د نظامي شبکو سختول

د عراق دفاع وزارت د بریدونو کشف کولو او مخنیوي لپاره د مجازي امنیت ټیم جوړوي

یونیپت‭ ‬کارکوونکی

ډبلیو د‭ ‬انټرنیټ‭ ‬او‭ ‬ګرځنده‭ ‬تلیفونو‭ ‬د‭ ‬چټکې‭ ‬پراختیا‭ ‬سره‭ ‬ټیکنالوژي‭ ‬د‭ ‬خلکو‭ ‬ورځني‭ ‬ژوند‭ ‬کې‭ ‬لازمي‭ ‬ګرځیدلې‭. ‬دې‭ ‬ټیکنالوژیو‭ ‬د‭ ‬ټولنې‭ ‬ټولې‭ ‬برخې‭ ‬ښې‭ ‬کړي،‭ ‬پشمول‭ ‬د‭ ‬تعلیم،‭ ‬درمل،‭ ‬انجنیري،‭ ‬امنیت‭ ‬او‭ ‬اقتصاد‭. ‬په‭ ‬هرصورت،‭ ‬منظم‭ ‬جرمي‭ ‬ډلو‭ ‬او‭ ‬تروریستانو‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬ټیکنالوژیو‭ ‬څخه‭ ‬ناوړه‭ ‬ګټه‭ ‬اخیستې،‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬یې‭ ‬هیوادونه‭ ‬اړ‭ ‬شوي‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ټیمونه‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬شبکو‭ ‬د‭ ‬محافظت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬جوړ‭ ‬کړي‭. ‬یونیپث‭ ‬مجلې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬رئیس،‭ ‬تورن‭ ‬جنرال‭ ‬رااد‭ ‬شاکر‭ ‬الکنعاني‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ټیم‭ ‬د‭ ‬دندو‭ ‬او‭ ‬لاسته‭ ‬راوړنو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬غږیدو‭ ‬لپاره‭ ‬لیدنه‭ ‬وکړه‭.‬

یونیپث‭: ‬ستاسې‭ ‬ریاست‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬خوندي‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬کوم‭ ‬ګامونه‭ ‬اخیستي‭ ‬دي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬لومړی‭ ‬ماموریت‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬سیسټمونو‭ ‬او‭ ‬شبکو‭ ‬محافظت‭ ‬کول‭ ‬دي،‭ ‬سربیره‭ ‬پردې‭ ‬وزارت‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬واحدونو‭ ‬پورې‭ ‬اړوند‭ ‬وسیلو‭ ‬او‭ ‬شبکو‭ ‬د‭ ‬کارولو‭ ‬لپاره‭ ‬ځانګړې‭ ‬پالیسۍ‭ ‬هم‭ ‬جوړوي‭. ‬د‭ ‬همدې‭ ‬لپاره،‭ ‬دا‭ ‬ریاست‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬غوښتنلیک‭ ‬طرزالعملونو‭ ‬محافظت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬امنیت‭ ‬کنټرولونه‭ ‬او‭ ‬لارښوونې‭ ‬پرځای‭ ‬کوي‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬ډاډ‭ ‬ترلاسه‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬شبکې‭ ‬جوړولو‭ ‬او‭ ‬اداري‭ ‬څانګې‭ ‬سره‭ ‬کار‭ ‬کوو‭ ‬چې‭ ‬پټ‭ ‬محرم‭ ‬شبکې‭ ‬د‭ ‬خلکو‭ ‬پرمخ‭ ‬تړلې‭ ‬پاتې‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬عامه‭ ‬شبکو‭ ‬لکه‭ ‬انټرنیټ‭ ‬سره‭ ‬وصل‭ ‬نه‭ ‬وي،‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬اړوند‭ ‬تخنیکي‭ ‬ریاستونو‭ ‬په‭ ‬همکارۍ‭ ‬سره‭ ‬نور‭ ‬طرزالعملونه‭. ‬یوه‭ ‬تړلې‭ ‬شبکه‭ ‬هغه‭ ‬وي‭ ‬چې‭ ‬نظامي‭ ‬بریښنالیک،‭ ‬ویب‭ ‬سایټونه‭ ‬او‭ ‬قراردادونه‭ ‬پکې‭ ‬وي‭. ‬موږ‭ ‬بل‭ ‬آنلاین‭ ‬عامه‭ ‬شبکه‭ ‬هم‭ ‬لرو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬تړلې‭ ‬شبکې‭ ‬څخه‭ ‬جلا‭ ‬ده‭. ‬دا‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬رسمي‭ ‬ویب‭ ‬سایټ‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬مدیریت‭ ‬کیږي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬خلکو‭ ‬سره‭ ‬ښکیل‭ ‬وي‭.‬

