این‭ ‬کشور‭ ‬تقویت‭ ‬تعلیم‭ ‬مذهبی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬روش تقویت‭ ‬امنیت‭ ‬انتخاب‭ ‬کرده‭ ‬است

نوشته‭ ‬سلطنت‭ ‬بردیکیوا

حمله‭ ‬به‭ ‬میدان‭ ‬هوایی‭ ‬آتاتورک‭ ‬استانبول‭ ‬در‭ ‬28‭ ‬جون‭ ‬2016‭ ‬سایه‭ ‬دهشت‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬سر‭ ‬ترکیه‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬میانه‭ ‬مانند‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬انداخت‭.‬

جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬با‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬بردن‭ ‬عوامل‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬حملات‭ ‬تروریستی‭ ‬تا‭ ‬حدی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬حملات‭ ‬دور‭ ‬ماند‭. ‬هر‭ ‬چند،‭ ‬دولت‭ ‬قرقیزستان‭ ‬و‭ ‬رسانه های‭ ‬محلی‭ ‬از‭ ‬خطر‭ ‬روزافزون‭ ‬افراط گرایی‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬تروریسم‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬تهدید‭ ‬می کند‭ ‬ابراز‭ ‬نگرانی‭ ‬کرده اند‭. ‬این‭ ‬تشویش‭ ‬با‭ ‬گسترش‭ ‬داعش‭ ‬و‭ ‬حملات‭ ‬پراکنده‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬سراسر‭ ‬دنیا‭ ‬تقویت‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

این‭ ‬مقاله‭ ‬به‭ ‬ارزیابی‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬آخرین‭ ‬اقدامات‭ ‬ضد‭ ‬تروریستی‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬و‭ ‬آمادگی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬افراط گرایی‭ ‬و‭ ‬تروریسم‭ ‬می پردازد‭.‬

تهدیدات‭ ‬موجود

در‭ ‬16‭ ‬جولای‭ ‬2015،‭ ‬قوای‭ ‬امنیتی‭ ‬قرقیزستان‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬پایتخت‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬درگیر‭ ‬نبردی‭ ‬خونین‭ ‬با‭ ‬تروریست ها‭ ‬شدند‭. ‬قوای‭ ‬امنیتی‭ ‬شش‭ ‬تروریست‭ ‬را‭ ‬کشتند‭ ‬و‭ ‬هفت‭ ‬تن‭ ‬دیگر‭ ‬را‭ ‬دستگیر‭ ‬کردند‭. ‬آنها‭ ‬ظاهراً‭ ‬عضو‭ ‬داعش‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬قصد‭ ‬داشتند‭ ‬دو‭ ‬حمله‭ ‬در‭ ‬بیشکک،‭ ‬پایتخت‭ ‬قرقیزستان،‭ ‬اجرا‭ ‬کنند‭.‬

این‭ ‬رویداد‭ ‬موجی‭ ‬از‭ ‬اضطراب‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬ایجاد‭ ‬کرد‭. ‬در‭ ‬سال های‭ ‬اخیر،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬ظاهراً‭ ‬ده ها‭ ‬نقشه‭ ‬حمله‭ ‬گروپ های‭ ‬تروریستی‭ ‬بین المللی‭ ‬را‭ ‬خنثی‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬وارد‭ ‬کردن‭ ‬گروپ های‭ ‬تهدیدکننده‭ ‬امنیت‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬فهرست‭ ‬سیاه،‭ ‬اکنون‭ ‬نگران‭ ‬گسترش‭ ‬داعش‭ ‬در‭ ‬آسیای‭ ‬میانه‭ ‬هستند‭.‬

تا‭ ‬ختم‭ ‬سال‭ ‬2015،‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬فعالیت‭ ‬19‭ ‬گروپ‭ ‬افراطی‭ ‬و‭ ‬تروریست،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬القاعده،‭ ‬جنبش‭ ‬طالبان،‭ ‬جنبش‭ ‬اسلامی‭ ‬شرق‭ ‬ترکستان،‭ ‬دولت‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬جبهه‭ ‬النصره‭ ‬را‭ ‬غیرقانونی‭ ‬اعلام‭ ‬کرد‭. ‬طبق‭ ‬گزارش‭ ‬وزارت‭ ‬داخله‭ ‬قرقیزستان،‭ ‬پولیس‭ ‬4‭,‬000‭ ‬فرد‭ ‬دارای‭ ‬دیدگاه های‭ ‬افراطی‭ ‬را‭ ‬کشف‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬اظهار‭ ‬کردند‭ ‬که‭ ‬گسترش‭ ‬ایده های‭ ‬افراطی‭ ‬مذهبی‭ ‬به‭ ‬خصوص‭ ‬در‭ ‬ولایت‭ ‬های‭ ‬جنوبی‭ ‬اوش‭ ‬و‭ ‬جلال‭ ‬آباد‭ ‬مورد‭ ‬تشویش‭ ‬است،‭ ‬هر‭ ‬چند‭ ‬این‭ ‬نوع‭ ‬افراط گرایی‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬شمالی‭ ‬این‭ ‬جمهوری‭ ‬نیز‭ ‬دیده‭ ‬می شود‭.‬

