د نظامي شبکو سختول
د عراق دفاع وزارت د بریدونو کشف کولو او مخنیوي لپاره د مجازي امنیت ټیم جوړوي
یونیپت کارکوونکی
ډبلیو د انټرنیټ او ګرځنده تلیفونو د چټکې پراختیا سره ټیکنالوژي د خلکو ورځني ژوند کې لازمي ګرځیدلې. دې ټیکنالوژیو د ټولنې ټولې برخې ښې کړي، پشمول د تعلیم، درمل، انجنیري، امنیت او اقتصاد. په هرصورت، منظم جرمي ډلو او تروریستانو د دې ټیکنالوژیو څخه ناوړه ګټه اخیستې، چې له امله یې هیوادونه اړ شوي د مجازي امنیت ټیمونه د مجازي بریدونو څخه د شبکو د محافظت کولو لپاره جوړ کړي. یونیپث مجلې د عراق دفاع وزارت کې د نظامي ارتباطاتو ریاست رئیس، تورن جنرال رااد شاکر الکنعاني سره د وزارت د مجازي امنیت ټیم د دندو او لاسته راوړنو په اړه غږیدو لپاره لیدنه وکړه.
یونیپث: ستاسې ریاست د مجازي بریدونو پر وړاندې د عراق د خوندي کولو لپاره کوم ګامونه اخیستي دي؟
تورن جنرال راد: د مجازي امنیت په برخه کې د نظامي ارتباطاتو ریاست لومړی ماموریت د عراق د دفاع وزارت سیسټمونو او شبکو محافظت کول دي، سربیره پردې وزارت او د دې واحدونو پورې اړوند وسیلو او شبکو د کارولو لپاره ځانګړې پالیسۍ هم جوړوي. د همدې لپاره، دا ریاست د مجازي بریدونو مخنیوي لپاره د غوښتنلیک طرزالعملونو محافظت کولو لپاره د معلوماتو امنیت کنټرولونه او لارښوونې پرځای کوي. موږ د دې ډاډ ترلاسه کولو لپاره د شبکې جوړولو او اداري څانګې سره کار کوو چې پټ محرم شبکې د خلکو پرمخ تړلې پاتې شي او عامه شبکو لکه انټرنیټ سره وصل نه وي، همدارنګه د اړوند تخنیکي ریاستونو په همکارۍ سره نور طرزالعملونه. یوه تړلې شبکه هغه وي چې نظامي بریښنالیک، ویب سایټونه او قراردادونه پکې وي. موږ بل آنلاین عامه شبکه هم لرو چې د تړلې شبکې څخه جلا ده. دا د وزارت د رسمي ویب سایټ له لارې مدیریت کیږي او د خلکو سره ښکیل وي.
موږ همدارنګه د شبکې کاروونکو لپاره د پوهاوي روزنې برنامې د مجازي تروریزم د خطرونو په اړه او د وزارت د لارښوونو سره مطابقت د اړتیا په اړه په لاره اچوو ترڅو شبکه د سرغړونو څخه محافظت شي. علاوه له دې، د فلمونو کتلو یا آنلاین لوبو لوبیدو لپاره د وزارت وسایلو یا سي.ډي – رومز کې د شخصي یو.ایس.بي نه کارولو باندې تاکید کیږي، او په وسایلو کې د بهرني پروګرامونو لوډ کول په کلکه منع دي.
یونیپث: دا وزارت د مجازي امنیت تقویت کولو لپاره د نورو امنیتي ادارو سره څنګه کار کوي؟
تورن جنرال راد: موږ د نورو امنیتي ادارو سره د مجازي امنیت په برخه کې د ګډو کمیټو له لارې مستقیم همکاري پالو لکه د ارتباطاتو او معلوماتي ټیکنالوژي عالي کمیټه او د مجازي امنیت ملي ستراتیژي د جوړولو دنده لرونکې کمیټه. د کمپیوټري پیښو د غبرګون ملي ټیم سره د مجازي جرمونو قانون او همکارۍ په اړه هم بحثونه کیږي. په دې برخه کې همکاري د ملي شبکې امنیت لپاره او د نورو تخصصي امنیت ادارو سره د ښو اړیکو جوړولو لپاره خورا لازمي ده، ترڅو معلومات سره تبادله شي او د ګواښونو او بریدونو په وړاندې غوره میتودونه خپل کړی شي. دا د ګډو عملیاتو قوماندې له لارې په ائتلافي ځواکونو کې زموږ د ملګرو سره د کار کولو سربیره دي، چیرې چې د مجازي امنیت اطلاعات او استخبارات تبادله کیږي، همدارنګه د تروریستانو پټن ځایونو کې د وسایلو څخه اطلاعات اخیستل کیږي، چې دا موږ ته زموږ سایټونو باندې د تروریستي بریدونو سره مبارزې لپاره وړتیا راکوي.
