup.gov.kz‭ ‬که‭ ‬کمپنی‭ ‬مرکز‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬مدیریت‭ ‬می کند،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2010‭ ‬ایجاد‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2011،‭ ‬دو‭ ‬سیستم‭ ‬شروع‭ ‬به‭ ‬فعالیت‭ ‬کردند‭: ‬سیستم‭ ‬صدور‭ ‬مجوز‭ ‬الکترونیکی‭ ‬برای‭ ‬کمپنی های‭ ‬خصوصی‭ ‬و‭ ‬‮«‬دفترخانه‭ ‬الکترونیکی‮»‬‭ ‬یکپارچه‭ ‬و‭ ‬سیستم‭ ‬‮«‬E-Akimat‮»‬‭ ‬برای‭ ‬ادارات‭ ‬منطقوی‭. ‬از‭ ‬سال‭ ‬2012،‭ ‬سیستم‭ ‬آنلاین‭ ‬www.egov.kz‭ ‬ویبسایت‭ ‬دیتای‭ ‬وزارت‭ ‬صحت‭ ‬عامه،‭ ‬وزارت‭ ‬داخله‭ ‬و‭ ‬دفتر‭ ‬راجستر‭ ‬شهری‭ ‬را‭ ‬ادغام‭ ‬کرد‭. ‬شهروندان‭ ‬به‭ ‬کمک‭ ‬این‭ ‬ویبسایت‭ ‬می توانند‭ ‬21‭ ‬مورد‭ ‬از‭ ‬حق‭ ‬الزحمه‭ ‬دولتی،‭ ‬16‭ ‬مورد‭ ‬از‭ ‬عوارض‭ ‬دولتی،‭ ‬چهار‭ ‬نوع‭ ‬مالیه‭ ‬و‭ ‬جریمه‭ ‬تخلفات‭ ‬رانندگی‭ ‬را‭ ‬بپردازند‭. ‬در‭ ‬آوریل‭ ‬2012،‭ ‬یک‭ ‬میلیون‭ ‬امضای‭ ‬دیجیتل‭ -‬ابزار‭ ‬تایید‭ ‬هویت‭ ‬شهروندان‭- ‬صادر‭ ‬شد‭. ‬

بنا‭ ‬به‭ ‬احصائیه های‭ ‬دولتی،‭ ‬تا‭ ‬مارچ‭ ‬2012‭ ‬تعداد‭ ‬کاربران‭ ‬egov.kz‭ ‬حدود‭ ‬122‭ ‬برابر‭ ‬افزایش‭ ‬یافته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬سایت‭ ‬روزانه‭ ‬25‭-‬30‭ ‬بازدیدکننده‭ ‬دارد‭. ‬شش‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬جمعیت‭ ‬از‭ ‬خدمات‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬استفاده‭ ‬می کنند‭ ‬و‭ ‬محبوبیت‭ ‬آن‭ ‬روز‭ ‬به‭ ‬روز‭ ‬افزایش‭ ‬می یابد‭. ‬بنا‭ ‬به‭ ‬معلومات‭ ‬برگرفته‭ ‬از‭ ‬‮«‬پروگرام‭ ‬انکشاف‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬مخابرات‮»‬‭ ‬بودیجه‭ ‬این‭ ‬ویب‭ ‬سایت‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013‭ ‬مبلغ‭ ‬5‭.‬2‭ ‬میلیارد‭ ‬تنگه‭ (‬34.5‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭) ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2014‭ ‬مبلغ‭ ‬9‭.‬7‭ ‬میلیارد‭ ‬تنگه‭ (‬64.5‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭) ‬بوده‭ ‬است‭.‬

قزاقستان‭ ‬شرکت‭ ‬ICT‭ ‬ملی‭ ‬Zerde‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬کمپنی‭ ‬دولتی‭ ‬است‭ ‬برای‭ ‬انکشاف‭ ‬تکنالوژی های‭ ‬مدرن‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬مخابرات‭ ‬تاسیس‭ ‬کرد‭. ‬‮«‬ابر‮»‬‭ ‬ملی‭ ‬برای‭ ‬استقرار‭ ‬زیربناهای‭ ‬IT‭ ‬دولتی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬دست‭ ‬ساخت‭ ‬است‭. ‬