موږ‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬شبکې‭ ‬کاروونکو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬پوهاوي‭ ‬روزنې‭ ‬برنامې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬تروریزم‭ ‬د‭ ‬خطرونو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬لارښوونو‭ ‬سره‭ ‬مطابقت‭ ‬د‭ ‬اړتیا‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچوو‭ ‬ترڅو‭ ‬شبکه‭ ‬د‭ ‬سرغړونو‭ ‬څخه‭ ‬محافظت‭ ‬شي‭. ‬علاوه‭ ‬له‭ ‬دې،‭ ‬د‭ ‬فلمونو‭ ‬کتلو‭ ‬یا‭ ‬آنلاین‭ ‬لوبو‭ ‬لوبیدو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬وسایلو‭ ‬یا‭ ‬سي‭.‬ډي‭ ‬–‭ ‬رومز‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬شخصي‭ ‬یو‭.‬ایس‭.‬بي‭ ‬نه‭ ‬کارولو‭ ‬باندې‭ ‬تاکید‭ ‬کیږي،‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬وسایلو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬بهرني‭ ‬پروګرامونو‭ ‬لوډ‭ ‬کول‭ ‬په‭ ‬کلکه‭ ‬منع‭ ‬دي‭.‬

یونیپث‭: ‬دا‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬تقویت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬امنیتي‭ ‬ادارو‭ ‬سره‭ ‬څنګه‭ ‬کار‭ ‬کوي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬موږ‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬امنیتي‭ ‬ادارو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ګډو‭ ‬کمیټو‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬مستقیم‭ ‬همکاري‭ ‬پالو‭ ‬لکه‭ ‬د‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬او‭ ‬معلوماتي‭ ‬ټیکنالوژي‭ ‬عالي‭ ‬کمیټه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ملي‭ ‬ستراتیژي‭ ‬د‭ ‬جوړولو‭ ‬دنده‭ ‬لرونکې‭ ‬کمیټه‭. ‬د‭ ‬کمپیوټري‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ملي‭ ‬ټیم‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونو‭ ‬قانون‭ ‬او‭ ‬همکارۍ‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬هم‭ ‬بحثونه‭ ‬کیږي‭. ‬په‭ ‬دې‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬همکاري‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬شبکې‭ ‬امنیت‭ ‬لپاره‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬تخصصي‭ ‬امنیت‭ ‬ادارو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬ښو‭ ‬اړیکو‭ ‬جوړولو‭ ‬لپاره‭ ‬خورا‭ ‬لازمي‭ ‬ده،‭ ‬ترڅو‭ ‬معلومات‭ ‬سره‭ ‬تبادله‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ګواښونو‭ ‬او‭ ‬بریدونو‭ ‬په‭ ‬وړاندې‭ ‬غوره‭ ‬میتودونه‭ ‬خپل‭ ‬کړی‭ ‬شي‭. ‬دا‭ ‬د‭ ‬ګډو‭ ‬عملیاتو‭ ‬قوماندې‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬په‭ ‬ائتلافي‭ ‬ځواکونو‭ ‬کې‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬ملګرو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬کار‭ ‬کولو‭ ‬سربیره‭ ‬دي،‭ ‬چیرې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬اطلاعات‭ ‬او‭ ‬استخبارات‭ ‬تبادله‭ ‬کیږي،‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬پټن‭ ‬ځایونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬وسایلو‭ ‬څخه‭ ‬اطلاعات‭ ‬اخیستل‭ ‬کیږي،‭ ‬چې‭ ‬دا‭ ‬موږ‭ ‬ته‭ ‬زموږ‭ ‬سایټونو‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬تروریستي‭ ‬بریدونو‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬لپاره‭ ‬وړتیا‭ ‬راکوي‭.‬

