تعلیم دختران در مناطق قریه جات پاکستان مانع بروز افراط گرایی خشن می شود
نویسنده: تام آبکه (Tom Abke) و جاکوب دویل (Jacob Doyle)
در روز 24 نومبر 2015، مريم مختيار (Marium Mukhtiar) ساعت 5:30 صبح از تخت خود برخاست. مختیار که در بین زنان پاکستانی پیشگام است، یکی از نخستین زنانی است که در قوای هوایی پاکستان (PAF) به مسلک پیلوتی مشغول شده است. پس از جلسه معرفی ماموریت و خوردن چاشت در پایگاه هوایی M.M. Alam در شمال پاکستان، کلاه پرواز را از روی حجاب خود می بندد و به مربی-پیلوت خود، ثاقب عباسی، رهبر اسکادران، می پیوندد. طیاره آنها K-8P که جت متوسط تعلیمی دو نفره، جنگنده سبک محسوب می شود، است. باد ملایم و خفیف هیچ نشانی از نگرانی برای پرواز تعلیمی معمولی آن روز صبح نداشت.
هر چند، بنا به راپور PAF طیاره بر فراز شهر نزدیک کندیان دچار «مشکل تخنیکی جدی» شد. به دلیل کاهش سریع ارتفاع K-8P، بیرون پریدن پیلوت ضرورت یافت. عباسی این کار را انجام داد و با ایمنی با چتر بر زمین نشست. ولی مختیار صبر کرد و طیاره را بر فراز ساحه ای خالی از سکنه رساند. بعد از این که سرانجام از طیاره بیرون پرید، فاصله او با زمین چنان اندک بود که چتر سرعت فرود او را کاهش نداد.
مریم بعد از آن سقوط مرگبار در سن 23، با نام کوچک خود به عنوان قهرمان ملی معروف شد و نمادی از زنانی شد که می توانند در پاکستان با تعلیم و تربیه به موفقیت دست یابند.
مریم در سال 2014 در مصاحبه ای با بی بی سی اظهار کرده بود: «من به کار خود افتخار می کنم.» «برای من همکاری با قوای هوایی مایه افتخار است. قوای هوایی از جهات گوناگون در من تحول سازنده ایجاد کرده است. کار در اینجا به شخصیت من شکل داد و باعث شد که از هویت و اعتماد برای مقابله با دشواری ها برخوردار شوم.»
وی امیدوار بود که موفقیت او الگویی برای دیگران شود و مردم به فکر «خواهران و دختران» خود باشند و آنها را تشویق به اقدام برای تحقق رویاهایشان کنند.
با این که مردم پاکستان قدردان مریم هستند، احصائیه نشان می دهد که افرادی مانند او در این کشور نسبتاً کمیابند. مثلاً، به راپور UNESCO، نرخ باسوادی زنان پاکستان 43 فیصد است که از نرخ 70 فیصدی باسوادی مردان بسیار کمتر است. کارشناسان به ارتباط بین کم-سوادی و قرار گرفتن در معرض افراط گرایی خشن، مخصوصا در قریه جات، اشاره کرده اند. هواداران تعلیم زنان بر این باورند که تعلیم زنان باعث افزایش ثبات، شکوفایی و رواداری و کاهش آمار اقدامات تروریستی می شود.
زهرا کنیز، هماهنگ کننده ملی ائتلاف تعلیم پاکستان، در مصاحبه با یونیپاث اظهار کرد: «برخی دختران در پی مشاغلی هستند که ورود به آنها تا یک دهه پیش ممکن نبود.» «پس این وجه مثبت مساله است.»
کنیز به نمونه هایی از زنان پیلوت و نیز زنان کوهنورد و مربی آب بازی در آب های عمیق اشاره کرد که همه آنها مورد توجه رسانه ها قرار گرفته اند.