ضریب‭ ‬نفوذ‭ ‬انترنت‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬باعث‭ ‬انکشاف‭ ‬فوری‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬حجم‭ ‬تجارت‭ ‬آنلاین‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2011‭ ‬افزایش‭ ‬300‭ ‬فیصدی‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2012‭ ‬افزایش‭ ‬180‭ ‬فیصدی‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬بنا‭ ‬به‭ ‬آمار‭ ‬دولت،‭ ‬حجم‭ ‬سالانه‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2012‭ ‬به‭ ‬حدود‭ ‬400‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭ (‬0.7‭ ‬ارزش‭ ‬مبادلات‭ ‬بازار‭) ‬رسیده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬مردم‭ ‬قزاقستان‭ ‬1‭.‬3‭ ‬میلیارد‭ ‬دالر‭ ‬صرف‭ ‬خرید‭ ‬از‭ ‬بازارهای‭ ‬خارجی‭ ‬کرده اند‭. ‬

بازار‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬قزاقستان‭ ‬شامل‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬500‭ ‬مارکیت‭ ‬آنلاین‭ ‬است‭. ‬بنا‭ ‬به‭ ‬راپور‭ ‬بانک‭ ‬ملی‭ ‬قزاقستان،‭ ‬تعداد‭ ‬کارت های‭ ‬اعتباری‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬مردم‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬تا‭ ‬آپریل‭ ‬2013‭ ‬به‭ ‬13‭ ‬میلیون‭ ‬رسیده‭ ‬بود‭. ‬رهنماهای‭ ‬معاملاتی‭ ‬مانند‭ ‬JSC Kazkommertsbank‭ ‬،Air Astana‭ ‬،JSC Kazakhstan Temir Zholy‭ ‬،Sulpak‭ ‬،Technodom‭ ‬و‭ ‬Meloman‭ ‬وارد‭ ‬حوزه‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬شده اند‭.‬

معضلات‭ ‬سایبری‭ ‬

با‭ ‬رشد‭ ‬مثبت‭ ‬ICT‭ ‬در‭ ‬قزاقستان،‭ ‬معضلات‭ ‬حوزه‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬نیز‭ ‬افزایش‭ ‬یافته‭ ‬است‭. ‬قزاقستان‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬مقدار‭ ‬اسپم‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬هیجدهم‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬لست‭ ‬خطرناک ترین‭ ‬کشورها‭ ‬برای‭ ‬وبگردی‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬هفتم‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬راپور‭ ‬خبرنامه‭ ‬امنیت‭ ‬لابراتوارهای‭ ‬کسپرسکی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬دسمبر‭ ‬2014‭ ‬منتشر‭ ‬شد،‭ ‬‮«‬در‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬زیربنا‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلومات‭ ‬92‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬سازمان های‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬حداقل‭ ‬یک‭ ‬بار‭ ‬هدف‭ ‬حمله‭ ‬سایبری‭ ‬خارجی‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬66‭ ‬از‭ ‬کمپنی ها‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬داخلی‭ ‬روبرو‭ ‬شده‭ ‬بود‮»‬‭.‬

دستگاه های‭ ‬همراه‭ ‬اکنون‭ ‬تهدیدی‭ ‬خطرناک‭ ‬محسوب‭ ‬می شود‭. ‬هشتاد‭ ‬و‭ ‬پنج‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬کمپنی های‭ ‬قزاقستان‭ ‬حداقل‭ ‬یک‭ ‬بار‭ ‬دچار‭ ‬حادثه‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬شده اند‭. ‬فقط‭ ‬در‭ ‬نیمه‭ ‬نخست‭ ‬2013،‭ ‬لابراتوارهای‭ ‬کسپرسکی‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬53‭,‬000‭ ‬مورد‭ ‬کود‭ ‬مخرب‭ ‬در‭ ‬دستگاه های‭ ‬همراه‭ ‬شناسایی‭ ‬کرده‭ ‬بود‭.‬

