امنیت منطقوی و بین‌المللی به مشارکت و همکاری بستگی دارد
کارکنان یونیپاث
هنگامی که جامعه بین‌المللی خواستار اقدام کشتیها و ملوانان برای شکست دادن دزدی دریایی و قاچاق در دریای عرب و خلیج گردید، امارات متحده عربی به این درخواست جواب داد. هنگامی که شورای همکاری خلیج (GCC) قوای خود را برای تثبیت یمن اعزام کرد، امارات متحده عربی با قدرت ظاهر شد. وقتی مأموریتهای حفظ صلح در سومالیا، بوسنیا و لبنان برقرار شد، امارات، پرسونل خود را در کنار صدها میلیون دالر برای کمک به پناهندگان و دیگر قربانیان جنگ روانه کرد.
محمد احمد آل بوواردی، وزیر امارات متحده عربی در امور دفاعی، گفت: “قوای مسلح امارات متحده عربی در مقابل با منابع اصلی تهدیدات علیه امنیت منطقوی و بین‌المللی فعالانه اشتراک دارند. “مشارکت قوای مسلح در مأموریتهای خارج از کشور، در خلیج، جهان عرب و در سراسر جهان، به تقویت نقش امارات متحده عربی در سطح منطقه و جهان کمک کرده است و این کشور اکنون منحیث بازیگری در بخش ترویج صلح و ثبات جهانی تلقی میشود. شکی نیست که همه اینها تصویر متمدنانه امارات متحده عربی را در جامعه بین‌المللی تقویت کرده است”.
همانطور که تجارب چندجانبه امارات متحده عربی روشن ساخته است، امنیت منطقوی بدون ایجاد ائتلاف و تقسیم وظیفه حفظ امنیت، امکانپذیر نیست. از آنجا که تهدیداتی مانند تروریزم و دزدی دریایی امور بین‌المللی هستند، جواب جمعی نیز باید بین‌المللی باشد. تمرینات نظامی، عملیات حفظ صلح، مأموریتهای دریایی، حفاظت از سرحدات، تمرینات نظامی و کمکهای بشردوستانه: هیچ ملتی نمیتواند این پلان های تقویت ثبات را به تنهایی انجام دهد.
حفظ صلح
امارات متحده عربی نقش مهمی در کمک به ایجاد ثبات در افغانستان بعد از چند دهه جنگ داخلی ایفا کرده است. این کشور نه تنها شفاخانه ها و مکاتبی را ساخته است، بلکه وقتی سفیرش در جنوری 2017 ذریعه تروریستان در افغانستان کشته شد قیمت نهایی را نیز پرداخت کرد. اردن نیز نه تنها قوای محاربوی، بلکه ملا امامان نظامی و قوای زن را منحیث هماهنگ‌کننده برای قریه جات جهت گسترش پیام مدارای مذهبی تأمین کرده است.
در سال 2015 بعد از آنکه شورشیان حوثی همراه با علی عبدالله صالح، رئیس جمهور پیشین به زور پایتخت یمن را اشغال کردند، رئیس جمهور یمن، عبد ربه منصور هادی درخواست کمک نمود و مجبور شد همراه با دولت مشروع از کشور فرار کند. در جواب، عربستان سعودی ائتلافی از 10 کشور عضو را تشکیل داد. دستاورد مهم در آپریل 2016 حاصل شد، وقتی که دولت و ائتلاف یمن موفقانه القاعده را در شبه جزیره عربستان از شهر مکلا در ولایت حضرموت بیرون کردند. این کار باعث شد این گروپ تروریستی از منبع قابل توجهی از عواید خود محروم شود. مساعی برای از بین بردن پناهگاههای امن تروریستی در یمن ادامه دارد.