یونیپث: د آنلاین بریدونو څخه د رایه ورکولو مرکزونو محافظت کولو کې ستاسې رول څه دی؟
تورن جنرال راد: د دفاع وزارت په حیث، راکړل شوې دنده د دودیز تروریستي بریدونو او بلوا څخه د رایه ورکولو مرکزونو محافظت دی، او د نظامي ارتباطاتو ریاست ته دنده نده ورکړل شوې چې د مجازي بریدونو څخه یې ساتنه وکړي. په هرصورت، لکه څنګه چې ما پورته یادونه وکړه، موږ د مجازي امنیت په برخه کې د نورو تخصصي امنیتي ادارو سره کار کوو ترڅو د بهرني بریدونو څخه ملي شبکه خوندي کړو، او موږ د هیڅ غیرنورمال سرغړونې یا فعالیت څخه خبر شوي نه یو.
یونیپث: آیا ستاسې دنده د دفاع وزارت تاسیساتو محافظت کولو پورې محدود ده یا دې کې نور دولتي یا د خصوصي سیکتور تنصیبات هم شامل دي؟
تورن جنرال راد: د نظامي ارتباطاتو ریاست دنده د اړوند تخنیکي ریاستونو سره په همکارۍ، د دفاع وزارت تاسیساتو محافظت پورې محدود ده. په هرصورت، دا ممکن نه دي چې د وزارت د شبکو مجازي امنیت د نورو دولتي شبکو څخه جلا شي؛ د همدې لپاره موږ ډاډ ترلاسه کوو چې د وزارت وسایلو کې هیڅ ډول سرغړونه او نفوذ پیښ نشي، که نه دا شبکه نورو حساس حکومتي ویب سایټونو باندې د برید کولو لپاره بوټ ګرځي. دا د مجازي ګواښونو په اړه او د شبکې امنیت ساتلو څرنګوالي په اړه زموږ د پرسونل روزنې ته اړتیا لري. لکه څنګه چې د بهرني ګواښونو څخه د شبکې محافظت کولو لپاره موږ متوجه یو، موږ د وزارت د شبکې آنلاین اینپوټ او آوټ پوټ نظارت کوو، او څه چې د نورو حکومتي شبکو څخه راوځي. موږ د ملویر او د ویروس د کشف کولو غوښتنلیکونه لرو، چې تل تازه کیږي.
