رویکرد چند-رشته ای رشته ای
مقاله داکتر ایرینا چرنیخ،
پژوهشگر ارشد، موسسه مطالعات استراتژیک قزاقستان
قزاقستان در حال حاضر دو استراتژی اصلی برای مبارزه با خشونت افراطی و تروریسم دارد: استفاده از حاکمیت قانون برای حذف فیزیکی دشمن و اقدامات پیشگیرانه برای از کار انداختن ساختارهای تروریستی، عمدتاً اقدامات مساعدت رسانی جمعیتی.
اصل هادی دولت قزاقستان آن است که اعمال خشونت تنها، بدون اقدامات تکمیلی، نتیجه ای برای مقابله با تروریسم نخواهد داشت و ممکن است پیامدهایی حتی خطرناک تر داشته باشد چون خشونت باعث از بین رفتن شرایط زمینه ساز تروریسم نمی شود. این اصل قدم ابتدائیه این کشور برای گذشتن از مفهوم مبارزه با تروریسم به مفهوم جامع تر مبارزه با بنیادگرایی است.
بنیادگرایی در قزاقستان
امروزه عبارت «بنیادگرایی» کاربرد وسیعی دارد. آوازه این مفهوم از ماهیت توصیفی آن در بخش دلایل تروریسم و عوامل اقدامات تروریستی ناشی می شود. از ابتدای سال 2004، و به خصوص در سال 2005، پس از این که مادرید و لندن -به ترتیب- آماج حملات تروریستی قرار گرفتند، عبارت بنیادگرایی در تحلیل تروریسم و سیاست های مبارزه با تروریسم جایگاه بخصوصی پیدا کرد.
آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
در قزاقستان، عبارت بنیادگرایی در سال 2011 کاربرد نسبتاً با قاعده ای یافت. در آن سال این کشور هدف مجموعه ای از اقدامات خشن قرار گرفت که عامه مردم و کارشناسان بیشتر آنها را مصداق تروریسم می دانند. مثلاً، در 4 جولای 2011، چینل تلویزیونی Stan.tv فلمی با عنوان قزاقستان: تهدید بنیادگرایی اسلامی نشر کرد که به موضوع حمله به قوای پلیس در آق تپه اختصاص داشت. در 22 نوامبر 2012، یوگان مارکل، معاون اول لوی حارانوال، در نشست بین المللی مبارزه با تروریسم به بنیادگرایی مذهبی اشاره کرد. تا اواسط سال 2010، عبارت بنیادگرایی جایگاه خود را در ادبیات سیاسی، آکادمیک و جورنالیستی یافته بود.
روایت های مبارزه با تروریسم
روایت های مبارزه با تروریسم در قزاقستان مبتنی بر قانون مرتبطی است که بر فعالیت های این کشور در بخش مبارزه با تروریسم حاکم است. قانون در این بخش بسیار دقیق است و به تغییرات جزیی ضرورت دارد. «پروگرام دولتی مبارزه با افراط گرایی مذهبی و تروریسم برای سال های 2013-2017» نیز وجود دارد که در آن مجموعه ای از اقدامات برای از بین بردن بخش های افراط گرایی مذهبی و تروریسم تعریف شده است و سکویی برای بهتر کردن دوام دار کارکرد نهادهای دولتی محسوب می شود.
موسسات تشکیل دهنده روایت های مبارزه با تروریسم در قزاقستان را می توان به دو گروپ تقسیم کرد:
سکولار (مجمع خلق قزاقستان، نهاد امور مذهبی، مرکز ضد تروریسم و کمیسیون امنیت ملی، کمپنی های غیر دولتی، مرکز مطالعات مذهبی، موسسات تعلیمی ثانویه و عالی، رسانه های جمعی).
مذهبی (اداره مذهبی مسلمانان قزاقستان، ملاامامان محلی).
مجمع خلق قزاقستان (APK)
APK نهادی مشورتی است که زیر نظر رئیس جمهوری فعالیت می کند و جزو ساختارهای بنیادی سازنده و ترویج کننده ایده های وحدت معنوی؛ حمایت کننده و تقویت کننده پیوند بین ملل، قومیت ها و مزارها؛ و ایجاد کننده ثبات اجتماعی است. در واقع، روایت های مبارزه با تروریسم در قالب مفهوم تقویت و انکشاف هویت و وحدت قزاقستان (2015) شکل می گیرد که می توان آنها را در مثالهای زیر خلاصه کرد:
هویت و وحدت قزاقستان بر بنیاد ارزش های مشترک فرهنگی، قومی، لسانی و تنوع مذهبی تشکیل می شود.
هویت و وحدت افغانستان پروسه ای پیوسته و میان نسلی و مبتنی بر این واقعیت است که هر شهروند، بدون در نظر داشت از قومیت، هویت و آینده خود را با قزاقستان پیوند داده است. گذشته و حال مشترک و مسئولیت مشترک برای ساختن آینده وحدت جامعه را می سازد. ما یک ملت و یک سرزمین مادری داریم: قزاقستان مستقل.
کمیسیون امور مذهبی
کمیته امور مذهبی زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ورزش است و وظیفه تدوین و اجرای سیاست های کشوری مربوط به محافظت از آزادی مذهبی و همکاری با کمپنیهای مذهبی، تدوین پیشنهادهایی برای بهترکردن قوانین مرتبط، انجام دادن اقدامات تعلیمی و مساعدتی مرتبط، تحلیل وضعیت مذهبی کشور و انجام دادن ارزیابی های مذهبی را بر عهده دارد.
گروپ های مساعدتی تعلیمی متمرکز بر محافظت از آزادی مذهبی و جلوگیری از بنیادگرایی، به همراه منبع آنلاین فرهنگی و تعلیمی e-islam.kz و لین تلیفون جوابگویی به مشکلات مذهبی، راه های نشر روایت های مبارزه با تروریسم هستند. کارشناسان مذهبی منابع اینترنتی مربوط به افراط گرایی را ارزیابی می کنند و ویبسایت های متخلف را بلاک مینمایند. طبق راپور این کمیته، در سال 2015 بیش از 7,000 ویبسایت مورد بررسی قرار گرفت و 177 منبع افراط گرایی کشف و به محکمه معرفی شد.
نمونه های روایت های مبارزه با تروریسم را که کمیسیون امور مذهبی تولید کرده است، می توانید در اظهارات رئیس آن، گالیم شویکین، بیابید:
«از همان ابتدا، کشور ما تنها جواب درست را یافت: سکولاریسم که امکان همزیستی صلح آمیز و همدلانه را به قومیت های مختلف می دهد».
«همه موسسات مذهبی از حقوق و وظایف برابر برخوردارند و بدون در نظر داشت از مذهب به طور یکسان باید در برابر قانون جوابده اقدامات غیرقانونی خود باشند».
اداره مذهبی مسلمانان قزاقستان (SAMK)
