کشورهای عضو ائتلاف پس از شکست دادن داعش در عراق و سوریه، برای حفظ صلح به ستراتيژی موثر ارتباطات ضرورت خواهند داشت
کارکنان یونیپاث با رانده شدن داعش از شهرهای عراق و سوریه، کشورهای عضو ائتلاف باید توجه خود را معطوف جنگجویان خارجی کنند که از میدان نبرد فرار می کنند تا در روزی دیگر وارد میدان جنگ شوند. ده ها هزار تن از جنگجویان اکنون این گزینه ها را پیش رو دارند: ادامه پیروی از ایدیولوژی تحریف شده داعش با انجام دادن حملات مرگبار در کشورهای محل سکونت خود، یا دوری جستن از روایت های کاذب حامیان ترور و پذیرفتن دیدگاه های معقولی که با وحدت و صلح سازگار است.
شناسایی این جنگجویان تحت تلقین و رساندن پیام درست به آنها برای محدود کردن خسارتی که آنها ممکن است در سال های پس از شکست نظامی داعش تحمیل کنند، ضروری است. همکاری بین کشورهای عضو ائتلاف برای موفقیت این اقدام حیاتی است.
دولت ها باید به تبادل معلومات مربوط به تحرکات تروریستان مشکوک بپردازند و برای ایجاد رسانه اجتماعی جهانی برای مقابله با پیام های گمراه کننده ای که شبکه های ترور از آنها برای جذب جنگجو بهره می گیرند، اقدام نمایند. کمپنی های خصوصی نیز نقش مهمی دارند. مطالعات نشان می دهد که اگر کمپنی های خصوصی رسانه های اجتماعی حساب های کاربری محرک ترور را شناسایی و غیرفعال کنند، پروسه عسکرگیری داعش و دیگر گروپ ها به شدت مختل می شود.
فعالیت سازمان های ضد تروریزم نیز اهمیت دارد. مرکز صواب و هدایت در امارات متحده عربی (UAE)، پلان مقابله با افراط گرایی، سازمان جهانی مبارزه با تروریزم و سازمان جهانی مشارکت و انعطاف اجتماعی همگی رویکردی جهانی برای مقابله با پیام های نفرت انگیز و ارائه ابزارهای مورد ضرورت برای جلوگیری از جریان عسکرگیری در سازمان های افراط گرا در پیش گرفته اند. میلیون ها تن از مردم آواره، جنگ زده و خسته از زندگی در کمپ های پناهندگان ممکن است در معرض وعده های کاذب داعش و دیگر گروپ های تروریستی قرار بگیرند.
در اپریل 2016، اردن با بستن قرارداد با ایالات متحده برای گسترش مساعی مشترک در زمینه مقابله با پیام رسانی آنلاین گروپ های افراطی اقدام کرد. بنا به راپور جردن تایمز، این همکاری متمرکز بر «ارائه نظرات مستقل از اردن و کشورهای منطقه با هدف تقویت روایت های معتدل و سازنده و بینش صلح آمیز برای آینده» است.
این بخشی از رویکرد ایدیولوژیک بلند-مدت جلالت مآب شاه عبدالله دوم بن الحسین در زمینه مقابله با تروریزم است. وی اظهار کرد: «اگر از دیدگاه همه جانبه به آن ننگریم و آن را تهدیدی جهانی ندانیم، هرگز نمی توانیم آن را برطرف کنیم.»
عربستان سعودی با ایجاد مرکز گفتگوی بین مذاهب از هماهنگی بین ادیان مختلف حمایت کرده و به تاسیس مرکز ضد تروریزم سازمان ملل کمک کرده است. متولی حرمین شرفین، شاه سلمان بن عبدالعزیز در سخنرانی خود در سیزدهمین جلسه کانفرانس اسلامی سازمان همکاری کشورهای اسلامی در آپریل 2016 خواستار وحدت و یکپارچگی مسلمانان شد.
