مبارزه یمن علیه دهشتافگنی By Unipath On May 2, 2018 Share دولت در حال اجرای پروگرامهای افراطزدایی برای شکست دادن القاعده و داعش است سفارت جمهوری یمن در ایالات متحده امریکا دهشتافگنی فگنی هیچ محدودیتی ندارد و به سرحدات احترام نمیگذارد. این پدیده جهان را به خود دچار کرده است و باید به آن رسیدگی شود. دولتها برای موفقیت در مبارزه با دهشتافگنی و افراطگرایی خشن باید رویکردی جامع را بگیرد. با این حال، بدون حفظ ثبات، امنیت و حاکمیت قانون، این امر نمیتواند تحقق یابد. کشورهایی بسیاری که با دهشتافگنی مواجه هستند، این سه مبنای بنیادی را در زمان دیزاین ستراتیژیهای خود در نظر میگیرند. جمهوری یمن، قبل از انقلاب جوانان 2011، تا حدودی هر سه این مبانی را در اختیار داشت، اما به دلیل نبود اراده سیاسی شکست خورد. با این حال، بعد از سال 2012، یمن اراده سیاسی و تعهد نیرومندی برای مبارزه با دهشتافگنی همقدم با ابتکار شورای همکاری خلیج داشت. هر قسم مساعی برای مبارزه و جلوگیری از دهشتافگنی و افراطگرایی خشن در یمن تنها میتواند با احیای دولت و لغو کودتای سپتمبر 2014 به نتیجه برسد. یمن: قربانی دهشتافگنی یمن در خط مقدم مقابله با دهشتافگنی قرار دارد و سالها قربانی این پدیده بوده است. در دسمبر 1998، گروپی به رهبری ابوالحسن المهدار، رهبر آنچه که اردوی اسلامی عدن- ابین نامیده میشد، چهار مسافر بریتانیایی و استرالیایی را در یمن کشت. المهدار ذریعه ابوحمزه المصری حمایت میشد که در جنوری 2015 بعد از اینکه به جرم 11 مورد دهشتافگنی، از جمله در یمن ذریعه هیئت منصفه در ایالات متحده گناهکار شناخته شد به حبس ابد محکوم شد. در اکتوبر سال 2000، القاعده یک حمله انتحاری به ناوشکن قوای دریایی ایالات متحده یو اس اس کول در بندر عدن انجام داد که به مرگ 17 تن از ملوانان ایالات متحده منجر شد. بعد از این حمله، ایالات متحده و یمن همکاری امنیتی خود را شروع کردند؛ با این حال، تنها بعد از 11 سپتمبر 2001 بود که همکاری برای مبارزه با دهشتافگنی تقویت شد. متأسفانه، از آن زمان تاکنون دهشتافگنی در یمن رو به انکشاف بوده است و یمنیها تلخی آن را چشیدهاند. تروریستان القاعده در شبه جزیره عربستان (AQAP) در یکی از وحشیانه ترین حملات دهشتافگنانه خود در یمن، در دسمبر 2013 به یک شفاخانه نظامی در صنعا حمله کردند و با استفاده از سلاح ماشین دار و بمب دستی 56 نفر را کشتند و 215 نفر دیگر را زخمی کردند. در می 2012، یک بمبگذار انتحاری AQAP، جان بیشتر از 100 دانشجوی جوان قوای امنیت مرکزی را در زمان تمرین قدم موزون روز ملی یمن در صنعا گرفت. در آگست 2016 یک فرد وابسته به داعش مسئولیت بمبگذاری موتری انتحاری در مقابل یک مرکز جلب و جذب اردو در عدن را برعهده گرفت که باعث مرگ بیشتر از 70 تن و زخمی شدن 80 نفر دیگر شد. و در دسمبر 2016، داعش در جریان هشت روز دو حمله جداگانه در داخل و اطراف پایگاه نظامی عدن انجام داد که در جریان آن 88 نفر کشته و 79 