عراق قصد دارد رودها، هورها، بندها و تصفیه‌خانه‌های آسیب دیده از جنگ و بی‌توجهی را احیا کند
کارمندان یونیپاث
نام تاریخی عراق، بین‌النهرین بوده که به معنی «سرزمین بین دو رود» است. جهان به این سرزمین منحیث مهد تمدن که در سواحل رودهای دجله و فرات تأسیس شده مدیون است. این رودها منحیث جریان اقتصادی برای عراق امروزی اهمیت حیاتی دارند، نه تنها از جهت تأمین آب برای آبیاری، بلکه به این خاطر که محل پرورش میلیون‌ها قطعه ماهی برای تغذیه مردم هستند. با توجه به جنگ‌ها و ویرانی‌های ناشی از اقدامات داعش، معضلات پیش روی عراق این است که این منابع حیاتی را حفظ و احیا کند. یونیپاث با داکتر حسن جنابی، وزیر منابع آب عراق مصاحبه کرد و او دستاوردهای وزارت خود را در کوشش برای محافظت از این ستون‌های امنیت اقتصادی در عراق و شرق میانه شرح داد.
یونیپاث: عراقی‌ها در گذشته بحران‌های آب بسیاری را پشت سر گذاشته‌اند که به اقتصاد آسیب رسانده است. امروزه کشور تا چی میزان در برابر چنین بحران‌هایی آسیب‌پذیر است؟
وزیر جنابی: عراق مدتهاست که کمبود آب و بلایای طبیعی را متحمل شده است. خشکسالی و سیلاب در دوره‌های مختلف تاریخ عراق را تحت تأثیر قرار داده است. آنچه که تغییر کرده این است که رودها دیگر تنها بر بنیاد تغییرات طبیعی تنظیم نمی‌شوند – جریان‌های آنها ذریعه عراق و همسایگانش ترکیه، سوریه و ایران ذریعه شبکه گسترده‌ای از بندها کنترول می‌شود. این امر نشان‌دهنده تغییر عظیمی در چرخه هایدرولیجیکی است و جریان آب را به اندازه زیادی تحت تأثیر قرار می‌دهد. ما نه تنها در اوج جریان‌های فصلی – زمانی که شاهد کمبود کیفیت آب هستیم – متوجه تغییر می‌شویم بلکه در جریان دوره‌های گرمای شدید و در جریان بروز سیلاب‌ها که از مدتها قبل نقش مهمی در تجدید حیات و تغذیه خاک، حفظ تنوع موجودات زنده و مقاومت در برابر گسترش بیابان داشته‌اند نیز شاهد این موضوع هستیم. ما امروزه حتی در زمانی که خروجی آب در بالاترین میزان است، در برابر کمبود آب آسیب‌پذیر هستیم.
رویترز
یونیپاث: وزارت آب چگونه با گسترش بیابان و تغییرات اقلیمی مبارزه می‌کند؟
وزیر جنابی: بهترین راه مبارزه با تغییرات اقلیمی و گسترش بیابان، در سطح پالیسی ملی است. این امر به ثبات سیاسی و اقتصادی ضرورت دارد، تا بتوانیم بودیجه چنین پروگرام‌هایی را تأمین کرده و ستراتیژی‌های مؤثری برای مدیریت تقاضای رو به انکشاف آب و اجرای اهداف کشور ایجاد کنیم.
عراق عضو چارچوکات سازمان ملل متحد برای تغییرات اقلیمی و همچنین کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با گسترش بیابان است. ما عمیقاً به این مسائل متعهد هستیم و با وجود معضلات که در جنگ علیه دهشت‌افگنی و در اثر کاهش شدید عواید ملی با آنها مواجه هستیم، این معاهدات را رعایت می‌کنیم.
ما منحیث یک وزارت، با توجه به تقاضای بالای آب و این واقعیت که زیربناهای آب و سیستم‌های آبیاری قدیمی است، با معضل بحرانی کمبود آب و سطوح پایین آب در رودها مواجه هستیم. دیزاین آنها که بر بنیاد شرایط دهه‌های 1950 و 1960 بوده است باید آپدیت شود و باید بازسازی شوند تا با واقعیت‌های امروز تطابق داشته باشند. به همین دلیل یک ستراتیژی جدید را برای منابع آب و زمین‌های زراعی مشخص کردیم که تا سال 2035 معتبر است و با وجود مشکلات مالی، سخت کوشش می‌کنیم تا این ستراتیژی را اجرا نماییم.