شاه سلمان اظهار کرد: «واقعیت امروز ایجاب می کند که بیش از پیش در کنار هم باشیم، با بلای تروریزم مبارزه کنیم و نسل جوان را از حملات وحشیانه ای که می خواهند آنها را از منطق ایمان واقعی دور کنند و تحت هدایت افرادی که به نام مذهب ویرانی به بار می آورند قرار دهند، دور کنیم.»
دولت تغییر یافته
تسلط داعش بر رسانه های اجتماعی از بدو پیدایش آن انکارناپذیر بوده است. تا سال 2014 که داعش سرزمین هایی را در عراق و سوریه تصرف کرده بود، مردم ناراضی شرق میانه و کشورهای اطراف پیام های گمراه کننده آن را منتشر می کردند.
تصاویر شکست ناپذیری پیشگویی های مذهبی باستانی را پوشاند. داعش وعده داده بود که مکانی ایجاد کند که مسلمانان بتوانند با آرامش در آن ناب ترین شکل اسلام را ببینند. در حالی که تصاویر خشونت عجیب آن توجه رسانه ها را جلب کرده بود، این گروپ تروریستی روایتی دروغ از کارکرد خلافت ارائه کرد. بیش از نیمی از حدود 9,000 سند رسانه ای تصویری داعش که در راپور مرکز مقابله با تروریزم (CTC) در آکادمی نظامی ایالات متحده بررسی شده بود، به حکومت و اهمیت امور مذهبی مربوط می شد. داعش تصاویری جعلی از فامیل هایی که در این خلافت از زندگی معمولی برخوردارند، نشر کرده بود.
تا پیش از دستیابی تروریستان به موصل و فلوجه، ده ها هزار عسکر از حدود 100 کشور به کمپاین جلب و جذب جواب داده بودند. ولی جنایت های داعش بیش از حد بود و قوای ائتلاف شروع به شکست دادن جنگجویان آن در میدان نبرد کردند. تعداد عساکر و حجم پیام های داعش به سرعت کاهش یافت.
گفتمان ایجاد خلافت الهی جای خود را به کمپاین حمله به مردم بیگناه در کشورهای عضو ائتلاف داد. بنا به راپور CTC، تبلیغات داعش در آگست 2015 با انتشار 700 محصول رسانه ای مستقل در آن ماه به اوج رسید. در آگست 2016، کمتر از 200 محصول منتشر شد. CTC نتیجه گرفته است که «به طور خلاصه، تصویر یکپارچه خلافت توهم است».
کشورهای ائتلاف باید آن پیام و پیام های دیگر را پس از پیروز شدن در نبردهای زمینی در عراق و سوریه در هنگام مواجه شدن با عساکر مشمول شستشوی مغزی -و فرزندان و بیوه های آنها- تقویت کنند. ظرفیت این جمعیت زیرزمینی برای تحمیل تلفات، یا شمولیت و تعلیم دیگران برای ارتکاب جنایت، تهدیدی همیشگی علیه همه کشورهای آرام است.
در راپور موسسه صلح بین الملل لاوی آمده است: «جنگ سوریه و عراق باعث شکل گرفتن گروپ از جنگجویان تعلیم دیده و به هم مرتبط شده است.» «این افراد برای کشورهای مقصد آنها و همه کشورهایی که شهروندانشان با نظام بین المللی سفر و تجارت می کنند، خطرناک هستند.»
بعد چی؟
برای ادامه چی باید کرد؟ آلبرتو فرناندز، معاون موسسه تحقیقات رسانه شرق میانه و هماهنگ کننده سابق دفتر ارتباطات ستراتيژیک ضد تروریزم در وزارت خارجه ایالات متحده، در سخنرانی خود در سال 2016 از دولت ها خواست تا داعش را «مشکلی سیاسی با بعد رسانه ای و نه چیز دیگر تلقی کنند».
