د یمن جمهوریت د معلوماتو، کلتور او سیاحت وزیر معمر ال ایریاني
د 2023 جولای په 5، د متحده ایالاتو مرکزي قوماندانۍ راپور ورکړ چې د هورمز تنګي ته څیرمه د بهاماس او مارشال ټاپوګانو بیرغ لرونکي تیلو ټانکرونو د نیولو ایرانۍ هڅه یې شنډه کړې ده. یوه ورځ وروسته، د متحده ایالاتو 5ام فلیټ اعلان وکړ چې د اسلامي انقلاب ساتونکو سمندري قل اردو (IRGC-N) عرب خلیج ته څیرمه په نړیوالو اوبو کې یوه تجارتي کښتۍ نیولې ده او د متحده ایالاتو سمندري ځواک یې په ځواب کې کښتۍ ګومارلي دي.
په نړیوالو اوبو کې د IRGC-N لخوا دا پیښې لومړۍ ندي. د 2021 راهیسې، ایران 20 تجارتي کښتۍ هدف ګرځولي د هغه بیلګې په دوام کې چې ایران او د هغه نیابتي ډلو د 1979 انقلاب راهیسې چې اسلامي جمهوریت یې رامینځته کړ، ترسره کړي.
دا شخړه د مارچ 1 نیټې د اعلان څخه میاشتې وروسته مخته راغله چې سعودي او ایراني اړخونو موافقت کړی دی د اوه کلونو ځنډ وروسته په دوه میاشتو کې دیپلوماتیکې اړیکې بیرته پرځای کوي. دا تړون د شاهي سعودي عربستان مشرتابه لخوا شوي بې ساري هڅو برخه وه ترڅو بحرانونه حل کړي، تشې ورغوي، د سیمې د هیوادونو ترمینځ پرتې ستونزې حل کړي، د عرب هیوادونو چارو کې مداخلت مخه ونیسي، او د مداخلت نه کولو اصل پربنسټ سالم اړیکې جوړې کړي، ملي حاکمیت په پام کې ونیول شي او شریکې ګټې تعقیب شي.
دې شیبې ایراني رژیم لپاره فرصت وړاندې کړ چې خپل ناسم چلند ته بیاکتنه وکړي، د ملګرو ملتونو منشور او نړیوالو قوانینو او تړونونو اصولو ته درناوی وکړي، او د ملیشه سپانسر کولو او د تخریبي پالیسیو پلي کولو لپاره د هغوی د کارولو څخه ډډه وکړي.
په هرصورت، د تړون لاسلیک کولو وروسته د ایران په چلند کې کوم بدلون رانغی. دې د هغه ملیشه ملاتړ کولو ته دوام ورکړ چې ګډوډي او تروریزم خپروي او نړیوالې ګټې ګواښي. د تهران کړنې نه یوازې سیمې ته دایمي خطر دی، بلکه نړیوالې ټولنې ته هم دی، ځکه چې دا د زور او ځواک له لارې د سیمې سیاسي، کلتوري او ایدولوژیکي توازن د بدلولو لټه کوي.
ایران د خپلې انقلابي الګو صادرولو ته ژمن دی. هغه دا کار په یمن کې د حوثیانو په څیر ملیشه ملاتړ کولو له لارې خپلې جغرافیه ای او کلتوري اغیزې پراخولو سره کوي ترڅو په داخل کې او بهر ځواک تثبیت کړي.
اسلامي جمهوریت چې دې ته وفاداره ملیشه باندې خورا ډیر مصرف کوي او د هغوی ناوړه فعالیتونه تمویلوي، هغوی ته پیسې، وسلې او محاربوي روزنه ورکوي. تهران د حوثیانو پشمول ملیشه د عام ایراني اتباع نسبت، څوک چې د دوی ایدیولوژي باندې باور نلري، ځانته ډیر نږدې ګڼي.