مأموریتهای حفظ صلح سازمان ملل متحد، عمدتاً در آفریقا، همچنان از عساکر، مشاوران نظامی و افسران پولیس مصر، قزاقستان، اردن، قطر، پاکستان و یمن بهره میگیرد. در مورد کشورهایی مانند پاکستان و اردن، این تعهدات سابقه طولانی دارد. مثلاً پاکستان در 50 سال گذشته بیش از 100,000 قوا اعزام کرده است و در اوایل سال 2017 بیش از 7,100 عسکر آن کشور مصروف به خدمت بوده است.
نیروی دریایی
قوای خاص مشترک دریایی که در بحرین مستقر است، ائتلافی از حدود دوجین کشور است که کشتیها و ملوانان را برای گزمه در دریای عرب، دریای سرخ، تنگه باب المندب و خلیج در اختیار قرار میدهد. سه نیروی خاص موسوم به “قوای خاص ترکیبی” (CTF) به نمبر 150، 151 و 152 عملیات نظارتی را انجام میدهند که به سرکوب دزدان دریایی سومالیا کمک کرده‌اند. در سال 2011، دزدان دریایی سومالیا 151 کشتی را دزدی کردند، اما تا سال 2016 ائتلاف دریایی بین‌المللی چنین عملیاتهایی را به صفر کاهش داد.
با وجود این، قومندان های قوای دریایی اعلام پیروزی نهایی در میدان جنگ را دشوار میدانند چرا که رفتارشان مثل دریاهای آزاد غیرقابل پیشبینی است. در آپریل 2017، دزدان دریایی سومالیا بعد دو سال غیبت به یک نفتکش خارجی حمله کردند و کشتی و خدمه آن را برای باجگیری به گروگان گرفتند. این اولین حمله از این دست بعد از گذشت دو سال بود، اما یادآور شد که ائتلاف نمیتواند از حفاظت دست بکشد.
قوای دریایی و قوای دفاعی ساحلی یمن به کندی در حال بازسازی ناوگان و پایگاههای خود هستند تا بتوانند دولت را توانمند کنند در آبهای منطقه با حدود 2,000 کیلومتر ساحل گزمه کنند. ادمیرال متقاعد یمن عبدالله سالم علی عبدالله النخایی در مقاله سال 2017 خود در یونیپاث یادآور شد که قوای دریایی این کشور آماده همکاری است و به حمایت تخنیکی و کمک مالی از سوی متحدان و شرکای خود ضرورت دارد.
ادمیرال گفت: “امیدواریم قوای دریایی را چنان آماده کنیم که بتواند از آبهای سرزمینی ما دفاع کند و از ذخایر غنی ماهی در برابر ماهیگیری غیرقانونی محافظت نماید”. “ما آرمانهای بزرگی برای ایجاد قوای دریایی ملی وفادار به خدا و کشور در سر داریم”.
از آنجا که عملیات دریایی بسیار مهم است، پاکستان در فبروری 2017 درخواست تعلیم چندملیتی گستردهای را برای تمرین نظامی امان 17 در دریای عرب ارائه داد. این تمرین پنجمین دوره آن بود و کشورهای بحرین، مصر، کویت، قطر، عربستان سعودی، ترکمنستان، امارات متحده عربی و ایالات متحده را شامل میشد.
تمرینات نظامی
یک مجموعه از تمرینات نظامی دیگر در بهار و تابستان 2017 بر اهمیت حیاتی به اشتراک گذاشتن بهترین شیوه‌های فعالیت در میان قوای شریک تأکید نمود. در ماه آپریل، کویت تمرینات چندجانبه اراده عقاب را با تمرکز بالای تهدیدهای غیرمتعارف مانند حملات تروریستی موفقانه برگزار کرد. چند هفته بعد، بحرین میزبان تمرین نظامی قوای دریایی بین‌المللی با تمرکز بالای ممنوعیتهای دریایی، ماین پاکی و مقابله با قاچاق در منطقه خلیج و فراتر از آن بود.