در‭ ‬ضمن،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬حدود‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬کاربران‭ ‬این‭ ‬کشور‭ (‬55.5‭ ‬فیصد‭) ‬هدف‭ ‬حمله‭ ‬سایبری‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬بودند‭. ‬Kaznet‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬76‭ ‬میلیون‭ ‬مورد‭ ‬ویروس‭ ‬در‭ ‬فاصله‭ ‬زمانی‭ ‬2013-2014‭ ‬راجستر‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬ساکنان‭ ‬آلماتی،‭ ‬آتیرائو‭ ‬و‭ ‬چیمکَند‭ (‬مناطق‭ ‬غربی‭ ‬و‭ ‬جنوبی‭ ‬کشور‭) ‬بیش‭ ‬از‭ ‬دیگران‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬تهدیدات‭ ‬و‭ ‬معضلات‭ ‬سایبری‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭. ‬

انکشاف‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬جهانی‭ ‬ذریعه‭ ‬موسسات‭ ‬عمومی‭ ‬گامی‭ ‬بزرگ‭ ‬در‭ ‬راستای‭ ‬انکشاف‭ ‬پایدار‭ ‬است‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬بنا‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬اشتراک کنندگان‭ ‬در‭ ‬کانفرانس‭ ‬انترنت‭ ‬iProf-2012،‭ ‬امنیت‭ ‬ویبسایت های‭ ‬دولتی‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬بسیار‭ ‬ضعیف‭ ‬و‭ ‬نیازمند‭ ‬توجه‭ ‬بیشتری‭ ‬است‭ (‬99‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬امکان‭ ‬دفع‭ ‬حمله‭ ‬هکرها‭ ‬را‭ ‬ندارند‭). ‬نمونه‭ ‬بارز‭ ‬این‭ ‬آسیب پذیری‭ ‬حمله‭ ‬هکری‭ ‬سال‭ ‬2012‭ ‬به‭ ‬ویبسایت‭ ‬رسمی‭ ‬وزارت‭ ‬فرهنگ‭ ‬و‭ ‬معلومات‭ ‬بود‭.‬

امروز،‭ ‬اسکیمینگ‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬رایج‭ ‬نیست‭ ‬ولی‭ ‬تعداد‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬شیوه‭ ‬همانند‭ ‬دیگر‭ ‬نقاط‭ ‬جهان‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬است‭. ‬مثلاً،‭ ‬به‭ ‬راپور‭ ‬Tengri News،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2013‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬شهروندان‭ ‬رومانیا‭ ‬و‭ ‬مولداوی‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬سرقت‭ ‬معلومات‭ ‬کارت های‭ ‬بانکی‭ ‬در‭ ‬دستگاه های‭ ‬ATM‭ ‬ذریعه‭ ‬ابزارهای‭ ‬اسکیمر‭ ‬دستگیر‭ ‬شدند‭. ‬تعداد‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬بانکداری‭ ‬همراه‭ ‬و‭ ‬جعل‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬بازار‭ ‬سهام‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬است‭.‬

دولت‭ ‬الکترونیکی‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬متعددی‭ ‬روبرو‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬مثلاً،‭ ‬هکرها‭ ‬برای‭ ‬از‭ ‬کار‭ ‬انداختن‭ ‬سایت‭ ‬e-gov.kz‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬وبلاگ‭ ‬رسمی‭ ‬دولت‭ ‬قزاقستان‭ (‬2009‭)‬؛‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬ویبسایت‭ ‬آژانس‭ ‬ملی‭ ‬فضایی‭ ‬قزاقستان‭ (‬2010‭)‬؛‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬ویبسایت‭ ‬کمیته‭ ‬حقوق‭ ‬مالکیت‭ ‬معنوی‭ ‬وزارت‭ ‬عدلیه‭ (‬2012‭)‬؛‭ ‬و‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬ویبسایت‭ ‬رسمی‭ ‬آژانس‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬و‭ ‬مفاسد‭ ‬اقتصادی،‭ ‬پولیس‭ ‬مالی‭ (‬2012‭) ‬اقدام‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭.‬