خطر دلته پروت دی: ایران د سیمې دولتونو د ثبات او خپلواکۍ له مینځه وړلو ته کار کوي پداسې حال کې چې خپله ملیشه ځواکمنه کوي، حتی که دا کار د هغه ورانۍ او تخریب دبره وي چې د دې له امله رامینځته شوی. دا چاره په یمن کې ډیره ښکاره ده، چیرې چې یوې خونړۍ جګړې د نړۍ یو له ترټولو ناوړه بشري ناورین لانور شدید کړی دی.
په یمن کې، خلک لاهم د ایراني رژیم د پالیسۍ قیمت تادیه کوي. د دې د پراختیا غوښتونکي هیلو او د یمن په داخلي چارو کې ښکاره مداخلت په 2014 کې د دولت پروړاندې د حوثي ملیشې کودتا سره اوج ته ورسید، چې د ایران په ملاتړ، تمویل او پلان ترسره شوه.
ایران حوثیانو ته د وسلو او نشه ییزو توکو په دوامداره قاچاق کې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د 2216 پریکړه لیک څخه په سرغړونې ستر رول لوبولو ته دوام ورکوي، د سعودي عربستان او نړیوالې ټولنې په مشرۍ د جګړې ختمولو او د ملګرو ملتونو په ملاتړ اوربند پرځای کولو لپاره د ګاونډي هیوادونو نوښتونه او هڅې مختل کوي، او د جګړې پای ته رسولو او هراړخیزه، عادلانه او پایښت لرونکې سولې هڅو په مخ کې د خنډ په توګه ولاړ دی. علاوه لدې، ایران دروند ځاني، اقتصادي او بشري زیانونه له پامه غورځوي چې یمنیان یې د کودتا له امله پیل شوې جګړه کې تجربه کوي.
په 2003 کې د وسله والې ملیشې په حیث د حوثیانو راپیدا کیدو راهیسې د ایران اغیزې څخه د یمن تجربه د هغه تخریب او زیان قوي ثبوت دی چې په سیمه کې د ایران د څلورو لسیزو راهیسې د پراخوالي غوښتنې او هژمونیک هیلو په واسطه رامینځته شوی.
هرچا چې د حوثیانو لاسته د یمن پلازمینې صنعا د لویدو څخه مخکې نوموړی ښار لیدلی وي او هغه د نن ورځې ښار سره پرتله کړي د “ایراني انقلاب صادرولو” معني باندې به پوهه شي. نن ورځ پلازمینه کې ایراني مشرانو ته د درناوي بیلبورډونه نندارې ته وړاندې شوي دي.
علاوه لدې، پداسې حال کې چې د یمن – امریکایی ژبې انسټیټیوټ د تړلو لپاره چمتو والی نیول کیږي، کوم چې د انګلیسي ژبې په ښوونه کې تخصص لري، په پوهنتونونو او انسټیټیوټونو باندې فشار راوړل کیږي چې د فارسي ژبې په ښوونه کې تخصص ولري. حوثیانو همدارنګه د ایران په احترام د هیواد پالنې پیښو لمانځنې هم لغوه کړي دي.
د دې په پام کې نیولو سره، د ملګرو ملتونو د امنیت شورا دایمي غړو په مشرۍ نړیواله ټولنه باید اجازه ورنکړي د ایراني رژیم دا ناوړه چلند له پامه وغورځول شي. علاوه لدې، د یمن ساحلي ګارد د یمن اوبو خوندي کولو او یمن ته څیرمه د نړیوالو اوبو خونديتابه په موخه د څو هیوادونو سمندري ماموریتونو سره یوځای کیدو لپاره د خپل ظرفیت په ښه کولو کې ملاتړ ته اړتیا لري.
د نړیوالې ټولنې لپاره همدا وخت دی چې د نړیوالې سولې او امنیت ساتلو لپاره پریکنده حرکت وکړي. دا باید د تهران او د هغوی د ملیشه – چې ترټولو مهم یې حوثیان دي – لخوا پیښ شوي ګواښ سره مقابله کې ترسره شي – او سیستماتیکه بې ثباتي چې دا یې هڅوي، د کوم لپاره چې د سیمې هیوادونه او خلک دروند قیمت تادیه کوي.
Comments are closed.