آسوشیتد پرس
هدف این وزارتخانه تمرکز بالای پروژہ‌های خرد است که به زودترین وقت بعد از اکمال مورد استفاده قرارگیرند. این موارد با ستراتیژی کلی ما و محاسبه منابع موجود آب هماهنگ هستند، اگرچه این کشورهای همسایه هستند که تعیین می‌کنند در نهایت چی میزان آب از این دو رود عبور کند. به نظر ما اجرای این ستراتیژی نقش مثبتی در پالیسی تغییرات اقلیمی ایفا خواهد کرد. علاوه بر این، وزارت برای حمایت از پروژہ‌هایی جهت ایجاد کمربندهای سبز و مقاومت در برابر گسترش بیابان کوشش می‌کند.
یونیپاث: نام شما با احیای هورها، خاصتا در جنوب عراق مساوی شده است. آیا می‌توانید در مورد این پلان توضیح بدهید؟
وزیر جنابی: مأموریت اصلی ما حفاظت از هورها است. این امر به معنای تخصیص آب کافی است تا به هورهای عراق امکان شکوفایی داده شود. این کار خدمات ضروری را برای جوامع وابسته به هورها فراهم می‌کند و تعادل محیطی، تنوع حیات وحش و تأمین مواد غذایی را حفظ می‌کند. این کار بیشتر از همه جوابی به اعلامیه سازمان ملل متحد است که هورهای عراق را به لست میراث جهانی اضافه کرده است. بنابراین، تضمین می‌کنیم که آب کافی از محل بودیجه آب سالانه ما تأمین شود. ما هورها را منحیث مصرف‌کننده آب تلقی کرده و با آنها به همان شیوه‌ای رفتار می‌کنیم که با بخش‌های زراعی و تولیدی مواجه می‌شویم. ما با وجود عدم تعهد و رقابت نقش‌آفرینان محلی و منطقوی، به تعهدات خود متعهد هستیم.
به نظر ما هورهای عراق ارزش اقتصادی، فرهنگی و روانی دارند و همه افراد مسئول حفاظت از آنها هستند. این امر به معنای محدود کردن هر قسم آلودگی و مبارزه با ماهیگیری و شکار غیرقانونی است که بعضی اوقات بشمول استفاده از سموم و شوک الکتریکی برای صید ماهی می‌شود. چنین شیوه‌هایی عملاً در جهان رایج هستند و در معاهدات بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته‌اند تا تمام بشریت بتواند با آنها مبارزه کند.
یونیپاث: در چند سال گذشته، بخصوص در زمان اشغال داعش، جهان از خطراتی که بند موصل با آنها مواجه است چیزهایی شنیده است. وضعیت امروز این بند چطور است؟
رویترز
وزیر جنابی: ما با مشکل شناخته شده‌ای در پایه‌های بند موصل مواجهیم که ناشی از ضعف جیولوجی خاک در عمق‌های مختلف زیر بند است. این مسئله قبل از ساخت بند تشخیص داده شد. در واقع، دیزاین بند به گونه‌ای است که در زیر آن صالونگ‌هایی دیزاین و ساخته شده تا بتوان کانکریت را به پایه آن تزریق کرد. عملیات تزریق کانکریت از سال 1986 ادامه داشته است.
در حال حاضر، ترمیم و نگهداری بند و عملیات تزریق با کمک کمپنی ایتالیایی تروی و تحت نظارت فرقه انجینران اردوی ایالات متحده ادامه دارد. مایل هستم مراتب تشکری و قدردانی خود را از حمایت فرقه انجینران از وزارت ما برای تقویت تهکوی بند ابراز نمایم.
یونیپاث: آیا برای کمک به باشندگان عراقی بصره که تحت تأثیر فاجعه‌های زیست محیطی مرتبط با رودها قرار گرفته‌اند پروگرامی دارید؟
وزیر جنابی: بصره منطقه‌ای در عراق است که بیشترین آسیب را، چی از نظر روانی و چی از لحاظ اقتصادی متحمل شده است. جنگ آن را نابود کرده و به منابع آلودگی، کشتی‌های غرق شده و کمبود آب رودهای شط العرب، مثل کارون، کرخه، دجله و فرات گرفتار شده است. در نتیجه، آب شور خلیج به شط العرب نفوذ کرده است.
یکی از مشکلات بصره کمبود آب شرب است که ضرورت به اعمار تصفیه‌خانه‌های آب بزرگی دارد. این کار ذریعه دیگر سازمان‌های دولتی انجام می‌شود؛ تنها کاری که می‌توانیم در اینجا منحیث وزارت منابع آب انجام بدهیم این است که از این سازمان‌های دولتی حمایت کرده و آنها را تشویق کنیم تا اقدامات ضرور را انجام دهند. مشکل دوم کاهش کیفیت آب شط العرب در اثر کاهش آب شیرین آن از رودهای بالادست است.
فرش می‌بافد. وزارت منابع آب عراق در تلاش است تا ویرانی‌های زیست‌محیطی مربوط به دهه‌های گذشته را ترمیم کند.
رویترز