استراتژی مبارزه با تروریسم بعد از جنگ باید مانع تبدیل شدن نوجوانان و بیوه ها به نسل جدید تروریست ها شود
رئیس و موسس مرکز امور استراتژیک و مطالعات آینده عقاد
مقاله داکتر حسین علوی،
رئیس و موسس مرکز امور استراتژیک و مطالعات آینده عقاد
به نظر میرسد که حتی بعد از کشته شدن آخرین عضو داعش، از بین بردن ایدئولوژی بوجود آورنده این گروپ تروریستی ممکن نخواهد بود. این باورها ممکن است دوباره رونق پیدا کند و به موجودی مکروبی مستقل از میزبان تبدیل شود. این موجود مکروبی ممکن است به حس جدید تشویش و بی ثباتی و سرانجام به تهدیدی امنیتی برای عراق و کل دنیا تبدیل شود.
به همین دلیل بررسی خطرها و آثار داعش بیشتر از موفقیت های نظامی ائتلاف در عراق و سوریه ضرورت دارد. این مقاله به بررسی مسائل پیش روی جوانان، که داعش با پروگرامی به نام «پرندگان بهشت» آنها را هدف گرفته است، و پدیده بیوه های بنیادگرا یا همان «بیوه های سیاه» می پردازد. تدوین پروگرام های جدید برای مبارزه با این گروپ تروریستی و مقابله با آثار آن بالای جوامع باید جزو اولویت های دولت عراق و مسئولان ساحوی شهرهای آزاد شده قرار بگیرد.
معلومات ضد تروریسم به دست آمده از اسناد و پروگرام های مختلف علاقه داعش به پیوند رفتار و نگرش خشن در نسل جوان را تایید می کند. از این نسل برای بی ثبات کردن اردو و هدف گرفتن موفقیت های امنیتی و سیاسی در مناطق آزاد شده استفاده می شود. این اهداف نقطه اصلی تداوم فعالیت داعش برای تضعیف دولت عراق است. بازماندگان داعش کوشش خواهند کرد تا شکاف موجود در بعضی شهرها را با جستجوی هواداران و افراد همدل و غیر قطعی پر کنند. این همان چیزی است که این گروپ تروریستی را تشویق به بازگشت در قالبی جدید می کند.
ایجاد پروگرامی ملی/بین المللی برای مبارزه با تروریسم فرصت مناسبی برای رسیدگی مفید به این مشکل در اختیار دولت و مردم عراق قرار می دهد. مساعی های ما باید متمرکز بر کوشش های اردو و نیز تعلیم و اجتماعی کردن برای مقابله با این آثار خطرناک باشد. این هدف با تشریک مساعی جهانی کشورهای ائتلاف بین المللی، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، کانادا، استرالیا، جرمنی، جاپان و دیگر کشورهای حامی این پروگرام ملی/بین المللی محقق می شود.
آثار داعش بر روی نسل نوجوان باید بررسی شود. داعش ممکن است از اطفال گوشه گیر از جامعه برای ایجاد نسل جدیدی از تروریست ها استفاده کند. این نوجوانان ممکن است برای کشتن مردم عراق ذریعه حملات تروریستی اقدام کنند. در ضمن، داعش ممکن است بالای بیوه های تروریست ها برای عملیات جنگی سرمایه گذاری کند.
این بذرهای داعش در صورت بی توجهی مردم عراق و جامعه بین المللی را تهدید خواهند کرد. سوالی که تحلیل گران و فعالان امنیتی باید در فعالیت های ضد تروریستی خود به آن جواب دهند این است: بذرهای آینده چی کسانی هستند؟
داعش از مدت طولانی برای انجام دادن حملات و ایجاد هراس افکنی و بی ثباتی از اقدامات فردی استفاده کرده است. مسئولین جلب و جذب قوا در کشورهایی مثل عراق، سوریه و لیبیا و ذریعه رسانه های اجتماعی به تعلیم افراد می پردازند. در این دوره ها درس های نظری و عملیاتی درباره شیوه انجام دادن حمله انتحاری و درس های معنوی و ایدئولوژیکی بی بنیاد ارائه می شود.
جلب و جذب اطفال
معلومات جدید و تکان دهنده در اختیار سازمان ملل نشان می دهد که داعش با عقیده «پرندگان بهشت» 900 عسکر نوجوان 8 تا 14 ساله را به خدمت گرفته است. طبق نظریه ساختگی پرندگان بهشت، نوجوانانی که پیش از رسیدن به سن بلوغ کشته می شوند مستقیماً به بهشت می روند و به مقام شهید می رسند. به این نوجوانان درس های مذهبی و نیز مبارزه و زنده ماندن در شرایط سخت تعلیم داده می شود. این جنگجویان نوجوانان امروزه تهدیدی جدی برای دنیا هستند، به خصوص این که فقط عراقی یا سوری نیستند و از ملیتهای مختلف هستند.