چوکات‭ ‬حقوقی‭ ‬سایبری

در‭ ‬قزاقستان،‭ ‬پروگرام های‭ ‬تامین‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬اغلب‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬حکومت‭ ‬اجرا‭ ‬می شود‭. ‬به‭ ‬خصوص،‭ ‬در‭ ‬اجلاس‭ ‬یوبیل‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای،‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور،‭ ‬نورسلطان‭ ‬نظربایف،‭ ‬پیشنهاد‭ ‬ایجاد‭ ‬‮«‬سرحدات‭ ‬الکترونیکی‮»‬،‭ ‬واحد‭ ‬مخصوص‭ ‬سازمانی‭ ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬جرایم‭ ‬انترنتی،‭ ‬را‭ ‬ارائه‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬عبارت‭ ‬‮«‬حاکمیت‭ ‬الکترونیکی‮»‬‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬بین المللی‭ ‬گنجاند‭. ‬در‭ ‬اجلاس‭ ‬66‭ ‬مجمع‭ ‬عمومی‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2011،‭ ‬نظربایف‭ ‬پیشنهاد‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬پروسه‭ ‬تصویب‭ ‬پیمان‭ ‬جهانی‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬سرعت‭ ‬یابد‭.‬

قزاقستان‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬کشورهای‭ ‬اشتراک کننده‭ ‬در‭ ‬OSCE‭ ‬چوکاتی‭ ‬حقوقی‭ ‬برای‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬ایجاد‭ ‬کرده اند‭. ‬در‭ ‬سال های‭ ‬اخیر،‭ ‬قزاقستان‭ ‬قوانین‭ ‬متعددی‭ ‬درباره‭ ‬دولت‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬پول‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬تجارت‭ ‬الکترونیکی،‭ ‬مالکیت‭ ‬معنوی‭ ‬و‭… ‬تصویب‭ ‬کرده‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬سطح‭ ‬مفهومی،‭ ‬درک‭ ‬درستی‭ ‬از‭ ‬تفاوت‭ ‬بین‭ ‬‮«‬فضای‭ ‬معلومات‮»‬‭ ‬و‭ ‬‮«‬فضای‭ ‬سایبری‮»‬‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬در‭ ‬قزاقستان،‭ ‬در‭ ‬ادبیات‭ ‬حقوقی‭ ‬و‭ ‬نظارتی‭ ‬پسوند‭ ‬‮«‬سایبری‮»‬‭ (‬فضای‭ ‬سایبری،‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری،‭ ‬جرم‭ ‬سایبری،‭ ‬جنگ‭ ‬سایبری‭) ‬عملاً‭ ‬حذف‭ ‬می شود‭. ‬اصطلاحات‭ ‬رسمی‭ ‬این‭ ‬مفاهیم‭ ‬جای‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬پسوند‭ ‬‮«‬معلومات‮»‬‭ ‬داده‭ ‬است‭ (‬فضای‭ ‬معلومات،‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات،‭ ‬جنگ‭ ‬معلومات‭) ‬داده‭ ‬است‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬در‭ ‬کاربرد‭ ‬گسترده‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬قسم‭ ‬در‭ ‬رسانه ها‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬کلی،‭ ‬آنها‭ ‬معادل‭ ‬محسوب‭ ‬می شوند‭. ‬