نفر زخمی شدند. در عدن تنها در جریان سال 2016، AQAP و داعش 11 حمله دیگر نیز انجام دادند. در سال 2016، فقط در عدن و المکلا، AQAP و داعش 337 تن از قوای نظامی، امنیتی و قوای تازه جلب و جذب شده را کشتند و 313 نفر دیگر را زخمی نمودند. AQAP سالها است که نه تنها پرسونل نظامی و امنیتی بلکه همچنین افسران استخباراتی مؤثر در ردیابی و افشای شبکههای خود را هدف قرار داده است. این حملات نشان میدهد که AQAP و داعش به چی میزان بیرحمانه و با بیتفاوتی در حال هدف گرفتن یمنیها هستند. مساعی ضد دهشتافگنانه دولت از سال 2000، در دوره ریاست جمهوری علی عبدالله صالح، اقدامات دولت برای رسیدگی به این مسئله عمدتاً مربوط به امنیت بود و بیشتر با هدف دریافت کمکهای خارجی برای مبارزه با دهشتافگنی صورت میگرفت. با اینکه یمن یکی از اولین پروگرامهای افراطزدایی را برای مبارزه با دهشتافگنی در مراحل ابتدائیه خود شروع کرد که مورد حمایت جامعه بینالمللی – به خصوص ایالات متحده – قرار گرفت رژیم صالح تمایلی به پرداختن به علل بنیادین دهشتافگنی نداشت. با این حال، بین سالهای 2012 تا 2014، دولت جدید عبدربه منصور هادی، با وجود همه مشکلات موفق به دیزاین یک رویکرد جامع ضد دهشتافگنی جدید شد که میتواند طرز کامل در بخشهای بیشتری از کشور به اجرا درآید چرا که قوای دولتی با کمک و حمایت ائتلاف عرب و جامعه بینالمللی در حال پس گرفتن مناطق از دست ملیشیای حوثی- صالح هستند. مساعی ابتدائیه برای افراطزدایی در سال 2003، یمن یکی از اولین پروگرامهای افراطزدایی در منطقه را به ریاست روحانی برجسته، قاضی حمود الهتار، رئیس ستره محکمه یمن و وزیر سابق اوقاف اجرا کرد. قاضی الهتار همچنین رهبری کمیسیون گفتگو در پروگرام را به عهده داشت که مسئول اجرای پروگرامی برای جذب تروریستان بالقوهای بود که گرفتار یا محبوس شده بودند. طبق گفته الهتار، مرحله اول پروگرام موفقیتآمیز بود و 364 اشتراک کننده (از مجموع 420 نفر) بعد از اینکه آیدیالوجی افراطی را رد و ثابت کردند که هیچ پیشینه جزایی ندارند، آزاد شدند. با این حال، این پروگرام که شعار آن «مقابله با آیدیالوجی تنها با آیدیالوجی امکانپذیر است» تنها سه سال یعنی تا اواخر سال 2005 دوام آورد. عبدربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن، در هفتاد و یکمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتمبر 2016 سخنرانی میکند. این پروگرام دو مرحله داشت: مرحله اول شامل گفتگوی مستقیم و پروگرام فرعی توانمندسازی بود که موفقیتآمیز بود و نتایج مثبتی را نشان داد، چون بسیاری از اشتراککنندگان در آن تفسیرهای افراطی قبلی خود از اسلام را رها کردند. مرحله دوم یک پروگرام فرعی ادغام مجدد بود که تحقق آن به دلایل مختلف دشوار بود. یکی اینکه دستگاههای امنیتی صالح عمداً باعث انحراف افرادی شدند که در مرحله اول آزاد شده بودند. شاید مهمترین دلیل، بیمیلی دولت وقت برای حمایت از پروگرام بود که عدم پوشش رسانههای دولتی و بی میلی رژیم صالح در پذیرش ستراتیژی و چشماندازش این موضوع را نشان میداد. این وضعیت در نهایت منجر به خاتمه یافتن پروگرام در اواخر سال 2005 شد، هرچند شروع آن موفقیتآمیز و امیدوارکننده بود. جزوتامهای امنیتی و ضد دهشتافگنی در زمان حکومت صالح، بخش عمده (اگر نگوییم تمام) حمایت و کمکهای ارائه شده ذریعه شرکای بینالمللی – عمدتاً ایالات متحده – به ایجاد و تقویت بعضی دستگاههای امنیتی خاص و جزوتامهای ضد دهشتافگنی تحت کنترول مقامات نزدیک به پسر صالح یعنی احمد علی صالح اختصاص یافت که رییس گارد جمهوریخواه بود و بر قوای خاص نظارت داشت. برادرزادهاش، عمار محمد صالح، اولین معاون دفتر امنیت ملی تازه تأسیس بود و در آنجا بر دوسیه القاعده نظارت میکرد. یکی دیگر از برادرزادههایش، یحیی محمد صالح، رئیس مرکز قوای امنیتی خاص بود (که قبلاً با نام قوای امنیتی مرکزی شناخته میشد) و بالای جزوتام مبارزه با دهشتافگنی نظارت میکرد. هدف رژیم صالح ایجاد یک دستگاه امنیتی و نظامی به نام عملیات ضد دهشتافگنی بود، در حالی که همزمان پروگرامهای افراطزدایی دیگری را که برای حل مشکلات اصلی دیزاین شده بود، تحتالشعاع قرار میداد. صالح نه تنها تمایلی به محو القاعده در یمن نداشت بلکه به نظر میرسید از آن استفاده میکرد. “منبع آگاه القاعده”، تحقیقی که در سال 2015 ذریعه شبکه خبری الجزیره انجام شد “جزئیات معلومات جمعآوری شده از مصاحبهها با یکی از قوای سابق القاعده” را مطرح نمود که تعاملات مشکوک بین دستگاه امنیتی رژیم سابق و شبکه القاعده را افشا میکرد. این منبع آگاه اظهار داشت که یک مقام ارشد امنیتی نزدیک به صالح در تأمین مواد انفجاری برای القاعده، تنها سه ماه قبل از حمله سپتمبر 2008 به سفارت ایالات متحده در صنعا دخالت داشت. منابع دولتی دیگر اعلام کردهاند که حتی تا اوایل سال 2015، صالح همچنان با AQAP ارتباط برقرار میکرد. این منابع معتقدند که صالح در جریان اشغال المکلا ذریعه AQAP به مدت یک سال، منحیث بخشی از مبارزاتش برای تضعیف دولت مشروع با آن ارتباط برقرار کرده بود. رویکرد جدید یمن بعد از انتخاب رئیس جمهور هادی در فبروری 2012، دولت از تمرکز یکجانبه بر گزینههای نظامی و امنیتی در مبارزه با دهشتافگنی و افراطگرایی خشن به رویکردی دوگانه تغییر مسیر داد. دولت میدانست که احیای مساعی قبلی یمن در پروگرامهای افراطزدایی و ادغام مجدد اگر نگوییم بیشتر از گزینههای نظامی و امنیتی اهمیت دارد، دستکم به همان اندازه مهم است. این به این معنا نیست که دولت عملیات نظامی خود علیه AQAP را کنار گذاشته یا کاهش داده است؛ بلکه برعکس، عملیات نظامی از سال 2012 تشدید شده است. رویکرد جدید دولت، انکشاف یک ستراتیژی جامع با اقدامات اجرایی همهجانبه است. این اقدامات باید هم متداوم بوده و از همه مهمتر اینکه با منابع موجود تطابق داشته باشند. این ستراتیژی جامع بالای دو جنبه اصلی متمرکز بود: جنبه نظامی و امنیتی و جنبه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی. این رویکرد باعث تشکیل و پذیرش ستراتیژی جدید ضد دهشتافگنی یمن شد. یک ستراتیژی جامع در 28 آگست 2012، رئیس جمهور هادی از دولت خواست به تجدید نظر و اتخاذ ستراتیژی جامع ملی ضد دهشتافگنی (CNCS) بپردازد که مسوده آن ابتدا ذریعه کمیسیون امنیتی عالی و با در نظر گرفتن نظرات تمام وزارت، از جمله وزارت معارف، معلومات و عدلیه تهیه شده بود. در 18 سپتمبر 2012، دولت این ستراتیژی جدید را اتخاذ کرد و کمیسیون وزارتی عالی را به ریاست وزیر خارجه ایجاد نمود تا بر بنیاد معیارهای اجرایی و ضروریات بودیجه مربوط به هر وزارت بر اجرای آن نظارت کرده و نسبت به اجرای آن اطمینان حاصل کند. این کار تا آگست 2014 در سطح تخنیکی انجام شد؛ با این حال، در آن زمان دولت درگیر رویدادهای سیاسی منجر به کودتای 21 سپتمبر 2014 شد. بعد از آن CNCS دیگر هیچ وقت روشنایی روز را ندید. توانمندسازی و ادغام مجدد رئیس جمهور هادی در می 2014 یک فرمان ریاست جمهوری صادر کرد و کمیسیونی را جهت فعالسازی مجدد پروگرامهای توانمندسازی و ادغام مجدد یمن تشکیل داد. ریاست این کمیسیون را دفتر امنیت ملی به عهده داشت و اعضای آن شامل دیگر وزارتها و مقامات مربوطه از جمله امور خارجه، اوقاف، معارف، حقوق بشر و امور حقوقی بود. این کمیسیون بالای ایجاد یک مرکز توانمندسازی و ادغام مجدد برای جذب تروریستان بالقوهای که گرفتار یا بازداشت شده بودند، تمرکز داشت. هدف از این کار ایجاد یک مرکز نظارت خانه نبود، بلکه ایجاد مرکزی برای افراطزدایی و مقابله با پروگرامهای افراطگرایانه دهشت افکن بود. این کمیسیون با کمک و حمایت شرکای بینالمللی از جمله ایالات متحده، عربستان سعودی و سازمان ملل متحد، در حال آمادگی برای راهاندازی یک پروژہ آزمایشی در صنعا بود. کمیسیون مذکور از مساعی قبلی یمن و دیگر مراکز مشابه (از جمله بازدید از مرکز مشاوره و مراقبت محمد بن نایف در عربستان سعودی)، به منظور انکشاف پروگرامهای فرعی جامع مثل مشاوره آیدیالوجیک؛ ارزیابی صحت جسمی، روحی و معنوی؛ تحصیل و تعلیم مسلکی؛ و ادغام مجدد، بعد از آزادی و پروگرامهای رفاهی فامیل بهره گرفت. با این حال، وضعیت امنیتی و سیاسی در یمن بعد از کودتای 2014 باعث شد مساعی افراطزدایی دوباره متوقف شود. عملیات نظامی علیه AQAP در می 2011، در دوران انقلاب جوانان، AQAP توانست (با حدود 200 شورشی) شهر زنجبار و دیگر مناطق در ولایت ابین را تصرف کند. این حمله از نظر عامه منحیث سعی صالح رئیس جمهور وقت برای اثبات این مسئله به جهان که تنها او میتواند ثبات را در یمن ایجاد کند، تلقی شد. در می 2012، رئیس جمهور هادی فقط سه ماه بعد از انتخابش اولین عملیات نظامی عظیم خود علیه AQAP با عنوان «عملیات شمشیر طلایی» را به رهبری دگرجنرال سالم علی قطن، قومندان منطقه نظامی جنوب و لوای زرهی 31 انجام داد. در جریان یک ماه، زنجبار، جار و مناطق دیگر در ابین آزاد شدند، اگرچه شورشیان AQAP بهطور پراکنده در مناطق دیگر باقی ماندند. متأسفانه، در 18 جون 2012، یک بمبگذار انتحاری AQAP دگرجنرال قطن را در عدن ترور کرد. موضوع ناراحتکننده این بود که دو قوای اصلی مبارزه با دهشتافگنی یمن که حمایت فراوانی از ایالات متحده دریافت میکردند، در این جنگ اشتراک نداشتند و در صنعا باقی ماندند که علت آن عمدتاً عدم تمایل قومندانان و وفاداری آنها به صالح بود. از آن زمان تاکنون، رئیس جمهور هادی، منحیث بخشی از بازسازی قوای مسلح، این قومندانان را جایگزین کرده است تا نسبت به وفاداری قوای مبارزه با دهشتافگنی ماهر و تعلیم دیده به ملت و نه به افرادی خاص اطمینان حاصل شود. در آپریل 2014، دولت مبارزه نظامی عظیم دیگری را علیه AQAP در ولایتهای شبوه و ابین آغاز کرد. این مساعی نیز موفقیتآمیز بودند؛ با این حال، تحت تأثیر و تحتالشعاع شورش حوثیها در ولایت عمران قرار گرفتند که در سپتمبر 2014 به کودتا در صنعا منتهی شد. آزادسازی المکلا در آپریل 2015، شورشیان AQAP المکلا، کلانترین شهر ولایت حضرموت – کلانترین ولایت یمن – را تصرف کردند. AQAP در جریان یک سال در دوره بیثباتی بعد از کودتای حوثیها، کنترول شهر را در اختیار داشت. در جریان این مدت، AQAP توانست منابع مالی قابل توجهی را ذریعه غارت بانکها و جمعآوری مالیه و عوارض از بندر شهر کسب کند. در آپریل 2016، دولت با حمایت قوای ائتلاف عرب، المکلا را آزاد و AQAP را وادار به عقبنشینی کرد. از آن زمان به بعد، دولت بخشهای متباقی AQAP در بسیاری از ولایات (از جمله عدن، شبوه و ابین) را پاکسازی کرده و هر قسم پناهگاه امن دیگر در یمن را منهدم کرده است. روایات AQAP، مثل سازمان مولد آن، بر این ادعای دروغین استوار است که پیرو “راستین” اسلام است. AQAP هم از روایت تکفیری (متهم کردن دیگران به ارتداد) و هم از نظریههای توطئه علیه غرب برای توجیه کشتن مسلمانان و غیرمسلمانان استفاده میکند. تا قبل از کودتای حوثیها، این آیدیالوجی افراطی ابزار مؤثری برای بهکارگیری افراد محلی نبود؛ انگیزههای مالی جذابتر بودند. به گفته رییس جمهور هادی در یک سخنرانی در آپریل 2014، در گذشته بسیاری از افراد در رتبههای AQAP خارجی بودند که این میزان 70 فیصد بود. بسیاری از هواداران AQAP به آیدیالوجی افراطی القاعده اعتقاد ندارند، بلکه مجذوب پول آن میشوند تا پندهایش. بعد از اینکه حوثیها مساعی نامشروع خود را برای کنترول یمن شروع کردند، AQAP روایتی را معرفی کرد که کمی متفاوت بود. حوثیها وقتی به دیگر ولایات حمله میکردند، بدون توجه به تمام کسانی که با آنها مخالف بودند برچسب دواعش (اعضای داعش)، وابستگان القاعده یا صرفاً تکفیری زدند. AQAP از این اتهام کور منحیث بخشی از تبلیغات تجدیدنظر شده خود برای جذب جوامع سنی که در غیر این صورت به آیدیالوجی افراطی القاعده علاقهمند نبوده یا تحت تأثیر آن قرار نمیگرفتند، استفاده کرد. AQAP بجای تمرکز صرف بالای برچسب زدن به مخالفانش منحیث مرتد، خود را مدافع اسلام سنی علیه شیعیان حوثی ترسیم میکند، اما