فلم هایی که در ماه های آپریل، می و جون 2016 در نت ورک های رسانه های اجتماعی نشر شد، تصاویری از تروریست های نوجوان را نشان می داد و خطر این پدیده را تایید می کرد. در غرب عراق، داعش که از نوجوانان برای عملیات جنگی استفاده می کرد پس از شکست خوردن در فلوجه نتوانست عسکر جدید جلب و جذب کند. معلومات ارائه شده ذریعه مادران این اطفال نشان می دهد که داعش پاداش و امتیازهایی برای فامیل های نوجوانان همکار این گروپ تروریستی در نظر گرفته است. فلم های منتشر شده در جون 2016 نوجوانان بمب گذار انتحاری را نشان داد و عکس های گرفته شده از موصل وابستگی داعش به نیروی نوجوان را تصدیق کرد.
این گروپ تروریستی برای استخدام اطفال مساعی بسیاری می کند. در ماه می 2016، داعش پروگرامی به نام «The Letters App.» برای تلیفون های همراه اندروید منتشر کرد. این پروگرام برای تعلیم الفبای عربی به اطفال دیزاین شده است. ولی این پروگرام با متصل کردن حروف به واژہ های جهادی مرتبط پیام های جهادی برای اطفال می فرستد. مثلاً برای حرف «م» واژہ «مدفع» به معنای «توپ جنگی» در نظر گرفته شده است. برای حرف «ب» واژہ «بندقیه» به معنای سلاح بیان شده است. برای حرف «د» واژہ «دبابه» به معنای تانک بیان شده است. برای حرف «ص» واژہ «صاروخ» به معنای «بمب» بیان شده است. گوگل این پروگرام را حذف کرده است. هر چند، ذریعه چندین ویبسایت می توان این پروگرام را پیدا کرد. باید به آن به عنوان هشداری به بهانه تعلیم به اطفال توجه کرد.
این مساعی ها داعش بعضی نوجوانان را به بمب ساعتی تبدیل می کند. اسناد جمع آوری شده در جریان جنگ ولایت صلاح الدین در سال 2015 نشان داد که داعش با داخل کردن نوجوانان بمب گذار انتحاری به مناطق شیعه نشین و مساجد، مثل منطقه الباعیه در بغداد، قصد مختل کردن فعالیت قوای نظامی عراق و مساعی های ائتلاف بین المللی را دارد. در یک مورد، یک جوان سوری بعد از این که احساس گناه کرده بود، خود را به قوای امنیتی عراق تسلیم کرده بود. نوجوانان در ولایت انبار جزو افرادی بودند که برای بمب گذاری در موتر در نظر گرفته می شدند. این حملات عملیات ضد تروریستی قوای نظامی عراق را هدف گرفته بودند. این وضعیت نشان می دهد که قوای استخباراتی باید افراد را حتی پس از آزاد شدن موصل و رقه زیرنظر بگیرند. افراد تعلیم دیده آماده اجرای دستورهای قومندانان داعش و اجرای ماموریت های انتحاری و انتقام در عراق، سوریه، لیبیا، اروپا، ایالات متحده و دیگر کشورها می شوند.
زنان تروریست
بیوه های جنگجویان داعش در فعالیت های این گروه تروریستی نقش چشم گیری دارند. پدیده «بیوه های سیاه» روز به روز مشهورتر می شود. بیوه سیاه به زن جوانی گفته می شود که با پوشیدن لباس سیاه و بدون تعلق به هیچ گروپ خاصی عملیات تروریستی فردی انجام می دهد. این نوع حمله تروریستی در روسیه رخ داده است. در دسمبر 2014، امارات متحده عربی شاهد حملهای تروریستی از این نوع بود.
یک زن جوان اماراتی به نام «شبح جزیره ریم» تلاش کرد تا کارگران خارجی را با نارنجک ترور کند. «شبح جزیره ریم» بعد از پیوستن به انجمن گفتگوی الکترونیکی جهادی که اعضای خود را به حمله به موسسات دولتی امارات تشویق می کرد، به تروریست تبدیل شد. بر بنیاد اظهارات نشر شده «شبح جزیره ریم» در روزنامه اماراتی الاتحاد، این سایت جهادی با انتشار فلمی شیوه ساختن بمب را تعلیم داده بود. در ضمن، اسناد نشان می دهد که بیوه های جنگجویان داعشی کشته شده در جنگ و نوجوانان در عراق، سوریه و لیبیا راه آنها را ادامه می دهند. در بیشتر موارد، آنها باشندگان محلی هستند.