در‭ ‬سال‭ ‬2013،‭ ‬رئیس‭ ‬جمهوری‭ ‬حکم‭ ‬تصویب‭ ‬پروگرام‭ ‬دولتی‭ ‬‮«‬معلومات‭ ‬قزاقستان‭-‬2020‮»‬‭ ‬را‭ ‬امضا‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬شرایط‭ ‬برای‭ ‬ورود‭ ‬قزاقستان‭ ‬به‭ ‬جامعه‭ ‬معلومات‭ ‬فراهم‭ ‬شود‭. ‬این‭ ‬پروگرام‭ ‬را‭ ‬وزارت‭ ‬ترانسپورت‭ ‬و‭ ‬مخابرات‭ ‬و‭ ‬کارشناسان‭ ‬ذیربط‭ ‬مشترکاً‭ ‬انکشاف‭ ‬داده‭ ‬بودند‭. ‬هدف‭ ‬این‭ ‬پروگرام،‭ ‬تقویت‭ ‬کارآیی‭ ‬مدیریت‭ ‬دولتی،‭ ‬فراهم‭ ‬کردن‭ ‬زیربناهای‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬انکشاف‭ ‬فضای‭ ‬ملی‭ ‬معلومات‭ ‬است‭. ‬انتظار‭ ‬می رود‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬فراگیر‭ ‬شدن‭ ‬ICT،‭ ‬سیستم‭ ‬حاکمیت‭ ‬بهینه‭ ‬و‭ ‬باز‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬‮«‬دولت‭ ‬همراه‮»‬‭ ‬شکل‭ ‬بگیرد‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬به‭ ‬مشکلات‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬رسیدگی‭ ‬نشده‭ ‬است‭.‬

باید‭ ‬توجه‭ ‬داشت‭ ‬که‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬و‭ ‬جرم‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬تا‭ ‬حد‭ ‬چشم گیری‭ ‬بر‭ ‬فضای‭ ‬اقتصادی‭ ‬متمرکز‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬منابع‭ ‬مادی‭ ‬و‭ ‬معنوی‭ ‬کمپنی ها‭ ‬و‭ ‬همکاران‭ ‬تجاری‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬هدف‭ ‬گرفته‭ ‬است‭. ‬آیین نامه‭ ‬محکمه‭ ‬جزایی‭ ‬قزاقستان‭ ‬سند‭ ‬این‭ ‬ادعاست‭. ‬طبق‭ ‬آیین نامه‭ ‬محکمه‭ ‬جزایی‭ ‬قزاقستان،‭ ‬جرایم‭ ‬اقتصادی‭ ‬با‭ ‬تکنالوژی‭ ‬پیشرفته‭ ‬بر‭ ‬دو‭ ‬قسم‭ ‬است‭: ‬‮«‬دسترسی‭ ‬غیرمجاز‭ ‬به‭ ‬معلومات‭ ‬کمپیوتر،‭ ‬تولید،‭ ‬استفاده‭ ‬و‭ ‬توزیع‭ ‬پروگرام های‭ ‬مخرب‭ ‬کمپیوتری‮»‬‭ ‬و‭ ‬تغییر‭ ‬دادن‭ ‬غیرمجاز‭ ‬کودهای‭ ‬شناسایی‭ ‬مشترک‭ ‬واحد‭ ‬سلولی‭.‬

به‭ ‬طور‭ ‬کلی،‭ ‬دیتاهای‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬فاصله‭ ‬زمانی‭ ‬2004‭ ‬تا‭ ‬2010‭ ‬آشکارا‭ ‬رشد‭ ‬چشم گیر‭ ‬آمار‭ ‬این‭ ‬نوع‭ ‬جرم‭ ‬را‭ ‬نشان‭ ‬می دهد‭: ‬26‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2004،‭ ‬713‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2005،‭ ‬1‭,‬437‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2006،‭ ‬1‭,‬622‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2008،‭ ‬2‭,‬196‭ ‬مورد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2009‭ ‬و‭ ‬2‭,‬423‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2010‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬دیتاهای‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬اخیر‭ ‬موجود‭ ‬نیست،‭ ‬پروسه‭ ‬افزایش‭ ‬احتمالاً‭ ‬ادامه‭ ‬داشته‭ ‬است‭.‬