وی از کمپاین های اطلاع رسانی درخواست کرد که داستان بازماندگان داعش را بیان و جنایت ها را فاش کنند. وی عنوان کرد که از نظر بعضی افراد پیروان داعش قاتلانی هستند که از نظر عاطفی آشفته هستند و باید بدین شکل معرفی شوند.
در تحلیل کمپنی Rand نیز نظرات مشابهی مطرح شده است. شرکت Rand در توییتر خواستار تداوم کمپاین تعلیق حساب های افراد ترویج کننده ترور شده بود. در راپور Rand آمده بود: «این کمپاین احتمالاً کاربران توییتر ISIS [داعش] را آزار می دهد.» «این کمپاین باعث می شود که آنها زمان ارزشمند برای جذب هوادار را از دست بدهند و سرانجام بعضی از آنها ممکن است از کانال های رسانه های اجتماعی که گستردگی کمتری نسبت به توییتر دارند استفاده کنند.»
تکنیک دیگر، بنا به نوشته دکتر سم مولینز (Sam Mullins) از مرکز مطالعات امنیتی جورج مارشال اروپا در مقاله منتشر شده در یونیپاث، فاش کردن ناهمخوانی گفتار و کردار آنهاست. وی نوشته است: «واقعیت زندگی در سازمان تروریستی را در برابر تبلیغات پر زرق و برق و انتظارات ساده لوحانه عساکر آشکار کنید.» وی افزود که تعلیم و ایجاد فرصت های وظیفوی نیز اهمیت بالایی دارد.
داکتر حسین علوی، رئیس و موسس مرکز امور ستراتيژیک و مطالعات آینده AKKAD در عراق، ضرورت پروگرام های مکمل کمپاین های اطلاع رسانی ضد تروریزم و در بعضی موارد تمرکز بر تابعیت و وحدت ملی را یادآور می شود. وی نوشته است: «تدوین درس های اپراتیفی، منطقی، قضایی، انکشافی و اجتماعی برای القا کردن ارزش های انسانی، ملی و اجتماعی در قلب و ذهن افراد تحت تاثیر مفکوره های افراطی و تکفیری.»
در اکتوبر 2016، مرکز ضد تروریزم هدایت (مستقر در ابوظبی) پروگرام خصوصی-دولتی «ذهن های خلاق به نفع جامعه» را به کمک فیسبوک و وزارت خارجه ایالات متحده برای مبارزه با تبلیغات تروریستی ذریعه ایجاد محتوای آنلاین سازنده و ترویج نظرات معتبر در شرق میانه اجرا کرد. کارشناسان کمپنی های تبلیغاتی، خلاقیت، دیجیتل و تولیدی مشاوران این پروگرام بودند. دکتر علی رشید النعیمی، رئیس هیات رهبری هدایت، اظهار کرد: «این پروگرام پیشگام نقش حیاتی ارتباطات، مخصوصا سایت های رسانه های اجتماعی را به رسمیت می شناسند.»
علاوه بر اینها، ایالات متحده برای دستیابی به مخاطبان خاص رویکرد مارکیتینگ آنلاین را در پیش گرفته است و در فیسبوک پیام هایی برای افرادی که فعالیت آنلاین آنها حاکی از آلوده شدن آنها به ایدیولوژی افراط گرایی است، نشر می کند. اگر واژہ یا عبارت نشان دهنده علاقه به داعش یا دیگر گروپ ها جستجو شود، گوگل تبلیعاتی در صفحه نمایش می دهد و کاربر را به پیام های ضد ترور یوتیوب هدایت می کند.
سازمان ها
دولت های متعهد به دفاع از رسانه های اجتماعی در برابر حمله گروپ های افراط گرای خشن می توانند از رهنمایی کشورها و سازمان هایی که پروگرام های پیام رسانی ضد تروریزم را با موفقیت اجرا کرده اند، رهنمایی بگیرند.