بیشتر تحلیل های صورت گرفته از داعش نشان می دهد که بیوه ها ممکن است به زودی به ابزاری مهم برای عملیات انتحاری و بمب گذاری تبدیل شوند. جنگجویان داعش ممکن است خود از مناطق جنگی اصلی فاصله بگیرند و با ایجاد شبکه ای کلان از زنان پر از نفرت و خشم جوامع و دولت های محلی را هدف بگیرند. نظریه بیوه های سیاه نشان می دهد که زنان ممکن است در عملیات جنگی در گروپ های خرد به کار گرفته شوند یا پروگرام های حملات تروریستی انتقامجویانه را مدیریت کنند. خشم و نفرت از زندگی شهری ممکن است به ابزار داعش برای استفاده از بیوه ها و پلان ریزی برای حملات انتحاری تبدیل شود. این وضعیت جنگ را پیچیده تر می کند.
آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
نبود پروگرام های مبارزه با تروریسم بعد از توقف جنگ در عراق و سوریه به داعش امکان می دهد که برای جلب و جذب نسل جدیدی از تروریست های محلی مطابق با محیط اقدام کند. این نوجوانان و بیوه ها قدم بعدی این گروپ را شکل می دهند و به یکی از بنیادی ترین ابزارهای داعش و دیگر سازمان های تروریستی تبدیل می شوند. توانایی دولت عراق و ائتلاف بین المللی برای مدیریت ولایات تحت حکومت داعش در آزمایش خواهد شد.
رسیدگی به مشکل
مساعدت رسانی موفق به جمعیت محلی می تواند باعث تامین معلومات برای جلوگیری از استفاده مرگبار داعش از نوجوانان و بیوه ها در مرحله بعدی عملیات شود. نظام قضایی کارآمد، توزیع یکسان خدمات و بهسازی اقتصاد محلی به همگرایی افرادی که با فریب خوردن از داعش به عساکر آن پیوسته اند، مساعدت می کند. هر چند، عقب نشینی از این مساعی ها در ولایت های عراق و متمرکز شدن فقط بر ابزارهای امنیتی و نظامی استفاده داعش از این دو شیوه را آسان می سازد. این وضعیت امنیت بین المللی را تهدید می کند.
مهار کردن پدیده استفاده از نسل جدید ذریعه داعش و دیگر گروپ های تروریستی ضرورت به پلان ریزی دارد. بنا بر این، دولت عراق، مساعی های مبارزه با تروریسم و ائتلاف بین المللی باید پروگرامی ملی/بین المللی برای مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و خشونت و برطرف کردن بقایای داعش به شیوه های زیر تدوین کنند:
جمع آوری معلومات دقیق درباره نوجوانان و بیوه های باشنده شهرهای آزاد شده و ایجاد پایگاه دیتای استراتژیک تحت نظارت کارشناسان مبارزه با تروریسم. این مساعی ها باید مسئولان ذی صلاح را نسبت به موضوع امنیت و مهار کردن این تهدیدات حساس سازد.
ایجاد مرکزی اجتماعی در هر ولایت برای بررسی تغییرات فکری و اجتماعی. تدوین درس های اپراتیفی، منطقی، قضایی، انکشافی و اجتماعی برای پیوند دادن با ارزش های انسانی، ملی و اجتماعی در قلب و ذهن افراد تحت تاثیر ایده های افراطی و تکفیری.
ایجاد پروگرامی ارزیابی و پیگیری برای تعریف بخش دوره ها و نشست های مطالعاتی و ارزیابی کارآمدی آنها. اعتبارسنجی این مطالعات ذریعه گفتمان پیگیری و راپورهای تخنیکی از بحث ها و نشست های گروپی.
درگیر کردن وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت بانک های دولتی، وزارت معارف و تحصیلات عالی، وزارت صحت و شوراهای ولایتی در پروسه ایجاد پروگرام انکشافی و اقتصادی برای ایجاد مهارت های فردی. افراد بعد از اشتراک در این نشست ها باید مشاغل حرفوی را برای ایجاد درآمد برای جامعه محلی و ترویج پلان های پایدار و از نظر مالی موفق دنبال کنند.
درخواست کردن از جامعه مدنی و کمپنی های اجتماعی برای مشارکت در پروگرام های توانبخشی مخصوص یتیمان و بیوه ها.