مسوده‭ ‬جدید‭ ‬آیین نامه‭ ‬محکمه‭ ‬جزایی‭ ‬جرایم‭ ‬جزایی‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬تکنالوژی‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬را‭ ‬مشخص‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬شامل‭ ‬کردن‭ ‬10‭ ‬اصلاحیه‭ ‬برای‭ ‬پوشش‭ ‬دادن‭ ‬به‭ ‬جرایمی‭ ‬مانند‭ ‬دسترسی‭ ‬غیرمجاز،‭ ‬اصلاح‭ ‬غیرمجاز‭ ‬یا‭ ‬توزیع‭ ‬غیرمجاز‭ ‬معلومات؛‭ ‬خرابکاری‭ ‬کمپیوتری؛‭ ‬تولید،‭ ‬استفاده‭ ‬یا‭ ‬توزیع‭ ‬پروگرام ها‭ ‬و‭ ‬سافت ویرهای‭ ‬کمپیوتری‭ ‬مخرب؛‭ ‬و‭ ‬نقض‭ ‬قوانین‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬سیستم های‭ ‬معلوماتی‭ ‬را‭ ‬پیشبینی‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬

در‭ ‬سطح‭ ‬سازمانی،‭ ‬رئیس‭ ‬جمهوری‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2010‭ ‬دستور‭ ‬ایجاد‭ ‬‮«‬گروپ‭ ‬آمادگی‭ ‬عاجل‭ ‬کمپیوتری‭ ‬قزاقستان‮»‬
‭ (‬KZ-CERT‭) ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬و‭ ‬تضمین‭ ‬تکنالوژی‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬مخابرات‭ ‬و‭ ‬حفظ‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬را‭ ‬صادر‭ ‬کرد‭. ‬عملکرد‭ ‬این‭ ‬گروپ‭ ‬شامل‭ ‬تحلیل‭ ‬معلومات،‭ ‬ویروس ها،‭ ‬کودهای‭ ‬امنیتی‭ ‬و‭ ‬پروگرام های‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬‮«‬Botnet‮»‬‭ ‬های‭ ‬موجود‭ ‬در‭ .‬kz domains‭ ‬و‭ ‬نقض‭ ‬قانون‭ (‬اسپم،‭ ‬خشونت،‭ ‬نقض‭ ‬حق‭ ‬کاپیبرداری‭ ‬و‭…) ‬ذریعه‭ ‬مستفیدان‭ ‬KazNet‭ ‬است‭.‬
‭ ‬KZ-CERT‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬حملات‭ ‬تکذیب‭ ‬سرویس،‭ ‬سرقت‭/‬حمله‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬آنلاین،‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬توزیع‭ ‬سافت ویرهای‭ ‬مخرب،‭ ‬فیشینگ‭ ‬در‭ ‬انترنت،‭ ‬ویروس‭ ‬و‭ ‬Botnet‭ ‬همکاری‭ ‬می کند‭.‬

کمبود‭ ‬آگاهی‭ ‬درباره‭ ‬تهدیدات‭ ‬

ناآشنایی‭ ‬مستفیدان‭ ‬IT‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬فضای‭ ‬سایبری‭ ‬ملی‭ ‬قزاقستان‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬مشکل‭ ‬روبرو‭ ‬می کند‭. ‬به‭ ‬راپور‭ ‬لابراتوار‭ ‬کسپرسکی،‭ ‬حدود‭ ‬17‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬کاربران‭ ‬دستگاه های‭ ‬همراه‭ ‬هیچ‭ ‬اقدامی‭ ‬برای‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬رمزهای‭ ‬عبور‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬خدمات‭ ‬مالی‭ ‬و‭/‬یا‭ ‬پرداخت‭ ‬نمی کنند،‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬که‭ ‬39‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬کاربران‭ ‬سراسر‭ ‬دنیا‭ ‬ترجیح‭ ‬می دهند‭ ‬که‭ ‬فقط‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬پسورد‭ ‬یا‭ ‬چند‭ ‬پسورد‭ ‬معدود‭ ‬برای‭ ‬همه‭ ‬سایت هایی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬بازدید‭ ‬می کنند،‭ ‬استفاده‭ ‬کنند‭. ‬آگاهی‭ ‬از‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬بسیار‭ ‬اندک‭ ‬است‭. ‬فقط‭ ‬6‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬جوابگویان‭ ‬با‭ ‬آسیب ها‭ ‬و‭ ‬حملات‭ ‬‮«‬روز‭ ‬صفر‮»‬‭ ‬آشنا‭ ‬بودند،‭ ‬21‭ ‬فیصد‭ ‬تا‭ ‬حدی‭ ‬آشنا‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬74‭ ‬فیصد‭ ‬اطلاعی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬نداشتند‭. ‬مثلاً،‭ ‬فقط‭ ‬4‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬جوابگویان‭ ‬با‭ ‬ویروس‭ ‬تروجان‭ ‬Zeus/Zbot‭ ‬آشنا‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬6‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬کاملاً‭ ‬ناآشنا‭ ‬بودند‭. ‬این‭ ‬ویروس‭ ‬196‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬آلوده‭ ‬کرده‭ ‬بود‭ ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬73‭ ‬فیصد‭ ‬کاملا‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬بی‭ ‬اطلاع‭ ‬بودند‭. ‬