مقابله‭ ‬با‭ ‬افراط گرایی‭ ‬و‭ ‬تروریسم‭ ‬

جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬عضو‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬سازمان های‭ ‬امنیتی‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬بین المللی،‭ ‬مانند‭ ‬سازمان‭ ‬همکاری‭ ‬شانگهای،‭ ‬سازمان‭ ‬پیمان‭ ‬امنیتی‭ ‬مشترک‭ ‬و‭ ‬سازمان‭ ‬امنیت‭ ‬و‭ ‬همکاری‭ ‬اروپاست‭. ‬همه‭ ‬این‭ ‬سازمان ها‭ ‬مروج‭ ‬همکاری‭ ‬نظامی،‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تروریسم‭ ‬و‭ ‬تبادل‭ ‬معلومات‭ ‬و‭ ‬دانش‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬هستند‭. ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬تعلیم‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تروریسم‭ ‬و‭ ‬مانورهای‭ ‬نظامی‭ ‬در‭ ‬چارچوکات‭ ‬فعالیت های‭ ‬ضد‭ ‬تروریستی‭ ‬این‭ ‬سازمان ها‭ ‬حضور‭ ‬فعال‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬کشور‭ ‬برای‭ ‬امنیت‭ ‬گمرک،‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬سرحدات‭ ‬و‭ ‬قوای‭ ‬پولیس‭ ‬از‭ ‬پروگرام‭ ‬تعلیم‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬استفاده‭ ‬میبرد‭.‬

مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬اقدامات‭ ‬ضد‭ ‬تروریستی‭ ‬در‭ ‬خانه‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬تمرکز‭ ‬بر‭ ‬روی‭ ‬جوانان‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬اهداف‭ ‬و‭ ‬مرتکبان‭ ‬احتمالی‭ ‬مد‭ ‬نظر‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬اند‭. ‬از‭ ‬آنجا‭ ‬که‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬و‭ ‬جذب‭ ‬شدن‭ ‬به‭ ‬گروپ های‭ ‬افراطی‭ ‬مذهبی‭ ‬هستند،‭ ‬وزارت‭ ‬داخله‭ ‬قرقیزستان‭ ‬پروگرام‭ ‬راهنمایی‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬کشف‭ ‬افراط گرایان‭ ‬و‭ ‬فعالیت های‭ ‬جذب‭ ‬نیرو‭ ‬در‭ ‬رسانه های‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬معرفی‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬ماموران‭ ‬مجری‭ ‬قانون‭ ‬را‭ ‬اجرا‭ ‬کرده‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬عین‭ ‬حال،‭ ‬مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬متوجه‭ ‬شده اند‭ ‬که‭ ‬موسسات‭ ‬تعلیمی‭ ‬و‭ ‬خوابگاه‭ ‬ها‭ ‬اهداف‭ ‬احتمالی‭ ‬تروریست ها‭ ‬هستند‭. ‬طبق‭ ‬دستور‭ ‬مورخ‭ ‬مارس‭ ‬2016‭ ‬وزارت‭ ‬تعلیم،‭ ‬موسسات‭ ‬تعلیمی‭ ‬باید‭ ‬استندردهای‭ ‬مرکز‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬تروریسم‭ ‬کمیسیون‭ ‬دولتی‭ ‬امنیت‭ ‬ملی‭ ‬را‭ ‬رعایت‭ ‬کنند‭. ‬این‭ ‬اقدامات‭ ‬پروگرام های‭ ‬تخلیه؛‭ ‬منع‭ ‬کردن‭ ‬دسترسی‭ ‬افراد‭ ‬غیرمجاز‭ ‬به‭ ‬تعمیرهای‭ ‬تعلیمی؛‭ ‬تلاشی‭ ‬کامل‭ ‬تجهیزات‭ ‬برق‭ ‬و‭ ‬گاز‭ ‬در‭ ‬تعمیرهای‭ ‬مکاتب؛‭ ‬و‭ ‬تعلیم‭ ‬کارمندان‭ ‬و‭ ‬دانشجویان‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬شیوه‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬حملات‭ ‬تروریستی‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می شود‭.‬

جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬می داند‭ ‬که‭ ‬تعلیم‭ ‬مذهبی‭ ‬مناسب‭ ‬کلید‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬افراط گرایی‭ ‬و‭ ‬تروریسم‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬پی‭ ‬ایجاد‭ ‬بخش‭ ‬آزادی‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬وجود‭ ‬روحیه‭ ‬معنوی‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬قرقیزستان‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬فروپاشی‭ ‬شوروی،‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬متوجه‭ ‬رابطه ای‭ ‬بین‭ ‬جستجوی‭ ‬هویت‭ ‬دینی،‭ ‬ضعف‭ ‬تعلیم‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬آسیب‭ ‬پذیری‭ ‬افراد‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬تبلیغات‭ ‬افراطی‭ ‬شده اند‭. ‬مقامات‭ ‬قرقیزستان‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬باورند‭ ‬که‭ ‬‮«‬اداره‭ ‬روحانی‭ ‬مسلمانان‭ ‬قرقیزستان‮»‬‭ ‬یا‭ ‬‮«‬مفتیات‮»‬،‭ ‬نهاد‭ ‬رسمی‭ ‬هماهنگ کننده‭ ‬موسسات‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬تعلیم‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور،‭ ‬می تواند‭ ‬نقش‭ ‬فعال تری‭ ‬در‭ ‬هدایت‭ ‬امور‭ ‬اسلامی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬کیفیت‭ ‬هماهنگی‭ ‬فعالیت های‭ ‬ضد‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬بین‭ ‬مسئولان‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬مفتیات‭ ‬بهبود‭ ‬چشم گیری‭ ‬یافته‭ ‬است‭.‬

نقش‭ ‬مفتیات‭ ‬ظاهراً‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬مهر‭ ‬لاستیکی‭ (‬مثل‭ ‬زمان‭ ‬شوروی‭) ‬به‭ ‬بازیگری‭ ‬پویا‭ ‬و‭ ‬مهم‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬تعلیم‭ ‬اسلامی‭ ‬ارتقا‭ ‬یافته‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2015‭ ‬این‭ ‬سازمان‭ ‬29‭ ‬دوره‭ ‬تعلیمی‭ ‬برای‭ ‬افزایش‭ ‬آگاهی‭ ‬امامان‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬مبارزه‭ ‬با‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬و‭ ‬افراط گرایی‭ ‬خشن،‭ ‬و‭ ‬18‭ ‬دوره‭ ‬تعلیمی‭ ‬برای‭ ‬920‭ ‬متعلم‭ ‬مکاتب‭ ‬برگزار‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬والیان،‭ ‬مسئولان‭ ‬محلی‭ ‬و‭ ‬مقامات‭ ‬مجری‭ ‬قانون‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬دوره‭ ‬ها‭ ‬اشتراک‭ ‬می کنند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬مفتیات‭ ‬درباره‭ ‬ضرورت‭ ‬گفتگو‭ ‬با‭ ‬جوانان‭ ‬درباره‭ ‬اسلام‭ ‬و‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬بحث‭ ‬می کنند‭. ‬در‭ ‬ضمن،‭ ‬به‭ ‬دستور‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬دفاع‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان،‭ ‬پروگرام‭ ‬درسی‭ ‬70‭ ‬مکتب‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬یکسان‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬مفتی‭ ‬مکساتبک‭ ‬آجی‭ ‬توکتوموشف،‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬2‭,‬662‭ ‬مسجد‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور،‭ ‬احتمال‭ ‬ساخت‭ ‬مسجد‭ ‬جدید‭ ‬اندک‭ ‬است‭.‬

قرقیزستان‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬تهدیدات‭ ‬تروریسم‭ ‬جهانی‭ ‬روبروست،‭ ‬توجه‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬کیفیت‭ ‬تعلیم‭ ‬مذهبی‭ ‬متمرکز‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬موضوع‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬جوانان‭ ‬اهمیت‭ ‬خاصی‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬ولی‭ ‬موفقیت‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬گسترش‭ ‬افراط گرایی‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬سرحدات‭ ‬به‭ ‬تغییرات‭ ‬بزرگ تری‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭: ‬بهسازی‭ ‬کیفیت‭ ‬زندگی،‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬بردن‭ ‬فساد،‭ ‬حفظ‭ ‬ثبات‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬رعایت‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭. ‬توانایی‭ ‬جمهوری‭ ‬قرقیزستان‭ ‬در‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬مذهبی‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬گروپ های‭ ‬تروریستی‭ ‬جهانی‭ ‬به‭ ‬ایجاد‭ ‬توازن‭ ‬ظریف‭ ‬بین‭ ‬رعایت‭ ‬ارزش های‭ ‬مردمسالاری‭ ‬و‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭ ‬و‭ ‬مهار‭ ‬کردن‭ ‬اسلام‭ ‬بنیادگرا‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭. ‬واکنش‭ ‬نادرست‭ ‬احتمال‭ ‬وضعیت‭ ‬بنیادگرایی‭ ‬را‭ ‬بدتر‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭.  ‬