یونیپث‭: ‬د‭ ‬آنلاین‭ ‬بریدونو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬رایه‭ ‬ورکولو‭ ‬مرکزونو‭ ‬محافظت‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬ستاسې‭ ‬رول‭ ‬څه‭ ‬دی؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬په‭ ‬حیث،‭ ‬راکړل‭ ‬شوې‭ ‬دنده‭ ‬د‭ ‬دودیز‭ ‬تروریستي‭ ‬بریدونو‭ ‬او‭ ‬بلوا‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬رایه‭ ‬ورکولو‭ ‬مرکزونو‭ ‬محافظت‭ ‬دی،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬ته‭ ‬دنده‭ ‬نده‭ ‬ورکړل‭ ‬شوې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬څخه‭ ‬یې‭ ‬ساتنه‭ ‬وکړي‭. ‬په‭ ‬هرصورت،‭ ‬لکه‭ ‬څنګه‭ ‬چې‭ ‬ما‭ ‬پورته‭ ‬یادونه‭ ‬وکړه،‭ ‬موږ‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬تخصصي‭ ‬امنیتي‭ ‬ادارو‭ ‬سره‭ ‬کار‭ ‬کوو‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬بهرني‭ ‬بریدونو‭ ‬څخه‭ ‬ملي‭ ‬شبکه‭ ‬خوندي‭ ‬کړو،‭ ‬او‭ ‬موږ‭ ‬د‭ ‬هیڅ‭ ‬غیرنورمال‭ ‬سرغړونې‭ ‬یا‭ ‬فعالیت‭ ‬څخه‭ ‬خبر‭ ‬شوي‭ ‬نه‭ ‬یو‭.‬

یونیپث‭:‬‭ ‬آیا‭ ‬ستاسې‭ ‬دنده‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬تاسیساتو‭ ‬محافظت‭ ‬کولو‭ ‬پورې‭ ‬محدود‭ ‬ده‭ ‬یا‭ ‬دې‭ ‬کې‭ ‬نور‭ ‬دولتي‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬خصوصي‭ ‬سیکتور‭ ‬تنصیبات‭ ‬هم‭ ‬شامل‭ ‬دي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬دنده‭ ‬د‭ ‬اړوند‭ ‬تخنیکي‭ ‬ریاستونو‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬همکارۍ،‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬تاسیساتو‭ ‬محافظت‭ ‬پورې‭ ‬محدود‭ ‬ده‭. ‬په‭ ‬هرصورت،‭ ‬دا‭ ‬ممکن‭ ‬نه‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬شبکو‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬دولتي‭ ‬شبکو‭ ‬څخه‭ ‬جلا‭ ‬شي؛‭ ‬د‭ ‬همدې‭ ‬لپاره‭ ‬موږ‭ ‬ډاډ‭ ‬ترلاسه‭ ‬کوو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬وسایلو‭ ‬کې‭ ‬هیڅ‭ ‬ډول‭ ‬سرغړونه‭ ‬او‭ ‬نفوذ‭ ‬پیښ‭ ‬نشي،‭ ‬که‭ ‬نه‭ ‬دا‭ ‬شبکه‭ ‬نورو‭ ‬حساس‭ ‬حکومتي‭ ‬ویب‭ ‬سایټونو‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬برید‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬بوټ‭ ‬ګرځي‭. ‬دا‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ګواښونو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬شبکې‭ ‬امنیت‭ ‬ساتلو‭ ‬څرنګوالي‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬پرسونل‭ ‬روزنې‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭. ‬لکه‭ ‬څنګه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬بهرني‭ ‬ګواښونو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬شبکې‭ ‬محافظت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬موږ‭ ‬متوجه‭ ‬یو،‭ ‬موږ‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬شبکې‭ ‬آنلاین‭ ‬اینپوټ‭ ‬او‭ ‬آوټ‭ ‬پوټ‭ ‬نظارت‭ ‬کوو،‭ ‬او‭ ‬څه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬حکومتي‭ ‬شبکو‭ ‬څخه‭ ‬راوځي‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬ملویر‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ویروس‭ ‬د‭ ‬کشف‭ ‬کولو‭ ‬غوښتنلیکونه‭ ‬لرو،‭ ‬چې‭ ‬تل‭ ‬تازه‭ ‬کیږي‭.‬

