سازمان همکاری نظامی-ملکی در پاکسازی مناطقی از پاکستان کمک میکند
شهید صادق و جاکوب دویل
در یک روز گرم بهاری از مارچ 2015 بود که یک کاروان با 26 وسیله نقلیه 62 نفر از اعضای خانواده های مختلف را در پوسته امنیتی خاجوری در میرعلی وزیرستان شمالی پاکستان پیاده نمود. تورن جنرال جمیل اختر رائو و دیگر افسران اردوی پاکستان به استقبال آن ها آمدند. در حالی که نسیم ملایم درختان نخل اطراف را به حرکت در میآورد، گروهی از مسافران در صف قرار گرفتند تا توسط ماموران مورد تالاشی قرار گیرند. مردی نیز به دف نوازی سنتی پرداخت و در این بین چندین نفر دیگر به گونه ای از رقص محلی بانگورا مشغول شدند. بعد از یک یا چند سال آوارگی، گروه مردان و زنان و کودکان به زادگاه خود بازگشته و به جشن و پایکوبی پرداختند.
بازگشت به مناطق قبیله ای دارای نظام اداری فدرال (FATA) پاکستان با همکاری اردوی پاکستان میسر شده بود. سازمان ملی مدیریت بحران، سازمانهای مختلف سازمان ملل از جمله دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) و تعدادی دیگر از سازمان های غیر دولتی نیز در این زمینه همکاری داشتند. این رویداد، آغازی بر جریان ثابت و رو به افزایش بازگشت مردم آواره داخل کشور (IDP) به مناطق خود بود که طبق برآورد اخیر 38 فیصد از آوارگان را شامل میشوند.
رئیس ارکان اردوی پاکستان جنرال راحیل شریف در سخنرانی خود در مورد بازگشت مردم آواره چنین گفت: «عشایر غیور FATA و مردم خیبر پختونخوا با عزم راسخ و شجاعت در مقابل جنایات تروریستان ایستادگی کرده و آن ها را وادار به عقب نشینی نمودند. و بدین ترتیب این افراد را در جامعه منزوی کردند.» این سخنرانی در فبروری 2016 و اجلاس پیشاور صورت گرفت. «ما در دشوارترین مرحله عملیاتی خود قرار داریم. در این زمان بازسازی فزیکی مناطق جنگ زده، استقرار دوباره IDP و سرانجام تأسیس سیستم مدیریتی که بر ضرورتها و خواسته های مردم تأکید دارد، در اولویت است.»
آسوشیتد پرس
عملیات های نظامی که در سال 2009 و 2014 در ولسوالی های FATA شمال و جنوب وزیرستان علیه تروریستان شروع شده بودند و عملیاتی که قبلاً در ولایت بلوچستان پاکستان صورت گرفته بود؛ باعث آوارگی حدود 2 میلیون نفر از شهروندان پاکستانی از 300,000 خانواده شدند. بسیاری از این مردم در اردوگاه های پناهندگی استقرار داشتند و بسیاری دیگر نیز با خویشاوندان و دوستان خود در شهر ها زندگی میکردند.
طبق برآورده های سازمان مدیریت بحران FATA حدود 75 فیصد از جمعیت آوارگان را زنان و کودکان تشکیل میدادند. و سرپرستی 21 فیصد از خانوارهایی که تاکنون بازگشته اند، بر عهده زنان است.
هماهنگی کمک ها
بیشتر اردوگاه های مردم آواره در مناطق FATA و ولایت همجوار خیبر پختونخوا قرار دارند و توسط سازمانهای غیر نظامی پاکستانی اداره میشوند. این اردوگاه ها تحت نظارت سازمان مدیریت بحران ولایات قرار دارند. پول و محموله های کمکی از طریق منابع مختلف از جمله سازمان ملل، برنامه جهانی غذا، اردوی پاکستان، کمک های مردمی، و کشور های اهدا کننده مانند امارات متحده عربی، کانادا، دنمارک، آلمان، جاپان، لوکزامبورگ، ناروی، سویدن، سوئیس و ایالات متحده تأمین شدند.