همچنان دولت و قوای ائتلاف عرب را منیحث اهداف اصلی خود تلقی مینماید. حوثیها نیز از تحریک فرقهگرایی در یمن بهره بردهاند. آنها از حملات تروریستی AQAP و داعش علیه مردم ملکی در صنعا منیحث تبلیغات استفاده کردند تا به جذب اعضا برای آنچه که آن را “جهاد به نام خدا” مینامند، بپردازند. توجیه آنها برای حمله به ولایات جنوبی در سال 2015 همین بود. جالب اینجاست که آنها هم از همان بیرق اسلامی القاعده و دیگر سازمانهای تروریستی برای توجیه کشتار دیگران استفاده میکنند. راه پیش رو گزینه نظامی برای شکست دادن دهشتافگنی و افراطگرایی خشن کفایت نمیکند. راه حل باید جامع باشد. عملیات نظامی بخشی جداییناپذیر از مبارزه علیه AQAP و دیگر سازمانهای دهشتافگن در یمن است و در آینده نیز چنین خواهد بود. با این همه، بدون استفاده از پروگرامهای افراطزدایی و دیگر پروگرامهای انکشاف، رویکرد نظامی تنها این وضع را تشدید میکند. بنابراین دولت مصمم است CNCS خود را احیا و آن را اجرا کند. این کار به آن امکان میدهد خدمات عمومی بیشتری ارائه دهد، پروژہهای انکشاف بیشتری را معرفی کند و روابط جدید اعتماد و همکاری با شهروندانش را تقویت نماید. اکنون دولت بیشتر از 80 فیصد یمن را کنترول میکند و با وجود مواجهه با بحران بشری بیسابقه، همچنان به بازسازی مناطق آزادشده و ارائه خدمات عمومی بنیادی ادامه میدهد. علاوه بر این، یمن همچنان به انجام عملیات نظامی علیه پناهگاههای امن AQAP ادامه خواهد داد و در همه زمینهها، از جمله عملیات ضد دهشتافگنی، همکاری نزدیکی با ایالات متحده دارد. «راپورهای کشوری در مورد دهشتافگنی» وزارت خارجه ایالات متحده در سال 2012 بیان داشت که دولت یمن تحت حاکمیت رئیس جمهور هادی «شریک نیرومند ایالات متحده در مبارزه با دهشتافگنی» بوده و یمن مجدداً بالای آمادگی و تمایل خود برای ادامه این راه تأکید میکند. با این همه، ضرور است بر ضرورت تقویت جزوتامهای ضد دهشتافگنی یمن و اجرای دیگر پروگرامهای افراطزدایی و انکشاف با پشتیبانی و کمک کشورهای عضو ائتلاف عرب، ایالات متحده و جامعه بینالمللی تأکید نمود. و از همه مهمتر، ضروری است که نهادهای دولتی را بازسازی کرد و ثبات، امنیت و توانایی حمایت از حاکمیت قانون را حفظ نمود. اهداف ستراتیژی ملی جامع مبارزه با دهشتافگنی یمن 1 محو دهشتافگنی و از بین بردن منابع و ریشههای افراطگرایی و تمویل آن در تمام ولایات یمن. 2 فعالسازی نقش کمیسیونهای امنیتی در تمام ولایات و ایجاد جزوتامهای عاجل. 3 کمک به کمیسیون نظامی که ذریعه ابتکار شورای همکاری خلیج ایجاد شده، برای اجرای وظایف آن، بهخصوص حفظ ثبات و امنیت. 4 افزایش آگاهی نسبت به اثرات نامطلوب دهشتافگنی و افراطگرایی. 5 تشویق شهروندان به کمک و همکاری با دستگاه امنیتی و نظامی در مبارزه با دهشتافگنی و افراطگرایی. 6 حفاظت از جامعه در برابر گسترش افراطگرایی. 7 از بین بردن سازمانهای دهشتافگن همراه با اعضا و رهبران آن. Share
Comments are closed.