یونیپث‭: ‬تاسې‭ ‬د‭ ‬غیر‭ ‬رمز‭ ‬وهل‭ ‬شوي‭ ‬وسایلو‭ ‬کارولو‭ ‬مخه‭ ‬څنګه‭ ‬نیسئ؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭:‬‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬څانګه‭ ‬په‭ ‬دې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬د‭ ‬نړیوالې‭ ‬ټیکنالوژيکي‭ ‬چټک‭ ‬پراختیاو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬هم‭ ‬مهاله‭ ‬کیدو‭ ‬لپاره‭ ‬جوړه‭ ‬شوې‭ ‬ده‭. ‬دا‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬2003‭ ‬میلادې‭ ‬کال‭ ‬مخکې‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬څخه‭ ‬جلا‭ ‬کړی‭ ‬شوی‭ ‬و،‭ ‬موږ‭ ‬نشو‭ ‬کولی‭ ‬په‭ ‬تیرو‭ ‬دوه‭ ‬لسیزو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬پراختیاو‭ ‬سره‭ ‬ځان‭ ‬هم‭ ‬مهاله‭ ‬وساتو‭. ‬ګرځنده‭ ‬تلیفونونه‭ ‬د‭ ‬ارتباط‭ ‬ترجیحي‭ ‬بڼه‭ ‬ګرځیدلې‭. ‬دا‭ ‬ممکن‭ ‬نه‭ ‬و‭ ‬چې‭ ‬ټول‭ ‬نظامي‭ ‬واحدونو‭ ‬ته‭ ‬ښوونه‭ ‬ورکړل‭ ‬شي‭ ‬چې‭ ‬هغوی‭ ‬باید‭ ‬په‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬کې‭ ‬ګرځنده‭ ‬تلیفونونه‭ ‬ونه‭ ‬کاروي‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬عملیاتو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬د‭ ‬محاربې‭ ‬ډګر‭ ‬څخه‭ ‬اړیکې‭ ‬ونه‭ ‬نیسي‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬ځینې‭ ‬سرتیرو‭ ‬ترمینځ‭ ‬ناسم‭ ‬چلند‭ ‬مشاهده‭ ‬کړی‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬محاربې‭ ‬ډګر‭ ‬انځورونه‭ ‬او‭ ‬ویډیوګانې‭ ‬یې‭ ‬اخیستي،‭ ‬او‭ ‬همدارنګه‭ ‬د‭ ‬محاربې‭ ‬پرمهال‭ ‬د‭ ‬تشکیل‭ ‬قوماندانانو‭ ‬لخوا‭ ‬د‭ ‬ګرځنده‭ ‬تلیفونونو‭ ‬کارول‭. ‬پدې‭ ‬تړاو‭ ‬لازمي‭ ‬اقدامات‭ ‬شوي‭ ‬و‭. ‬د‭ ‬غیرخوندي‭ ‬او‭ ‬غیر‭ ‬رمز‭ ‬وهل‭ ‬شوي‭ ‬وسایلو‭ ‬او‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬کارولو‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬ځانګړې‭ ‬لارښوونې‭ ‬او‭ ‬مقررات‭ ‬شتون‭ ‬لري‭. ‬استعمال‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬اختصاصي‭ ‬ډول‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬لخوا‭ ‬مجاز‭ ‬رمز‭ ‬وهل‭ ‬شوي‭ ‬او‭ ‬خوندي‭ ‬وسایلو‭ ‬لپاره‭ ‬دی‭. ‬په‭ ‬هرصورت،‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬سرغړونې‭ ‬په‭ ‬خورا‭ ‬پرمختللي‭ ‬اردو‭ ‬ګانو‭ ‬کې‭ ‬هم‭ ‬پیښیږي‭. ‬د‭ ‬همدې‭ ‬لپاره،‭ ‬معلوماتي‭ ‬امنیت‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬تخصص‭ ‬لرونکي‭ ‬افسران‭ ‬باید‭ ‬په‭ ‬ټولو‭ ‬تشکیلاتو‭ ‬کې‭ ‬وګومارل‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ټیم‭ ‬لخوا‭ ‬وروزل‭ ‬شي،‭ ‬او‭ ‬هغوی‭ ‬بیا‭ ‬د‭ ‬لارښوونو‭ ‬تعقیبولو‭ ‬لپاره‭ ‬سرتیرو‭ ‬ته‭ ‬ښوونه‭ ‬او‭ ‬روزنه‭ ‬وکړي‭.‬