آگاهی‭ ‬اندک‭ ‬درباره‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬به‭ ‬ناهمخوانی‭ ‬قوانین‭ ‬ابتدایی‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬منجر‭ ‬می شود‭. ‬در‭ ‬ضمن،‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬اشتراک کنندگان‭ ‬قزاقستان‭ (‬52‭ ‬فیصد‭) ‬اعتقادی‭ ‬به‭ ‬صرف‭ ‬وقت‭ ‬و‭ ‬مصرف‭ ‬برای‭ ‬انکشاف‭ ‬پالیسی های‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬خرید‭ ‬مجوز‭ ‬پروگرام های‭ ‬آنتی ویروس‭ ‬ندارند‭. ‬از‭ ‬این‭ ‬رو،‭ ‬قزاقستان‭ ‬به‭ ‬اطلاع رسانی‭ ‬درباره‭ ‬تهدیدات‭ ‬سایبری‭ ‬در‭ ‬موسسات‭ ‬عمومی،‭ ‬کمپنی های‭ ‬خصوصی‭ ‬و‭ ‬کاربران‭ ‬عادی‭ ‬انترنت‭ ‬نیاز‭ ‬مبرم‭ ‬دارد‭. ‬از‭ ‬آپریل‭ ‬2016،‭ ‬کارمندان‭ ‬ادارات‭ ‬دولتی‭ ‬موظف‭ ‬خواهند‭ ‬بود‭ ‬تا‭ ‬تلیفون‭ ‬هوشمند‭ ‬و‭ ‬تبلت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬هنگام‭ ‬ورود‭ ‬تحویل‭ ‬دهند‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬لیکی‭ ‬معلومات‭ ‬محرمانه‭ ‬ذریعه‭ ‬WhatsApp‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬پیام رسان ها‭ ‬جلوگیری‭ ‬شود‭. ‬قزاقستان‭ ‬می تواند‭ ‬راه‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پیش‭ ‬بگیرد‭. ‬یعنی‭ ‬متعلمین‭ ‬لیسه‭ ‬و‭ ‬معلمان‭ ‬و‭ ‬عموم‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬آشنا‭ ‬کند‭. ‬در‭ ‬ضمن،‭ ‬کارمندان‭ ‬دولت‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬نیز‭ ‬دوره های‭ ‬تعلیم‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬را‭ ‬می گذرانند‭.‬

