یونیپث کارکونکی
په متحده ایالاتو کې د 9/11 د بریدونو د 20 کلیزې په مناسبت، د متحده ایالاتو د مرکزي قوماندې د څو اوسنیو او پخوانیو قوماندانانو په ګډون په لسګونو امنیتي کارپوهانو په یوه دوه ورځنۍ غونډه کې ګډون وکړ. کنفرانس د دې ناوړه ورځې د پایلو په هکله جوړ شوی و.
هغه څه چې راڅرګند شول د نړیوال امنیت لپاره یو مهم درس و: که د تروریزم ضد ایتلافونه چې اوس شتون لري په 1990 کلنو کې شتون درلود، دوی ممکن د 9/11 بریدونو او د القاعدې د ودې مخه نیولې وای. په بل عبارت، څو ملتي شریکان چې د خپلو ګډو ګټو لپاره په ګډه کار کوي د سولې لپاره د ځواک استازیتوب کوي.
د ستراتیژیکو مطالعاتو لپاره د نږدې ختیځ او سویلي آسیا مرکز د سپتمبر په 2021 کې د لوی ځواک سیالۍ د کنفرانس کوربه و.
د متحده ایالاتو د هوایی ځواک تورنجنرال الیکسس ګرینکویچ، د امریکا د مرکزي قوماندې د عملیاتو مشر، د متحدینو د یوه شبکې په اړه خبرې وکړې چې د پروژې ځواک باندې دیر تاثیر لري نسبت پدې چې هر یو هیواد بیل عمل وکړي. ډیری دا تړونونه د 9/11 څخه وروسته چاپیریال کې پیاوړي شوي او په عراق او سوریه کې د داعش په ماتولو کې پریکړه کونکي رول لوبولی.
د متحده ایالاتو د پوځ متقاعد ډګرجنرال ایچ آر مک ماسټر، د متحده ایالاتو د ملي امنیت پخوانی سلاکار چې د امریکا په مرکزې قومانده کې یې څو لوړ پوړي پوستونه درلودل، یادونه وکړه چې د استخباراتي خدماتو، ځانګړو عملیاتو، دودیزو ځواکونو او په هیوادونو کې د قانون پلي کولو ملګرتیا د تروریزم ضد هڅو اغیزمنتیا څو برابره کوي.
مک ماسټر وویل، د 9/11 راهیسې په 20 کلونو کې، متحده ایالاتو د خپلو شریکانو د ظرفیت په لوړولو کې مرسته کړې چې له تاوتریخوالي ډک افراطیانو سره په اغیزمنه توګه مقابله وکړي.
هغه د 2021 کال په سپټمبر کې امریکا د فلوریډا په تامپا ښار کې د دوه ورځني کنفرانس په ترڅ کې د یوه پریزنټیشن په ترڅ کې وویل: “د نسبتا لږې پانګونې سره موږ کولی شو د شریکانو له لارې کار وکړو ترڅو ډاډ ترلاسه کړو چې دا جهادي ډلې ځواک ترلاسه نه کړي.”
د ترهګرۍ ضد د څو ملتي ائتلافونو شواهد ډېر دي. د بحرین میشته ګډ سمندري ځواکونه له دریو کاري ځواکونو څخه جوړ شوي چې له لسګونو سمندري ځواکونو پکې شامل دي. دا ایتلاف د عربي ټاپووزمې په شاوخوا کې د سمندري لارو په اوږدو کې د سمندري غلو، قاچاق او ترهګرۍ ضد عملیاتو کې ګزمې کوي.
دسعودي عربستان دترهګرۍ پرضد دمبارزې داسلامي پوځي ائتلاف او په یمن کښې له مشروعیت څخه دملاتړ لپاره ائتلاف د سخت دریځو او دهغوی دملاتړو دځپلو په هڅه کې دي.
د داعش د ماتولو لپاره نړیوال ایتلاف له 2014 کال راهیسې شتون لري او له 80 څخه زیات غړي هیوادونه لري چې د هغه ناوړه ترهګریز غورځنګ د له منځه وړلو لپاره وقف شوي چې یو وخت یې د عراق شمالي برخې نیولې وې.
قطر د العدید هوایی اډې کوربه توب کړی، له هغه ځای څخه د ایتلاف هوایی ځواک د داعش پر ضد ماموریتونه پیل کړل. دغه اډه په افغانستان کې د ثبات د 20 کلن کمپاین په ترڅ کې افغانانو ته د اکمالاتو د رسولو مرکز هم و او د طالبانو له ظلم څخه تښتیدلو افغانانو ته یې د ویستلو ځای او پټنځای په توګه کار کاوه.
”که موږ د 9/11 په کلونو کې د تروریزم سره د مبارزې په وخت کې د شریکانو سره ایتلاف درلود او د هدف احساس شریک کړی وای، زه نه پوهیږم چې 9/11 به پیښ شوي وای. زه ډاډه نه یم چې القاعده به رامنځ ته شوې وي،” جینا بینیټ وویل، د القاعدې په اړه د متحده ایالاتو د مرکزي استخباراتو د ادارې یوه لوړپوړې ماهره او د کنفرانس وړاندې کوونکې.
امنیتي کارپوهانو د ناخوښۍ په وړاندې خبرداری ورکړ ځکه چې متحده ایالات د چین او روسيي هیوادونو سره د “لوی ځواک سیالي” په نوم او ایران سره په سیمه ایزو سیالیو باندې ډیر تمرکز کوي. د تروریزم سره مبارزه د متحدې نړیوالې امنیتي ستراتیژۍ اصلي تمرکز پاتې دی.
د متحده ایالاتو د پوځ متقاعد جنرال ډیویډ پیټریاس، د امریکا د مرکزي قوامندې پخوانی قوماندان او د متحده ایالاتو د مرکزي استخباراتو د ادارې یو پخوانی رییس، د ټیکنالوژۍ په کارولو سره د پوځي او امنیتي ملګرتیا د بیا احیا غوښتنه وکړه.
که څه هم د تاوتریخوالی افراطيان ټیکنالوژي کاروي لکه بې پیلوټه هوایی سیسټمونه، یا ډرون، د ډیرو پیاوړو وسله والو ځواکونو سره د مقابلې لپاره، دا ورته ټیکنالوژي امریکا او د هغې شریکانو په واک کې هم دی.
هغه یادونه وکړه چې نسبتا اقتصادي ډرون سیسټمونه، د استخباراتو شریکولو سره یوځای، د متحده ایالاتو ملګري هیوادونو ته اجازه ورکوي چې د ترهګرو په وړاندې ډیره مبارزه ترسره کړي. پیټریاس څرګنده کړه: “د کوربه هیواد ځواکونه کولی شي دا کار وکړي تر هغه چې موږ روزنه او تجهیز کوو، مشوره ورکوو او مرسته کوو.”
لکه څنګه چې ټیکنالوژي وده کوي، د دې وسلو ځینې به حتی لیرې لارښوونې ته اړتیا ونلري. راتلونکي پرمختګونه به سیسټمونو ته اجازه ورکړي، یوځل چې په سمه توګه برنامه شي، په خپلواکه توګه مبارزه وکړي.
هغه وویل: “په راتلونکي کې د شخړو د پیل له پړاو سره د خپلواکو سیسټمونو لخوا مقابله کیدی شي.”
د متحده ایالاتو د پوځ متقاعد ډګر جنرال ټیري وولف، د ستراتیژیکو مطالعاتو لپاره د نږدې ختیځ او سویلي آسیا مرکز رییس، په عراق او افغانستان کې په پیچلو ماموریتونو کې د ښکیلتیا په وخت کې په متحده ایالاتو باندې د ډیر خوشبینۍ له امله نیوکه وکړه.
د خپل تاریخي ذهنیت پخاطر متحده ایالاتو د متحدینو یوولای ته کافي پاملرنه نه ده کړې چې د نړیوالې سولې سره مرسته وکړي. وولف وویل چې متحده ایالاتو په غلطۍ سره دا ډول شراکتونو ته د بې ارزښته نظر په توګه کتلي دي.
د متحده ایالاتو د سمندري قول اردو جنرال کِنِت مَکِنزی، چې د قولې اردو پخوانی قوماندان و، تشریح کړه چې څنګه د شریکانو سره د اړیکو پیاوړتیا ته پاملرنه کوله. هغه د مثال په توګه د داعش سره د مبارزې د روزنې او تجهیز فنډ ته اشاره وکړه چې په منځني ختیځ کې یې له 700 ملیون ډالرو څخه ډیر ویشلي دي.
جنرال وویل: “د خپلو ګډو ګټو په پراخولو سره او د ګواښونو سره د مقابلې پخاطر په یوځای کیدو سره، د متحده ایالاتو مرکزي قومانده سیمه ایز شریکان رامینځته کوي چې د خپل امنیت او حاکمیت د تضمین کونکي په توګه عمل وکړي، د دې توان ولري چې خپل سرحدونه خوندي کړي او خپل داخلي ثبات تضمین کړي.”
د شخړو د ګډوله سټایلونو د بیا راڅرګندیدو سره چې د دودیزو پوځونو ترمینځ د ښکاره جګړو مخه نیسي، متحده ایالات او ملګري یې باید د ګواښونو د بدلون لپاره هوښیار پاتې شي. جنرال مک کینزي د کنفرانس ګډونوالو ته یادونه وکړه چې استخباراتي، پوځي او سیاسي نظارتونه چې د 9/11 د پیښې لامل شوي نن هم د قدرتونو پاملرنې ته اړتیا لري.
هغه وويل: “دومره پخوانۍ تېروتنې نشته چې موږ يې له پامه وغورځوو.
Comments are closed.