یونیپث: تاسې د غیر رمز وهل شوي وسایلو کارولو مخه څنګه نیسئ؟
تورن جنرال راد: د دفاع وزارت د مجازي امنیت څانګه په دې وروستیو کې په د نړیوالې ټیکنالوژيکي چټک پراختیاو سره د هم مهاله کیدو لپاره جوړه شوې ده. دا چې د 2003 میلادې کال مخکې عراق د نړۍ څخه جلا کړی شوی و، موږ نشو کولی په تیرو دوه لسیزو کې د ټیکنالوژۍ پراختیاو سره ځان هم مهاله وساتو. ګرځنده تلیفونونه د ارتباط ترجیحي بڼه ګرځیدلې. دا ممکن نه و چې ټول نظامي واحدونو ته ښوونه ورکړل شي چې هغوی باید په نظامي ارتباطاتو کې ګرځنده تلیفونونه ونه کاروي یا د نظامي عملیاتو په اړه د محاربې ډګر څخه اړیکې ونه نیسي. موږ د ځینې سرتیرو ترمینځ ناسم چلند مشاهده کړی چې د محاربې ډګر انځورونه او ویډیوګانې یې اخیستي، او همدارنګه د محاربې پرمهال د تشکیل قوماندانانو لخوا د ګرځنده تلیفونونو کارول. پدې تړاو لازمي اقدامات شوي و. د غیرخوندي او غیر رمز وهل شوي وسایلو او ارتباطاتو کارولو مخنیوي لپاره ځانګړې لارښوونې او مقررات شتون لري. استعمال یې په اختصاصي ډول د نظامي ارتباطاتو ریاست لخوا مجاز رمز وهل شوي او خوندي وسایلو لپاره دی. په هرصورت، دا ډول سرغړونې په خورا پرمختللي اردو ګانو کې هم پیښیږي. د همدې لپاره، معلوماتي امنیت برخه کې تخصص لرونکي افسران باید په ټولو تشکیلاتو کې وګومارل شي او د مجازي امنیت ټیم لخوا وروزل شي، او هغوی بیا د لارښوونو تعقیبولو لپاره سرتیرو ته ښوونه او روزنه وکړي.
یونیپث: تاسې د 2021 سپتمبر کې د مجازي امنیت پیښو غبرګون ټیم کنفرانس کې برخه واخیستله. آیا تاسې کولی شئ د کنفرانس د سپارښتنو په اړه وغږیږئ؟
تورن جنرال راد: د کنفرانس اقدامات نهایت مهم و، موضوعاتو یې اوسني واقعیی ګواښونو باندې تمرکز درلود. زه په کنفرانش کې ګډون لپاره خوشحاله وم او امنیتي خدمتونو کې مې زموږ د وروڼو سره اشنا شوم، د هغوی وروستي تاکتیکونه مې ولیدل او پدې برخه کې مې د هغوی د تجربو څخه ګټه پورته کړه. د مجازي امنیت د کنفرانس سپارښتنې پدې لاندې توګه وې:
ټولو دولتي نهادونو ته د مجازي امنیت پراختیا پروګرام چمتو کولو لپاره د یوه نوښت په لاره اچول.
د لوړو زده کړو او ساینسي څیړنې وزارت کې د مجازي امنیت برخه کې د اکاډمیک او مسلکي نصاب او د تخصصي لوړو زده کړو خپلول.
په مجازي امنیت کې د ماهرینو، اماتورانو او متخصصینو د یوه انجمن جوړولو له لارې د وړتیا جلبول. د دې کار کولو لپاره د ټولنې د نوښت پراختیا فنډ د مدني ټولنې سازمانونو او د خصوصي سیکتور په ملاتړ په لاره واچول شو.
د عراق د کمپیوټر بیړني غبرګون ټیم (آی.کیو.سي.ای.آر.ټي)، د لوړو زده کړو او ساینسي څیړنې وزارت، د خصوصي سیکتور شرکتونو، او نړیوالو سازمانونو د ځایی سي.ای.آر.ټي ټیمونو روزنې او پراختیا ته سمون ورکړ. د عراق د کمپیوټر بیړني غبرګون ټیم د مجازي امنیت شرکتونو لپاره مقررات جوړ کړل او د مجازي امنیت نړیوال شاخص کې د عراق د موقعیت لوړولو لپاره یې یو ستراتیژیک پلان جوړ کړ.
یونیپث: وزارت د مجازي امنیت ټیم څنګه انتخابوي او چمتو کوي؟
تورن جنرال راد: د ټیم غړي د عراق دفاع وزارت پورې تړاو لرونکي د تخصصي تخنیکي څانګې پرسونل څخه غوره کیږي. د ټیم پرسونل باید د مجازي امنیت برخه کې تجربه لرونکي او ماهر افسران او انجنیران وي، او نوماندانو باید امنیتي ارزونه بشپړه کړې وي.