یونیپث‭: ‬تاسې‭ ‬د‭ ‬2021‭ ‬سپتمبر‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬پیښو‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬برخه‭ ‬واخیستله‭. ‬آیا‭ ‬تاسې‭ ‬کولی‭ ‬شئ‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬د‭ ‬سپارښتنو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬وغږیږئ؟‭ ‬

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭:‬‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬اقدامات‭ ‬نهایت‭ ‬مهم‭ ‬و،‭ ‬موضوعاتو‭ ‬یې‭ ‬اوسني‭ ‬واقعیی‭ ‬ګواښونو‭ ‬باندې‭ ‬تمرکز‭ ‬درلود‭. ‬زه‭ ‬په‭ ‬کنفرانش‭ ‬کې‭ ‬ګډون‭ ‬لپاره‭ ‬خوشحاله‭ ‬وم‭ ‬او‭ ‬امنیتي‭ ‬خدمتونو‭ ‬کې‭ ‬مې‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬وروڼو‭ ‬سره‭ ‬اشنا‭ ‬شوم،‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬وروستي‭ ‬تاکتیکونه‭ ‬مې‭ ‬ولیدل‭ ‬او‭ ‬پدې‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬مې‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬تجربو‭ ‬څخه‭ ‬ګټه‭ ‬پورته‭ ‬کړه‭. ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬سپارښتنې‭ ‬پدې‭ ‬لاندې‭ ‬توګه‭ ‬وې‭:‬

ټولو‭ ‬دولتي‭ ‬نهادونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬پراختیا‭ ‬پروګرام‭ ‬چمتو‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬یوه‭ ‬نوښت‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچول‭.‬

د‭ ‬لوړو‭ ‬زده‭ ‬کړو‭ ‬او‭ ‬ساینسي‭ ‬څیړنې‭ ‬وزارت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬اکاډمیک‭ ‬او‭ ‬مسلکي‭ ‬نصاب‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تخصصي‭ ‬لوړو‭ ‬زده‭ ‬کړو‭ ‬خپلول‭.‬

په‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ماهرینو،‭ ‬اماتورانو‭ ‬او‭ ‬متخصصینو‭ ‬د‭ ‬یوه‭ ‬انجمن‭ ‬جوړولو‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬د‭ ‬وړتیا‭ ‬جلبول‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬کار‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ټولنې‭ ‬د‭ ‬نوښت‭ ‬پراختیا‭ ‬فنډ‭ ‬د‭ ‬مدني‭ ‬ټولنې‭ ‬سازمانونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬خصوصي‭ ‬سیکتور‭ ‬په‭ ‬ملاتړ‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬واچول‭ ‬شو‭.‬

د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬کمپیوټر‭ ‬بیړني‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ (‬آی‭.‬کیو‭.‬سي‭.‬ای‭.‬آر‭.‬ټي‭)‬،‭ ‬د‭ ‬لوړو‭ ‬زده‭ ‬کړو‭ ‬او‭ ‬ساینسي‭ ‬څیړنې‭ ‬وزارت،‭ ‬د‭ ‬خصوصي‭ ‬سیکتور‭ ‬شرکتونو،‭ ‬او‭ ‬نړیوالو‭ ‬سازمانونو‭ ‬د‭ ‬ځایی‭ ‬سي‭.‬ای‭.‬آر‭.‬ټي‭ ‬ټیمونو‭ ‬روزنې‭ ‬او‭ ‬پراختیا‭ ‬ته‭ ‬سمون‭ ‬ورکړ‭. ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬کمپیوټر‭ ‬بیړني‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬شرکتونو‭ ‬لپاره‭ ‬مقررات‭ ‬جوړ‭ ‬کړل‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬نړیوال‭ ‬شاخص‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬موقعیت‭ ‬لوړولو‭ ‬لپاره‭ ‬یې‭ ‬یو‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬پلان‭ ‬جوړ‭ ‬کړ‭.‬

یونیپث‭: ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ټیم‭ ‬څنګه‭ ‬انتخابوي‭ ‬او‭ ‬چمتو‭ ‬کوي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬د‭ ‬ټیم‭ ‬غړي‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬پورې‭ ‬تړاو‭ ‬لرونکي‭ ‬د‭ ‬تخصصي‭ ‬تخنیکي‭ ‬څانګې‭ ‬پرسونل‭ ‬څخه‭ ‬غوره‭ ‬کیږي‭. ‬د‭ ‬ټیم‭ ‬پرسونل‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬تجربه‭ ‬لرونکي‭ ‬او‭ ‬ماهر‭ ‬افسران‭ ‬او‭ ‬انجنیران‭ ‬وي،‭ ‬او‭ ‬نوماندانو‭ ‬باید‭ ‬امنیتي‭ ‬ارزونه‭ ‬بشپړه‭ ‬کړې‭ ‬وي‭.‬

یونیپث‭: ‬هغه‭ ‬قوانین‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬مخې‭ ‬یې‭ ‬مجازي‭ ‬مجرمین‭ ‬په‭ ‬عراق‭ ‬کې‭ ‬محکمه‭ ‬کیږي‭ ‬څومره‭ ‬سخت‭ ‬دي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬د‭ ‬2021‭ ‬وروستیو‭ ‬پورې،‭ ‬عراق‭ ‬لاهم‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬قانون‭ ‬پاس‭ ‬کړی‭ ‬نه‭ ‬و،‭ ‬مګر‭ ‬د‭ ‬قانون‭ ‬مسؤده‭ ‬د‭ ‬استازو‭ ‬شورا‭ ‬لخوا‭ ‬تصویب‭ ‬ته‭ ‬په‭ ‬تمه‭ ‬ده،‭ ‬چې‭ ‬بیا‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬حکومت‭ ‬لخوا‭ ‬تصویب‭ ‬شي‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬قانون‭ ‬تصویب‭ ‬ته‭ ‬په‭ ‬تمه‭ ‬یو‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬جرم‭ ‬ترسره‭ ‬کونکو‭ ‬ته‭ ‬جزا‭ ‬ورکړو‭ ‬او‭ ‬مخنیوی‭ ‬یې‭ ‬وکړو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تاوان‭ ‬یا‭ ‬سبوتاژ‭ ‬موخو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬دولتي‭ ‬سیسټمونو‭ ‬باندې‭ ‬برید‭ ‬کولو‭ ‬په‭ ‬موخه‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬شبکې‭ ‬د‭ ‬لنچپیډ‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬کارولو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬منظم‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونو‭ ‬د‭ ‬ډلو‭ ‬مخه‭ ‬ونیسو‭.‬