کمبود‭ ‬دانش‭ ‬مسلکی

امروز‭ ‬قزاقستان‭ ‬دچار‭ ‬کمبود‭ ‬جدی‭ ‬مسلکی های‭ ‬ورزیده‭ ‬IT‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬تقاضای‭ ‬بالای‭ ‬این‭ ‬مهارت ها‭ ‬در‭ ‬بازار‭ ‬کار‭ ‬جهانی،‭ ‬شمولیت‭ ‬کارمندان‭ ‬بهره مند‭ ‬از‭ ‬مهارت‭ ‬تخنیکی‭ ‬سخت‭ ‬است‭. ‬هشتاد‭ ‬و‭ ‬هفت‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬کمپنی های‭ ‬قزاقستان‭ ‬دارای‭ ‬مسلکی های‭ ‬IT‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬ارزیابی‭ ‬دقیق‭ ‬تهدیدات‭ ‬جدید‭ ‬و‭ ‬پیشگیری‭ ‬از‭ ‬وقوع‭ ‬آنها‭ ‬ناتوانند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬میان،‭ ‬به‭ ‬راپور‭ ‬کسپرسکی،‭ ‬زیربناهای‭ ‬IT‭ ‬کمپنی،‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬تحت‭ ‬تاثیر‭ ‬دستگاه های‭ ‬همراه‭ ‬کارمندان‭ ‬قرار‭ ‬بگیرد،‭ ‬هدف‭ ‬اصلی‭ ‬حملات‭ ‬سایبری‭ ‬است‭. ‬قزاقستان‭ ‬باید‭ ‬برای‭ ‬جذب‭ ‬مسلکی های‭ ‬ورزیده‭ ‬امنیت‭ ‬معلومات‭ ‬اقدام‭ ‬کند‭.‬

هدف‭ ‬اصلی‭ ‬تقویت‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬کشور‭ ‬انکشاف‭ ‬همکاری‭ ‬بین‭ ‬بخش های‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬خصوصی‭ ‬است‭. ‬امروز،‭ ‬همکاری‭ ‬بین‭ ‬کمپنی های‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬خصوصی‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬دفاع‭ ‬سایبری‭ ‬چندان‭ ‬قوی‭ ‬نیست‭. ‬همچنین‭ ‬همکاری‭ ‬چندانی‭ ‬بین‭ ‬موسسات‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬کمپنی های‭ ‬خصوصی‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬تکنالوژی‭ ‬کمپیوتر‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬سافت ویر‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬امنیت‭ ‬سایبری‭ ‬کارآمد‭ ‬مستلزم‭ ‬همکاری‭ ‬بیشتر‭ ‬بخش های‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬خصوصی،‭ ‬متصدیان‭ ‬زیربناهای‭ ‬حیاتی‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬است‭.‬

اقدامات‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬امنیت‭ ‬سایبری

طبق‭ ‬قانونی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬1‭ ‬جنوری‭ ‬2016‭ ‬در‭ ‬قزاقستان‭ ‬اجرا‭ ‬شد،‭ ‬برای‭ ‬کاربران‭ ‬انترنت‭ ‬گواهی‭ ‬ملی‭ ‬امنیت‭ ‬صادر‭ ‬می شود‭. ‬همه‭ ‬متصدیان‭ ‬حوزه‭ ‬سایبری،‭ ‬موظف‭ ‬به‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬پروتکول‭ ‬دارای‭ ‬قابلیت‭ ‬پشتیبانی‭ ‬از‭ ‬رمزگذاری‭ ‬با‭ ‬گواهی‭ ‬امنیت،‭ ‬به‭ ‬جز‭ ‬برای‭ ‬ترافیک‭ ‬محافظت‭ ‬شده‭ ‬با‭ ‬پسورد،‭ ‬هستند‭. ‬گواهی‭ ‬ملی‭ ‬امنیت‭ ‬برای‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬دسته‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬قزاقستان‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬منزل‭ ‬از‭ ‬منابع‭ ‬انترنتی‭ ‬خارجی‭ ‬استفاده‭ ‬می کنند،‭ ‬صادر‭ ‬می شود‭.‬

اجرای‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬با‭ ‬مشکلاتی‭ ‬مواجه‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬مصرفی‭ ‬چند‭-‬میلیون‭ ‬دالری‭ ‬دارد‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬با‭ ‬ورود‭ ‬قزاقستان‭ ‬به‭ ‬عصر‭ ‬سایبری،‭ ‬دولت‭ ‬باید‭ ‬از‭ ‬شبکه  ها،‭ ‬زیربناهای‭ ‬حیاتی‭ ‬و‭ ‬شهروندان‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬تهدیدات‭ ‬روزافزون‭ ‬محافظت‭ ‬کند‭.‬‭  ‬