با این حال بیشتر آوارگان تصمیم گرفته اند به جای سکونت در اردوگاه ها همچنان در کنار جوامع میزبان خود باقی بمانند؛ همین امر باعث توجه دولت به وضعیت آوارگی آن ها شده است. این آوارگی طولانی مدت تأثیراتی را نیز به دنبال داشته است. خانواده هایی که به خاطر عملیات نظامی 2014 آواره شده بودند، قرار بود در سه تا چهار ماه آینده به کشور خود بازگردند. این مدت، دو سال است که به تعویق افتاده است.
اردوی پاکستان نقش اساسی در کمک به مردم آواره داشته است. و فعالیت های آن توزیع محموله های کمکی در حین آوارگی، ارائه دسترسی امنیتی برای سازمانهای حمایتی غیر دولتی، و مساعدت در پروسه بازگردانی مردم آواره به زادگاه خود را شامل می شده است. طبق راپور دفتر روابط بین سازمانی قوای مسلح پاکستان هنگامی که خانواده های آواره در شروع عملیات مبارزه با تروریزم ضرب عضب در جون 2014 از وزیرستان شمالی نقل مکان کردند؛ اردو برای حمایت از آن ها و توزیع اقلام کمکی در اردوگاه های بانو، دره اسماعیل خان و تانک حضور داشت.
علاوه بر این، اردو محموله ها را در ایستگاه های اقلام کمکی در سراسر کشور جمع آوری نمود. و هزاران نفر از مردم آواره را در شفاخانه خلیفه گل نواز در بانو درمان کرد. اردو همچنین برای رمه و مال خانواده های آواره تداوی حفظ الصحه حیوانی فراهم نمود. اخیراً اردو با سازمان مدیریت بحران منطقوی همکاری خود را شروع کرده است. این همکاری در راستای تسهیل بازگشت مردم آواره، و هدایت کاروان ها در مسیر پوسته های امنیتی برای رسیدن به سرزمین خود صورت گرفته است.
نقش سازمان ملل
UNHCR به منظور پاسخگویی به ضرورتهای آوارگان پاکستانی رویکرد خوشه ای را در دستور کار خود قرار داده است. این رویکرد برای اولین بار در پاکستان پس از زلزله 2005 عملیاتی شد. در این رویکرد همه منابع سازمان ملل و منابع دیگر سازمان ها به منظور پاسخگویی به ضرورتهای مردم در زمان بحران ادغام میشود.
در مناطقی مانند وزیرستان جنوبی، باره در منطقه خیبر، و وزیرستان شمالی؛ UNHCR از بازگشت 750,000 نفر آواره در سال 2015 و اوایل سال 2016 پشتیبانی کرده است. این سازمان مدیریت اردوگاه ها و پناهگاه ها و ارائه اقلام غیر غذایی به صد ها هزار نفر از مردم را به عهده گرفته است.
معضلات سازمان های غیر دولتی
قرار دادن سازمان های غیر دولتی در هیئت مدیره خوشه های مختلف حین ضرورت معضلات خاص خود را فراهم کرده که این موضوع به طور گسترده در رسانه های پاکستان راپور شده است. ضرورت به دسترسی امنیتی و مشروع از جمله دلایل محدود کننده فعالیت سازمان های غیر دولتی در پاکستان عنوان شده است. این محدودیت تا زمان کسب مجوز از دولت محلی و ارو همچنان به قوت خود باقی میماند.
دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل (UNOCHA) در اکتوبر 2015 راپور داد که تأخیر در دریافت مجوز تعدادی از پروژه های پشتیبانی شده توسط صندوق ترکیبی بشردوستانه پاکستان از طرف سازمان ملل، اوسط 26 روز زمان برده است. با این وجود، در همین راپور عنوان شده که 23 پروژه در مناطقی صورت گرفتند که میزبان مردم آواره بودند. این پروژه ها توسط سازمان های غیر دولتی خوشه ای دارای مجوز ارائه شده اند.
![قوای نظامی پاکستان به بازماندگان زلزله در لاهور مساعدت رسانی میکنند. [آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی]](https://unipath-magazine.com/wp-content/uploads/2016/11/Pak_loading.jpg)