مبارزه با بنیاد گرایی By Unipath On Feb 1, 2018 Share Facebook Twitter افتتاح مرکز مبارزه با آیدیالوجی بنیاد گرایی در امان اردن کارکنان یونیپاث دگروال محمد عارف العظمه، مدیر مرکز شکی نیست که دوران بعد از داعش معضلی برای رهبران سیاسی و امنیتی ایجاد کرده است. اطفال و دیگر باشندگان مناطق تحت کنترول داعش تحت شستشوی مغزی قرار میگیرند. این افراد از آسیبهای روانی ناشی از مرگ، شکنجه و درگیریهای دوام دار رنج میبرند. در ضمن، آیدیالوجی را نمیتوان فقط با تانک و طیاره شکست داد. مبارزه با آیدیالوجی به تحقیق وسیع ضرورت دارد. به همین دلیل، کشورها مساعی خود را بالای ایجاد مراکز مسلکی مبارزه با مفکوره های افراطی و محافظت از جوانان در برابر این افکار مسموم متمرکز کرده اند. وجود این مراکز تضمین میکند که بنیاد گرایی دوباره با عناوین دیگر به وجود نیاید. پادشاهی اردن با همکاری جاپان اقدام به تاسیس مرکزی مسلکی برای مبارزه با بنیاد گرایی در عمان کرد. یونیپاث با دگروال محمد عارف العظمه مدیر این مرکز دیدار کرده تا درباره اهداف و فعالیتهای آن بیشتر بداند. یونیپاث: هدف از ایجاد این مرکز چیست؟ دگروال محمد: «مرکز مبارزه با آیدیالوجی بنیاد گرایی اردن» یک مفکوره جدیدی در اردن است. با وجود فعالیت مراکز مسلکی مشابه در بسیاری از نقاط دنیا، ما شاهد آن هستیم که عملکرد آن مراکز در برابر معضلات ناشی از مفکوره های افراطی مطلوب نبوده است. ما یک بخش تخصصی مبارزه با بنیاد گرایی در وزارت داخله داریم ولی فعالیت این واحد با وسعت مضعل بنیاد گرایی متناسب نیست. به همین جهت، من با همکاری داکتر مجید الدراوشه، مفتی اعظم قوای مسلح، به بررسی اهمیت استفاده از افسران جدی، کارآمد و تحصیلکرده در قوای مسلح برای مدیریت این مراکز تخصصی پرداختیم. خوشبختانه ما این مرکز را با همکاری جاپانی ها که مصارف ساخت تعمیر آن را متقبل شدند، تاسیس کردیم. این تعمیر در می 2017 به قوای مسلح اردن تحویل داده شد. ما امیدواریم که قوای مسلح بتوانند از امکانات این مرکز استفاده کنند. ما به بررسی دسته های مختلف جامعه اردن نیز پرداختیم. هدف ما این است که فعالیت خود را با قدرت شروع کنیم و صرفاً به مطالعات ساده نپردازیم. به همین جهت، ما دوره تخصصی ماستری را با تقلید از پروگرام دانشگاه دفاع ملی ایالات متحده ایجاد کردیم. در این دوره یک-ساله، دانشجویان طرز مسلکی با شیوه های مبارزه با بنیاد گرایی آشنا میشوند و سند تخصصی ماستری این رشته را دریافت میکنند. یونیپاث: کارمندان این مرکز چی خصوصیات دارند و چگونه انتخاب میشوند؟ دگروال محمد: ما کارمندی نداریم و در آینده نیز کارمندان معدودی در این مرکز فعالیت خواهند کرد. هدف ما، همکاری قراردادی با مسلکیها برای دستیابی به اهداف معین است. مثلاً، برای دوره ماستری، ما با دانشگاه موته، کلانترین دانشگاه دولتی اردن، برای تامین کادر علمی تخصصی و تدریس دروس دوره ماستری قرارداد بسته ایم. در آینده، اگر پروگرام تحقیقی داشته باشیم، یا اگر بخواهیم نظرسنجی اپراتیفی درباره بنیاد گرایی در مناطق خاصی از اردن انجام دهیم، میتوانیم با آگاهان این بخش قرارداد ببندیم. ضرورتی ندارد که آنها اهل اردن باشند: درهای این مرکز به روی همه باز است و امیدواریم که بتوانیم از تجربه دیگر کشورها نیز بهره ببریم. یونیپاث: پروگرام های شما برای انکشاف این مرکز چیست؟ دگروال محمد: به صراحت می گویم که بسیار مدیون ایالات متحده هستم. رشته تحصیلی اولیه من حقوق بود و فرصت تحصیل یک-ساله در دانشگاه دفاع ملی به من داده شد. در آنجا من عاشق این بخش فوق العاده شدم. بعد از برگشت به اردن، تحقیق دوره داکتری خود را درباره دلایل گرایش به بنیادگرایی در بین جوانان اردن آغاز کردم. هدف من، ارتباط دادن این مرکز جدید با دانشگاه دفاع ملی برای تبادل تجربه با آگاهان میزبان و ایجاد زمینه های همکاری با موسسات تخصصی فعال در بخش آیدیالوجی بنیاد گرایی در شرق میانه است. مفکوره های افراطی مشکلی جهانی و نه صرفاً محلی است. به همین جهت، نمیتوان آن را فقط در یک ماحول بررسی کرد. در این زمینه باید وحدت بینالمللی وجود داشته باشد. پروگرام اصلی من، ایجاد رابطه با مراکز تحقیقی دنیا و نیز آگاهان این بخش است. به همین جهت ذریعه یونیپاث، آگاهان و محقققان آمریکایی علاقه مند به مطالعه درباره آیدیالوجی افراطی را به اردن دعوت میکنم. مطالعه درباره سلفی-جهادیها، سازمانهای بنیاد گرا و دیگر گروپهای تروریستی در واشنگتون یا نیویورک کافی نیست. به نظر من، حضور در شرق میانه، زندگی در میان مردم و شناخت مشکلات و سبک زندگی آنها ضروری است. در کشوری مثل اردن، سیاحان میتوانند با امنیت در شهرها رفت و آمد کنند، با همه لهجه های لسان عربی آشنا شوند و با همه گروپهای قومی و مذهبی دیدار کنند. مطالعه در این محیط به دانشجویان و محققان کمک میکند تا پدیده بنیاد گرایی را بهتر از زمانی که در خارج از اردن حضور دارند، بشناسند. کارمندان مرکز مبارزه با آیدیالوجی بنیاد گرایی در عمان اردن – می 2017.مرکز مبارزه با آیدیالوجی بنیاد گرایی اردن یونیپاث: استقبال دیگر کشورها چطور بوده است؟ دگروال محمد: ما در اول راه هستیم. من با یکی از سازمانهای اتحادیه اروپا در اردن صحبت کردم. این سازمان بودجه چندین پروگرام مبارزه با بنیاد گرایی را تامین میکند و من به آنها پیشنهاد همکاری دادم. آنها از پیشنهاد من استقبال کردند و قرار بر آن شد ارتباط من را با حامیان و رسانه ها برقرار کنند. تا کنون، ارتباط رسمی با هیچ کس برقرار نکرده ایم ولی تعاملاتی از این دست من را به جواباتی که دریافت خواهیم کرد امیدوار ساخته است. یونیپاث: آیا این مرکز با قوای مسلح ارتباط مستقیم دارد؟ دگروال محمد: قوای مسلح نقش نظارتی دارد ولی این مرکز هویت، بودجه و نشریاتی کاملاً مستقل دارد. قوای مسلح با فداکاری، همکاری و تامین قوای بشری مورد ضرورت به ما کمک کرد تا این پلان را ظرف مدت نُه ماه اجرا کنیم. البته این رابطه از نوع همکاری بالادست و پایین-دست نخواهد بود. این مرکز مستقل است و میتواند به قسمی با نهادهای تخصصی بینالمللی همکاری کند که منافع اردن مختل نشود. یونیپاث: معضلات پیش روی این مرکز چیست؟ دگروال محمد: واقعیت این است که بنیاد گرایان علاقهای به گفتگو با خبرنگاران، محققان یا استادان دانشگاه ندارند. آنها از ما دوری میکنند و دسترسی به آنها بسیار دشوار است. حتی افرادی از آنها را که در محبس هستند نمیتوان به راحتی مجبور به افشا کردن اسرار کرد. مطالعه درباره بنیاد گرایی به شناخت تجربیات افراد و یافتن دلایل خروج فرد از دانشگاه یا محل کار برای پیوستن به گروپهای افراطی بستگی دارد. ما باید بدانیم که چرا افراد برای دفاع از آرمانهای ناشناخته فامیل خود را ترک و عازم مکانی دوردست و جامعه ای بیگانه میشوند؟ واقعیت این است که جواب دادن به این سوالات بدون شنیدن دیدگاههای آن افراد ممکن نیست. معضل اول برقراری گفتگو با این افراد است. من توانستم با یک نفر که به جبهه النصره در سوریه پیوسته و بعداً به عراق باز گشته بود گفتگو کنم. (این فرد دارای سند داکتری در رشته شریعت و روشنفکر است.) خوشبختانه او بعد از سه ماه همراهی با این گروپ تروریستی فهمیده بود که باورهای او درباره جهاد تفاوت چشمگیری با عمل اعضای گروپ دارد و تصمیم گرفته بود که از آن گروپ خارج شود. با گفتگو با او میتوانم با دیگر افرادی که تجربیات مشابهی دارند ارتباط بهتری برقرار کنم. معضل اصلی پیش روی من جلب اعتماد افرادی مثل این است. معضل دیگر این است: چطور میتوانیم از مردم جامعه بخواهیم که مانع پیوستن جوانان به گروپهای افراطی شوند. به همین جهت، پیامهای ما باید به دقت انتخاب و بررسی شود. دستیابی به این هدف به استفاده از لسان جامعه بستگی دارد. یعنی ما باید جامعه و مشکلات و اولویتهای آن را بشناسیم. در ضمن، ما باید با مشکلات گروپهای سنی مختلف آشنا شویم. به کمک این شناخت، میتوانیم پیامهای مرکز خود را به شکل موثر منتقل کنیم. یونیپاث: منظور شما این است که بعضی رسانه هایی که میخواهند با بنیاد گرایی مبارزه کنند، ناخواسته به محل تبلیغات بنیاد گرایان تبدیل میشوند؟ دگروال محمد: بله، دقیقاً. بعضی رسانه هایی که فعالیتهای بنیاد گرایان را پوشش میدهند، ناخواسته به ابزار تبلیغات آنها تبدیل شده اند. من ذریعه مطالعه متوجه شدم که بعضی جوانان پیوسته به گروپهای افراطی با هدف زندگی مانند جنگجویان به این گروپها پیوسته اند. برای این افراد حمل سلاح، پوشیدن لباس، حضور در مقابل کمره و مبارزه خوشایند بوده است. به عبارت دیگر، پوشش رسانه ای زمینه جذب این افراد را فراهم کرده است. یونیپاث: آیا این مرکز با دیگر سازمانهای دولتی همکاری میکند؟ دگروال محمد: ما همکاری تنگاتنگ با دانشگاهها و ارتباط رسمی با دانشگاه موته داریم. ما همچنین ارتباط نزدیکی با «کالج ملی دفاع اردن» و ارتباط مناسبی با «مرکز مطالعات مبارزه با بنیاد گرایی» در وزارت فرهنگ داریم. ما ذریعه وزارت اوقاف و هیات مشاوران نظامی با موسسات مذهبی ارتباط برقرار کرده ایم. من قصد دارم ذریعه این مرکز با استادان و رهبران مذهبی ارتباط برقرار کنم. امامان جماعات فقط در اوقات نماز با جوانان دیدار میکنند و با تعداد محدودی از جوانان حدوداً بیست ساله که به مسجد میروند صحبت میکنند. ولی اگر ما بالای معلمین متمرکز شویم، امکان تحصیل یک-ساله آنها در این مرکز را فراهم کنیم و آنها را به آگاهان مبارزه با بنیاد گرایی تبدیل کنیم، آنها میتوانند پیام ما را به گروپهای سنی مختلف منتقل کنند. اگر ما بتوانیم اطفال و نوجوانان 10-18 ساله را تعلیم دهیم و مصون کنیم، به موفقیت کلانی دست می یابیم. هدف من ایجاد ارتباط با معلمین است تا بتوانم پیام خود را به بخش کلانی از جامعه برسانم. یونیپاث: مشکل پناهندگی بسیار پیچیده است. این مساله به خصوص درباره جوانانی که فرصت ادامه تحصیل را نمی یابند، صدق میکند. آیا پروگرامی برای رسیدگی به این مشکل دارید؟ دگروال محمد: من تحقیق درباره دوره بعد از داعش را شروع کرده ام. القاعده بعد از شکل گرفتن در کوههای تورا-بورا چندان خطرناک نبود ولی بعد از شکست خوردن در افغانستان به گروپهای کوچکی در سراسر دنیا تبدیل شد. سالها بعد، هویت سیاسی شوم داعش در سوریه و عراق شکل گرفت. داعش نفسهای آخر خود را میکشد ولی قطعاً بعد از داعش با گروپهای بنیاد گرای دیگری مواجه خواهیم شد. ما در حال بررسی عوامل و شرایط منجر به تشکیل داعش هستیم. این بررسی به شناخت حوادث آینده کمک میکند. به باور من، بنیاد گرایی با داعش ختم نمیشود. ترس من بیشتر به این موضوع مربوط میشود که سازمانهای تروریستی بعدی مخفی خواهند بود. بدین ترتیب پیگیری فعالیتها و آشکار کردن دروغهای آنها، به خصوص اگر فعالیت آنها عمدتاً آنلاین باشد، دشوار خواهد بود. یونیپاث: آیا مراکز دیگری را میشناسید که افراد را از افتادن به دام بنیاد گرایی نجات داده باشند؟ دگروال محمد: داستانهای موفقیت در این بخش فراوان است. مثلاً، مرکز «منصحه» در عربستان سعودی با افرادی که زمانی بنیاد گرا بوده اند و اکنون به وطن خود برگشته اند، همکاری میکند. در اردن، کمیسیون خاص از دانشگاهیان اقدام به مصاحبه با بنیاد گرایان زندانی کرد. این گروپ متوجه شد که بعضی از این افراد کاملاً با آموزه های بنیاد گرایی آشنا نشده اند بلکه شرایط اجتماعی آنها را به آن سو رانده است. بر بنیاد ارزیابی این گروپ، این دسته از بنیاد گرایان زندانی به دسته های خردتر تقسیم شدند تا هر فرد با توجه به شرایط خود مجازات شود. به همین دلیل، قضاوت کردن درباره این افراد صرفاً بر بنیاد اعمال آنها ممکن نیست. فامیل های این افراد از کمک مالی و شرایط بهتر بهره مند شدند تا وارد جامعه شوند و فرزندان خود را از دام بی عدالتی و انزوا که زمینه ساز گرایش به بنیاد گرایی است، نجات دهند. یونیپاث: شما به داستان جوانی اشاره کردید که به جبهه النصره پیوسته بود و بعد از سه ماه تصمیم خود را تغییر داده بود. آیا میتوانید این داستان را با جزییات شرح دهید؟ دگروال محمد: داستان این جوان تا حدی عجیب است، چون او بسیار باهوش و دارای سند انجینری برق است. او به تحصیل در رشته شرعیات نیز علاقه مند بود و توانست این رشته را در کنار رشته انجینری دنبال کند. او بعد از فراغت، مسلک انجینری را در پیش گرفت ولی به تدریج متوجه شد که به تبلیغ مذهبی علاقه دارد. او منحیث امام جماعت مسجدی در شمال اردن مشغول کار شد و به رهنمایی زائران حج و عمره پرداخت. او در مکه با مبلغانی از ترکیه آشنا شد. رابطه او با این افراد بعد از چند نوبت دیدار نزدیک شد. آنها به او پیشنهاد کار در یک موسسه مذهبی خیریه در جنوب ترکیه و معاشی بالاتر از معاش او در اردن پیشنهاد دادند. وی این پیشنهاد را پذیرفت و عازم ترکیه شد. او در نزدیکی سرحد سوریه زندگی میکرد و در آنجا به توزیع کمکهای بشردوستانه بین بیجا شده گان سوری میپرداخت. او در آنجا با مجاهدین جبهه النصره آشنا شد. آنها او را قانع کردند که مجاهدین جوان گروپ آنها به مبلغ شایسته و مجربی مانند او ضرورت دارند. وی بعد از سه ماه زندگی در منطقه حلب به گروپ آنها پیوست. او در آنجا شروع به نشر پیام شریعت و آزادگی اسلام بین جنگجویان النصره کرد ولی به سرعت دریافت که این جوانان علاقه ای به حلال و حرام یا مطالعه شریعت ندارند. وی دریافت که اهداف آنها بسیار متفاوت است و این کار شایسته او نیست. او بعد از این که متوجه شد این گروپ هیچ وقت برای او ارزشمند نخواهد شد، از آن خارج و عازم اردن شد. نکته عجیب آن است که این سازمانهای بنیاد گرا برای جذب جوانان و اثبات پایبندی خود به مذهب به دنبال مشروعیت هستند، ولی در واقع اهمیتی به شریعت نمیدهند. یونیپاث: دانشجویان این مرکز چی کسانی هستند؟ دگروال محمد: در حال حاضر ما 17 دانشجو داریم که هشت تن از آنها دگروال اردو هستند. سه نفر با رتبه دوهم دگروال، یک دگروال از موسسات امنیتی و دیگر مقامات دولتی نیز در مرکز ما تحصیل میکنند. همه دانشجویان ما از موسسات امنیتی و نظامی دولتی هستند. یونیپاث: آیا قرار است در آینده فعالیت این مرکز را گسترش دهید و شعبه هایی در کشورهای همسایه دایر کنید؟ دگروال محمد: ما برای نظارت فعالیت مراکز مشابه، مانند مراکز «صواب» و «هدایه» به امارات متحده عربی (UAE) سفر خواهیم کرد. ما سعی خواهیم کرد که بین مرکز خود و مراکز UAE ارتباط برقرار کنیم. ما به شعبه در خارج از کشور ضرورت نداریم ولی امیدواریم که بتوانیم به ایجاد رابطه و تبادل تجربه با کشورهای دیگر بپردازیم. منحیث مدیر «مرکز مطالعات مبارزه با بنیاد گرایی اردن» از همه افراد علاقه مند، محققان و آگاهان آمریکایی حوزه آیدیالوجی بنیاد گرایی دعوت میکنم که به مرکز ما بیایند. امیدوارم که بتوانیم روابط نزدیکی با موسسات و دانشگاه های قوای مسلح و موسسات امنیتی آمریکا برقرار کنیم. ما میتوانیم کمک بزرگی به آنها بکنیم چون با لسان عربی، علم حقوق و شرعیات آشنا هستیم. ما میتوانیم ارتباط محققان را با دانشگاهیان یا استادان شرعیات و نیز محققان اردنی فعال در این بخش برقرار کنیم. Facebook Twitter Share
Comments are closed.