یونیپث‭: ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ټیکنالوژیو‭ ‬ښه‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬تاسې‭ ‬د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ ‬څومره‭ ‬همکاري‭ ‬کوئ؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬هرچا‭ ‬مسؤلیت‭ ‬دی،‭ ‬او‭ ‬حتی‭ ‬جلا‭ ‬سرغړونې‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬د‭ ‬نړۍ‭ ‬ټولو‭ ‬هیوادونو‭ ‬باندې‭ ‬مستقیم‭ ‬اغیزه‭ ‬وکړي‭. ‬کله‭ ‬چې‭ ‬زه‭ ‬جلا‭ ‬وایم،‭ ‬زما‭ ‬مقصد‭ ‬له‭ ‬جغرافیه‭ ‬ای‭ ‬پلوه‭ ‬جلا‭ ‬دی،‭ ‬نه‭ ‬بریښنایی‭ ‬پلوه‭. ‬ډیجیټل‭ ‬پیر‭ ‬ټوله‭ ‬نړۍ‭ ‬وصل‭ ‬کړې‭ ‬او‭ ‬هیڅ‭ ‬یو‭ ‬ځای‭ ‬یې‭ ‬جلا‭ ‬ندی‭ ‬پریښی‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬د‭ ‬سترو‭ ‬ګټو‭ ‬سربیره،‭ ‬دا‭ ‬د‭ ‬ځان‭ ‬سره‭ ‬ستر‭ ‬خطرونه‭ ‬هم‭ ‬لري‭ ‬چې‭ ‬موږ‭ ‬تحمیل‭ ‬شوي،‭ ‬نو‭ ‬د‭ ‬همدې‭ ‬لپاره‭ ‬موږ‭ ‬د‭ ‬هر‭ ‬هغه‭ ‬چا‭ ‬مخنیوي‭ ‬ته‭ ‬متوجه‭ ‬یو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬جرمي‭ ‬موخو‭ ‬لپاره،‭ ‬هغه‭ ‬که‭ ‬ځایی‭ ‬وي‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬ملیتونو‭ ‬ورهاخوا‭ ‬وي،‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬څخه‭ ‬ناوړه‭ ‬ګټه‭ ‬اخیستنې‭ ‬ته‭ ‬لیواله‭ ‬وي‭. ‬انټرنیټ،‭ ‬بریښنالیک‭ ‬او‭ ‬ټولنیزو‭ ‬رسنیو‭ ‬نړۍ‭ ‬په‭ ‬یوه‭ ‬کلي‭ ‬اړولې،‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬ورته‭ ‬وخت‭ ‬کې‭ ‬شوني‭ ‬شوي‭ ‬چې‭ ‬ملویر‭ ‬او‭ ‬ویروسونه‭ ‬په‭ ‬ډیرې‭ ‬چټکۍ‭ ‬سره‭ ‬خپاره‭ ‬شي‭. ‬د‭ ‬همدې‭ ‬لپاره،‭ ‬د‭ ‬متحد‭ ‬هیوادونو‭ ‬ترمینځ‭ ‬نړیواله‭ ‬همکاري‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬تبادله‭ ‬لازمي‭ ‬دي‭. ‬همکاري‭ ‬د‭ ‬متحد‭ ‬هیوادونو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬ځانګړي‭ ‬امنیتي‭ ‬کورسونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تمرینونو‭ ‬او‭ ‬سیالیو‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچولو‭ ‬له‭ ‬لارې‭ ‬هم‭ ‬کیږي‭ ‬لکه‭ ‬په‭ ‬2020‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬متحده‭ ‬آیالاتو‭ ‬سفارت‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬همکارۍ‭ ‬دفتر‭ ‬لخوا‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچول‭ ‬شوې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬جنګیالیو‭ ‬سیالي‭. ‬دا‭ ‬کورسونه‭ ‬او‭ ‬تمرینونه‭ ‬ګډون‭ ‬کونکو‭ ‬ته‭ ‬ډیره‭ ‬ګټه‭ ‬رسوي‭.‬