کنیز افزود: «از سویی دیگر ما ملاله را داریم.» ملاله یوسفزی، دختر 13 ساله ساکن دره سوات در شمال غربی پاکستان بود که به دلیل اداره ویبلاگی برای حمایت از تعلیم زنان با وجود مخالفت طالبان، مشهور شد. قوای طالبان در سال 2012 بالای سر ملاله فیر کردند. ملاله بهبود یافت و در سال 2014 برنده جایزه صلح نوبل شد.
کنیز با اشاره به هواداران و مخالفان تعلیم زنان اظهار کرد: «پس در دو سوی مخالف مواضع بسیار جدی وجود دارد.» «ما به جامعه ای متعادل ضرورت داریم که دستیابی به آن مستلزم تعلیم است.»
در سال های اخیر پلان های متعددی برای ترویج تحصیل زنان در پاکستان اجرا شده است که دولت پاکستان، سازمان ملل، بانک جهانی و سازمان های بین المللی مانند آژانس انکشاف بین المللی ایالات متحده (USAID) که در سال 2015 پرداخت 70 میلیون دلار برای گسترش تعلیم در پاکستان در قالب «پلان «بگذاریم دختران بیاموزند» را متعهد شد، شامل می شود.
آلفونسو لنهارت، مدیر موقت USIAD، در بیانیه خود اعلام کرد که: «دختران تحصیل کرده به زنانی با توانایی تقویت فامیل، جامعه و کشور تبدیل می شوند.» «این پلان مهم با فراهم کردن زمینه دسترسی به تعلیم در دوره بحرانی نوجوانی، برای پاکستان تحول آفرین خواهد بود و دختران را برای غلبه بر مشکلات و دور شدن از فقر توانمند خواهد ساخت.»
بنا به راپور بانک جهانی، از سال 2010 به بعد، پروگرام تحت پوشش USIAD به نام «ترویج تعلیم دختران در بلوچستان» (PGEB) باعث فراهم شدن امکان تحصیل برای بیش از 33,000 دختر شده است. به گفته کنیز، این پروگرام سندی ملموس از سودمندی دختران تحصیل کرده برای جامعه است.
کنیز اظهار کرد: «در یکی از مناطق بلوچستان، که منطقه ای مذهبی و فقیرنشین است، فامیل ها تحصیل کرده بودن دختر را یکی از دلایل فراهم شدن فرصت وظیفه برای آنها می دانند و بدین ترتیب تعلیم برای دختران ارزش پیدا می کند.» «اینها تجربیاتی است که نشان می دهد اگر تحصیل با رفاه همراه شود، مردم آن را برای دخترانشان خواهند خواست.»
در جامعه ای که تعلیم دختران ارزش محسوب می شود، سنت های زناشویی و فرزند-پروری نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
کنیز افزود: «امروز، بیشتر پسران در جستجوی همسران تحصیل کرده و شاغل هستند.» «بدین ترتیب عواید فامیل افزایش می یابد. در ضمن، اگر مادر تحصیل کرده باشد، می تواند دانش خود را به فرزندانش منتقل کند و همه اعضای فامیل را از آن مستفید سازد.»
به راپور وزارت معارف پاکستان، حدود 65 فیصد از جمعیت پاکستان در مناطق قریه جات زندگی می کنند و در این مناطق نرخ تعلیم دختران در پایین ترین سطح است. بلوچستان و مناطق قبیلوی فدرال (FATA) که بیشترین جمعیت قریه ای را دارند نیز از کانون های فعالیت طالبان بوده اند. این گروپ تروریستی تفسیری بنیادی از اسلام دارد که اکیداً با تحصیل زنان مخالف است.
شامل کردن معلم زن از جوامع منطقه جزو اولویت های PGEB برای گسترش تعلیم زنان در بلوچستان است. بدین ترتیب «الگویی جدید برای دختران و برداشت های تاثیرگذار درباره نقش زنان در جامعه شکل می گیرد».