یونیپث: هغه قوانین چې له مخې یې مجازي مجرمین په عراق کې محکمه کیږي څومره سخت دي؟
تورن جنرال راد: د 2021 وروستیو پورې، عراق لاهم د مجازي جرمونو پر وړاندې قانون پاس کړی نه و، مګر د قانون مسؤده د استازو شورا لخوا تصویب ته په تمه ده، چې بیا باید د حکومت لخوا تصویب شي. موږ د دې قانون تصویب ته په تمه یو ترڅو د مجازي جرم ترسره کونکو ته جزا ورکړو او مخنیوی یې وکړو او د تاوان یا سبوتاژ موخو لپاره د نورو دولتي سیسټمونو باندې برید کولو په موخه د عراق د ملي شبکې د لنچپیډ په توګه کارولو څخه د منظم مجازي جرمونو د ډلو مخه ونیسو.
یونیپث: د مجازي ټیکنالوژیو ښه کولو لپاره تاسې د ملګري هیوادونو سره څومره همکاري کوئ؟
تورن جنرال راد: مجازي امنیت د هرچا مسؤلیت دی، او حتی جلا سرغړونې کولی شي د نړۍ ټولو هیوادونو باندې مستقیم اغیزه وکړي. کله چې زه جلا وایم، زما مقصد له جغرافیه ای پلوه جلا دی، نه بریښنایی پلوه. ډیجیټل پیر ټوله نړۍ وصل کړې او هیڅ یو ځای یې جلا ندی پریښی. د دې د سترو ګټو سربیره، دا د ځان سره ستر خطرونه هم لري چې موږ تحمیل شوي، نو د همدې لپاره موږ د هر هغه چا مخنیوي ته متوجه یو چې د جرمي موخو لپاره، هغه که ځایی وي یا د ملیتونو ورهاخوا وي، د معلوماتو ټیکنالوژۍ څخه ناوړه ګټه اخیستنې ته لیواله وي. انټرنیټ، بریښنالیک او ټولنیزو رسنیو نړۍ په یوه کلي اړولې، او په ورته وخت کې شوني شوي چې ملویر او ویروسونه په ډیرې چټکۍ سره خپاره شي. د همدې لپاره، د متحد هیوادونو ترمینځ نړیواله همکاري او د معلوماتو تبادله لازمي دي. همکاري د متحد هیوادونو سره د ځانګړي امنیتي کورسونو او د تمرینونو او سیالیو په لاره اچولو له لارې هم کیږي لکه په 2020 کې د متحده آیالاتو سفارت د دفاع همکارۍ دفتر لخوا په لاره اچول شوې د مجازي جنګیالیو سیالي. دا کورسونه او تمرینونه ګډون کونکو ته ډیره ګټه رسوي.
یونیپث: د دفاع وزارت د سیګنال او ارتباطاتو ریاست ځان څنګه د چټکې ټیکنالوژۍ پراختیا سره هم مهاله ساتي؟
تورن جنرال راد: موږ یو ټیم لرو چې د ټیکنالوژۍ پراختیا څیړنه او تعقیب کې تخصص لري، او موږ همدارنګه لیواله یو د مجازي امنیت ته ځانګړي کنفرانسونو او ورکشاپونو کې ګډون وکړو. موږ د وزارت د څیړنې او پراختیا مرکزونو او د تکنیکي پوهنتونونو سره زموږ د کارمندانو د مهارتونو پراختیا لپاره کار کوو. علاوه له دې، موږ په ناټو یا متحد هیوادونو کې تخصصي کورسونو ته زموږ د پرسونل لیږلو پلان لرو. موږ د فعالیت د سطحو ساتلو لپاره په لیوالتیا سره د عراق د پوهنتون فارغینو او د دفاع وزارت د پرسونل څخه د عالي مهارتونو لرونکي خلک جلبوو.
یونیپث: آیا داعش د دفاع وزارت ویب سایټونو پر وړاندې مجازي بریدونه کړي دي؟
تورن جنرال راد: نه، داعش مخکې د دفاع وزارت سایټونو باندې مجازي برید نه دی ترسره کړی. شاید د دې دلیل دا وي چې د وزارت شبکه د لوړې سطحې کنیکي استحکام او د معلوماتو امنیت تجربه لرونکی ټیم لري، علاوه لدې دا شبکه د خوځښتونو او د سرتیرو لپاره یوه تړلې شبکه ده.
Comments are closed.