یونیپث‭: ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬سیګنال‭ ‬او‭ ‬ارتباطاتو‭ ‬ریاست‭ ‬ځان‭ ‬څنګه‭ ‬د‭ ‬چټکې‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬پراختیا‭ ‬سره‭ ‬هم‭ ‬مهاله‭ ‬ساتي؟

‭ ‬

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬موږ‭ ‬یو‭ ‬ټیم‭ ‬لرو‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬پراختیا‭ ‬څیړنه‭ ‬او‭ ‬تعقیب‭ ‬کې‭ ‬تخصص‭ ‬لري،‭ ‬او‭ ‬موږ‭ ‬همدارنګه‭ ‬لیواله‭ ‬یو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ته‭ ‬ځانګړي‭ ‬کنفرانسونو‭ ‬او‭ ‬ورکشاپونو‭ ‬کې‭ ‬ګډون‭ ‬وکړو‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬څیړنې‭ ‬او‭ ‬پراختیا‭ ‬مرکزونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تکنیکي‭ ‬پوهنتونونو‭ ‬سره‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬کارمندانو‭ ‬د‭ ‬مهارتونو‭ ‬پراختیا‭ ‬لپاره‭ ‬کار‭ ‬کوو‭. ‬علاوه‭ ‬له‭ ‬دې،‭ ‬موږ‭ ‬په‭ ‬ناټو‭ ‬یا‭ ‬متحد‭ ‬هیوادونو‭ ‬کې‭ ‬تخصصي‭ ‬کورسونو‭ ‬ته‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬پرسونل‭ ‬لیږلو‭ ‬پلان‭ ‬لرو‭. ‬موږ‭ ‬د‭ ‬فعالیت‭ ‬د‭ ‬سطحو‭ ‬ساتلو‭ ‬لپاره‭ ‬په‭ ‬لیوالتیا‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬پوهنتون‭ ‬فارغینو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬پرسونل‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬عالي‭ ‬مهارتونو‭ ‬لرونکي‭ ‬خلک‭ ‬جلبوو‭.‬

یونیپث‭: ‬آیا‭ ‬داعش‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬ویب‭ ‬سایټونو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونه‭ ‬کړي‭ ‬دي؟

تورن‭ ‬جنرال‭ ‬راد‭: ‬نه،‭ ‬داعش‭ ‬مخکې‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬وزارت‭ ‬سایټونو‭ ‬باندې‭ ‬مجازي‭ ‬برید‭ ‬نه‭ ‬دی‭ ‬ترسره‭ ‬کړی‭. ‬شاید‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬دلیل‭ ‬دا‭ ‬وي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬وزارت‭ ‬شبکه‭ ‬د‭ ‬لوړې‭ ‬سطحې‭ ‬کنیکي‭ ‬استحکام‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬امنیت‭ ‬تجربه‭ ‬لرونکی‭ ‬ټیم‭ ‬لري،‭ ‬علاوه‭ ‬لدې‭ ‬دا‭ ‬شبکه‭ ‬د‭ ‬خوځښتونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬لپاره‭ ‬یوه‭ ‬تړلې‭ ‬شبکه‭ ‬ده‭. 

Comments are closed.