در می 2017، اردن یک بار دیگر میزبان تمرین شیر در کمین بود. این کشور شاهی برای هفتمین بار، از قوای ملتهای شریک دعوت کرد تا تعلیم هوایی، دریایی و زمینی را در سرتاسر کشور، از صحرای شمالی تا خلیج عقبه انجام دهند.
همه چیز صرفاً بالای آمادگی نظامی متمرکز نیست. کنفرانس ارتباطات منطقه مرکزی در واشنگتون، دی سی، در آپریل 2017، رهبران 10 کشور را دور هم جمع کرد تا در مورد خطر جدی جنایت در فضای مجازی به گفتگو بپردازند. هک کردن کمپیوتر، نه تنها ارتباطات نظامی بلکه همچنین بخشهای حیاتی ملکی مانند تولید نفت، تولید برق، تصفیه آب، تولید و بانکداری را با خطرمواجه میکند.
همکاری منطقوی، که یک تمرین سالانه است در جولای 2017 در تاجکستان برگزار شد، بالای کشورهای آسیای مرکزی متمرکز بود و راههایی را برای مقابله با بلایای طبیعی و حملات تروریستی مورد بررسی قرار داد. حمایت مالی برگزاری آن از سال 2001 ذریعه قومندانی مرکزی ایالات متحده و طرز سالانه صورت میگیرد.
امنیت سرحدی
دفاع از سرحدات بنا به ماهیت خود امری دوطرفه است و هیچ کشوری نمیتواند آن را به تنهایی انجام دهد. به دلیل نبود امنیت مؤثر در سرحد جنوبی سوریه، اردن گامهای فوق‌العاده‌ای برای دفاع از خود در برابر داعش و طرفدارانش برداشته است. تقریباً نیمی از قوای مسلح اردن به کنترول سرحدی اختصاص یافته و سیستم سنسورهای برقی در سرحد سوریه به کاهش قاچاق و نفوذ مهاجمان کمک کرده است. این کشور شاهی همچنین سیستم منظمی را برای رسیدگی به جریانهای بیجا شدگان که از سوریه فرار کرده اند تا در اردن به امنیت برسند، ایجاد کرده است.
کشورهای آسیای مرکزی نیز ضرورت به امنیت مرزی را درک نموده‌اند آن هم در منطقه‌ای که در آن زمینهای کوهستانی و بیابانی کم جمعیت به نفع قاچاقچیان سلاح و مواد مخدر است. سازمان امنیت و همکاری در اروپا به منظور جلوگیری از جریان کوکنار، اسلحه و عبور جنایتکاران که ذریعه طالبان و داعش موجب بیثباتی در افغانستان شده، تعالیمی را برای پهره داران سرحدی پیشنهاد کرده است. در سال 2016، ازبکستان ارتقای 2.8 میلیون دالری گذرگاه سرحدی لیاوب را به خاتمه رساند.
پاکستان چندین عملیات انجام داده تا آرامش را در نواحی شمال غربی خود برقرار سازد، منطقه‌ای که محل آغاز حملات تروریستی در پاکستان و افغانستان بوده است. معروفترین آنها عملیات ضرب عضب بود که بعد از آن صورت گرفت که حملات تروریستی به شهروندان بیگناه اعتراض عمومی را برانگیخت.
عدم فرقه‌گرایی
محیط بعد از جنگ به توجهی ضرورت دارد که سطح قوای نظامی را فراتر ببرد. ملتها برای ایجاد ثبات حقیقی، باید منابع مناقشاتی که روایتهای تروریستی دروغین را تغذیه میکنند، کشف و محو کنند.
تقویت هویت ملی که از وفاداری به فرقه و قبیله فراتر برود هدف بسیاری از کشورهای شرق میانه و جنوب آسیا و آسیای مرکزی است. لبنان که دارای تنوع مذهبی است توانسته است ذریعه سیستم سیاسی دیزاین شده برای خنثی‌سازی تنشهای فرقوی از بخش عمده درگیریهای در همسایگی خود یعنی سوریه دوری کند.
