یکی از محققان امارات متحده عربی به تشریح روش خود برای تقلیل افراط گرایی مذهبی میپردازد
داکتر جمال سند السویدی
مرکز مطالعات و تحقیقات ستراتیژیک امارات
مبارزه علیه گروه های افراطی و سازمان هایی مانند داعش به عملیات های نظامی و امنیتی محدود نمیشود. این جنگ طولانی در اصل ماهیتی فکری دارد و برای آمادگی باید پلان گذاری بلند مدت داشت. پلان گذاری در این زمینه از پلان گذاری در زمینه های نظامی و امنیتی اهمیت کمتری ندارد، شاید حتی از این دو هم اهمیت بیشتری داشته باشد. تحقیقات اکادمیک در حفاظت امنیت ملت ها و جوامع نقش حیاتی ایفا میکنند.
در کتابی که به تازگی منتشر کرده ام، با عنوان سراب، من اظهار کرده ام که دنیای اسلام به احیای فکری ضرورت دارد. به منظور دستیابی به پیشرفت واقعی، این احیای فکری باید با جداسازی سیاست از پیام های مذهبی افراطی همراه باشد. این رابطه بین دین و سیاست یک مسئله حائز اهمیت است که تأثیر قابل توجهی بالای ماحول منطقوی کنونی جهان عرب و اسلام دارد. این مسئله به نوبه خود باعث میشود بسیاری از جوامع عربی و اسلامی توانایی همراهی با مدرنیته، پیشرفت و انکشاف را نداشته باشند.
با گفتن این سخنان، منظور من این نیست که دین باید از زندگی روزمره حذف شود. سخن من درست بر خلاف این فرض است. اما کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) به طور کلی بر این باور هستند که اصلاحات ضروری هستند و با امنیت و ثبات داخلی و منطقوی ارتباطی بسیار نزدیک دارند. این کشورها و همچنین کشور اردن سعی کرده اند با توجه و تصدیق تشویش های شهروندان تعامل اجتماعی را افزایش دهند. این مساعی اغلب از طریق رسانه های اجتماعی و به نوبه خود با حل مسائل انجام شده اند.
مقابله با تفکرات متعصبانه و ارتجاعی گروه های سیاسی مذهبی به رویکردی چند بعدی ضرورت دارد. و به این ترتیب استدلال های فرهنگی و عقلانی به اندازه مداخله نظامی اهمیت دارند. ما باید این تفکرات مخرب را در جوامعی که معمولاً هدف قرار میگیرند، محو کنیم. و بدین ترتیب توانایی کسانی که در پی دستکاری اذهان جوانان یا بهره برداری از شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی هستند را کاهش دهیم.
ما باید فرهنگ اعتدال را در جوامع خلیج فارس، کشورهای عربی و جهان اسلام ترویج دهیم. و بر مساعی خود برای مقابله با آیدیولوژی های مخربی که با انسانیت و اصول مدارا جویانه اسلام تناقض دارند، بیفزاییم.
این مسئله همچنین بدین معنی است که همکاری بین سازمان های مذهبی کشورهای GCC و سازمانهای مذهبی دنیای اسلام و کشور های عربی باید تحکیم شود. و سازمانهایی مانند پوهنتون الازهر مصر که نفوذ آن ها از سرحدات منطقوی فراتر میرود و به جامعه بین المللی میرسد، باید در این همکاری ها اشتراک داشته باشند.
هدف از این اقدامات تنها مقابله با آیدیولوژی های مخرب نیست، بلکه یکی از اهداف دیگر آن آشکار کردن اهداف اصلی افرادی است که به تبلیغ این آیدیولوژی ها و فساد ذاتی آن ها میپردازند. این افراد با انجام چنین اعمالی خوی واقعی خود را نشان میدهند و روش آن ها این است که خشونت پنهان شده در حجاب دین را توجیه و ترویج نمایند.
مسئله دیگری که در اینجا مطرح است به تمویل و استخدام افراطی ها ارتباط دارد. وسعت چنین مسائلی فراتر از شرق میانه به تنهایی است. کشورهای غیر عربی باید از رسیدن پول به دست تروریستان جلوگیری کنند و بر ماموران جذب نیرو در کشورهای خارجی نیز نظارت بیشتری داشته باشند. این مسئله باعث تعجب من است که داعش با اینکه در مناطق بسیار دوری مانند سوریه و شمال عراق فعالیت دارد، چگونه توانسته است مسلمانان اروپا را به خود جذب کند. این مسئله کاملاً مشخص است که گروه های این چنین ممکن است بتوانند در بسیاری از کشورهای اروپایی یک ماحول مناسب برای ترویج تفکرات خود پیدا کنند.
آسوشیتد پرس