اردن نیز توانسته است ملتی از گروپهای مختلف قومی و مذهبی را به لحاظ وفاداری آنها به پادشاهی خاندان هاشمی موفقانه با هم متحد سازد. عبدالله دوم بن الحسین، پادشاه اردن ذریعه پیام عمان که آن را در سراسر جهان تبلیغ کرده توانسته است به رهبری جهانی در زمینه تأکید بر ناسازگاری اسلام با افراطگرایی خشونتگرا تبدیل شود.
در مورد کشورهای دیگر، اجتناب از فرقه‌گرایی با معضل کلانتری همراه بوده است. با از بین رفتن داعش در عراق – که شکافهای فرقوی را برای اهداف دهشت افکنانه خود تحریک و از آنها استفاده كرد – بغداد کار در زمینه بازسازی حس ملت واحد را برای کل نفوس آغاز کرده است.
در کشورهای خلیج، مرکز ضد تروریزم هدایت مستقر در ابوظبی پروگرام خصوصی-دولتی “ذهنهای خلاق به نفع جامعه” را به کمک فیسبوک و وزارت خارجه ایالات متحده برای مبارزه با تبلیغات تروریستی ذریعه محتوای آنلاین سازنده و نظرهای معتبر در شرق میانه اجرا کرده است. مرکز صواب نیز که در امارات متحده عربی مستقر است، کار مشابهی را انجام میدهد تا تفاوتهایی که افراطگرایان از آن برای تحریک کردن طرفداران خود استفاده میبرند را از بین ببرد.
کمکهای بشردوستانه
سوریه و تا حدی کمتر یمن، دریافت‌کنندگان اصلی کمکهای بین‌المللی بوده‌اند. در آپریل 2017، در کانفرانس بروکسل در بخش حمایت از آینده سوریه و منطقه، ملتها قول دادند مبلغ 6 ملیارد دالر را برای بیش از 20 میلیون نفر متضرر شده در جنگ شرق میانه در سال 2017 و 3.7 ملیارد دالر دیگر را نیز در سال 2018 صرف کنند. کانفرانس بروکسل با حضور نخست وزیر لبنان و اردن و وزرای خارجه کویت و قطر برگزار شد.
فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه، گفت: “بازسازی سوریه به مساعی گسترده بین‌المللی ضرورت دارد”. “دفعات بسیار زیادی بوده است که برای صلح آماده نبوده‌ایم. ما باید برای آن روز آماده شویم، حتی اگر امروز [این مسئله] خیلی دور از دسترس به نظر برسد”.
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج میلیونها دالر جهت حمایت از پناهندگان در لبنان و اردن، دو کشور همسایه سوریه که در معرض بحران پناهندگان قرار دارند، ارائه نموده‌اند. غذا، دوا و لوازم مکتب از جمله ضروریاتی است که با استفاده از این کمکهای سخاوتمندانه خارجی فراهم شده است.
در اوایل سال 2017، حدوداً نیم میلیون یمنی در داخل کشور بیجا شده اند. کمکهای منطقوی، از جمله صلیب سرخ امارات و مرکز سلطان سلمان سعودی در زمانه دشوار با ارائه منابع و خدمات حیاتی، مانند واکسیناسیون برای اطفال و پروگرام های جلوگیری از سوءتغذی به جمعیت یمن کمک کرده‌اند.
شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، معاون رئیس جمهور و نخست وزیر امارات متحده عربی، گفت: “امارات متحده عربی کمکهایی مشروط ارائه نمیدهد” و همچنین کمک را “به خاطر منافع متقابل در اختیار قرار نمیدهد”. “بلکه این کار را تنها برای خیر و ثبات همه مردم انجام میدهد”.
منابع: گلف نیوز، مجله نیشن شیلد، سازمان ملل متحد
از خوانندگان دعوت میشود
مقالات یا مفکوره‌های خود مربوط به موضوع “امنیت منطقوی” را ارائه کنند. آنها را به این آدرس بفرستید: