دیدگاه‌های منطقوی در مورد پروسه صلح افغانستان

صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬در‭ ‬آسیای‭ ‬میانه‭ ‬و‭ ‬جنوب‭ ‬آسیا‭ ‬بستگی‭ ‬به‭ ‬حل‭ ‬مناقشه‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬دارد

علی‭ ‬احمد‭ ‬جلالی،‭ ‬استاد‭ ‬برجسته‭ ‬روابط‭ ‬بین‌الملل،‭ ‬مرکز‭ ‬مطالعات‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬شرق‭ ‬نزدیک‭ ‬جنوب‭ ‬آسیا
ادراک‭ ‬افغانستان‭ ‬وضعیت‭ ‬منطقه‭ ‬آسیای‭ ‬میانه‭ ‬و‭ ‬جنوب‭ ‬آسیارا‭ ‬با‭ ‬دیدی‭ ‬مملو‭ ‬از‭ ‬امید،‭ ‬ابهام‭ ‬و‭ ‬،شک‭ ‬و‭ ‬تردید‭ ‬مینگرد‭. ‬آینده‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬تعامل‭ ‬سازنده‭ ‬و‭ ‬مثبت‭ ‬با‭ ‬همسایگان،‭ ‬دیگر‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬ابرقدرت‌هایی‭ ‬که‭ ‬حضور‭ ‬مستقیم‭ ‬و‭ ‬غیرمستقیم‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬باعث‭ ‬ایجاد‭ ‬وضعیت‭ ‬فعلی‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭. ‬البته،‭ ‬تعدد‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬که‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬انان‭ ‬با‭ ‬همدگر‭ ‬در‭ ‬رقابت‭ ‬اند،‭ ‬وضعیت‭ ‬موضوع‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬درگیری‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬پیچیده‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬نتیجه‭ ‬رقابت‭ ‬ابرقدرت‌ها‭ ‬و‭ ‬نفوذقدرت‭ ‬ثالث‭ ‬در‭ ‬روابط‭ ‬دوجانبه‭ ‬با‭ ‬افغانستان‭ ‬باعث‭ ‬پیچیده‭ ‬شدن‭ ‬عوامل‭ ‬سیاسی‭ ‬منطقوی‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬
ابر‭ ‬قدرت‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬کشور‭ ‬های‭ ‬منطقه‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬راهکار‭ ‬سیاسی‭ ‬حل‭ ‬منازعه‭ ‬افغانستان‭ ‬دلچسی‭ ‬هإی‭ ‬مشترک‭ ‬دارند‭. ‬چون‭ ‬بازگشت‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬منتچ‭ ‬به‭ ‬ایجاد‭ ‬ثبات‭ ‬و‭ ‬انکشاف‭ ‬منطقه‭ ‬می‌دانند‭. ‬پیدایش‭ ‬گروپ‌‌های‭ ‬افراط‌گرای‭ ‬خشن،‭ ‬مثل‭ ‬داعش،‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور،‭ ‬تهدیدی‭ ‬جدی‭ ‬برای‭ ‬منطقه‭ ‬و‭ ‬کشورهای‭ ‬دیگر‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬ضروریات‭ ‬جدیدی‭ ‬برای‭ ‬همکاری‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬بین‌المللی‭ ‬در‭ ‬راستای‭ ‬رفع‭ ‬مشکلات‭ ‬افغانستان‭ ‬ذریعه‭ ‬مذاکرات‭ ‬مستقیم‭ ‬بین‭ ‬طرف‌های‭ ‬افغانستانی‭ ‬پدید‭ ‬آورده‭ ‬است‭.‬
البته،‭ ‬کشورهای‭ ‬مختلف‭ ‬این‭ ‬چالش‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مفکوره‭ ‬منافع‭ ‬امنیتی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬مشروع‭ ‬یا‭ ‬غیرمشروع‭ ‬خود‭ ‬بررسی‭ ‬می‌کنند‭. ‬منافع‭ ‬بعضی‭ ‬بازیگران‭ ‬حساب‌شده‭ ‬است؛‭ ‬بعضی‭ ‬فرصت‌طلب‭ ‬هستند‭ ‬و‭ ‬رویکرد‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬سالها‭ ‬از‭ ‬اثر‭ ‬تغییرات‭ ‬در‭ ‬روابط‭ ‬بین‭ ‬ابرقدرت‌ها،‭ ‬عوامل‭ ‬امنیتی‭ ‬منطقوی،‭ ‬عدم‌قطعیت‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬کشورهای‭ ‬دیگر‭ ‬و‭ ‬عملیات‭ ‬جنگی‭ ‬داخل‭ ‬افغانستان‭ ‬تغییر‭ ‬کرده‭ ‬است‭.‬
کوماندوهای افغان در حال اجرای عملیات پاکسازی داعش در ولایت ننگرهار. آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
ولی‭ ‬برای‭ ‬ختم‭ ‬درگیری‌ها‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬تا‭ ‬فعلاً‭ ‬راهکار‭ ‬منطقوی‭ ‬موثری‭ ‬ارائه‭ ‬نشده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬دهه‭ ‬گذشته،‭ ‬کانفرنس‌های‭ ‬بین‌المللی‭ ‬متعددی‭ ‬برگزار‭ ‬شد،‭ ‬چندین‭ ‬میکانیزم‭ ‬همکاری‭ ‬شکل‭ ‬گرفت،‭ ‬و‭ ‬چوکات‌‌های‭ ‬چندجانبه‭ ‬موجود‭ ‬برای‭ ‬پیدا‭ ‬نمودن‭ ‬راهکار‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬خشونت‌های‭ ‬مستمر‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬گرفته‭ ‬شد‭. ‬و‭ ‬همچنان‭ ‬چندین‭ ‬ابتکار‭ ‬چندجانبه‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬است‭. ‬مفکوره‭ ‬‮«‬معامله‭ ‬کلان‮»‬‭ ‬برای‭ ‬سازش‭ ‬با‭ ‬شورشیان‭ ‬و‭ ‬رسیدگی‭ ‬به‭ ‬رقابت‌ها‭ ‬و‭ ‬ناامنی‌های‭ ‬منطقوی،‭ ‬با‭ ‬ابتکار‭ ‬دیپلوماتیک‭ ‬چندجانبه‌ای‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬سازمان‭ ‬ملل،‭ ‬هیچ‌گاه‭ ‬به‭ ‬مرحله‭ ‬اجرا‭ ‬نرسیده‭ ‬است‭.‬
به‭ ‬جای‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬منطقه‭ ‬افغانستان‭ ‬انتظار‭ ‬داشته‭ ‬باشیم‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬پیشرفت‭ ‬کشور‭ ‬متحد‭ ‬شود،‭ ‬بهتر‭ ‬است‭ ‬اجرای‭ ‬ابتکارات‭ ‬دوجانبه‭ ‬با‭ ‬مرتبط‌ترین‭ ‬بازیگران‭ (‬طرف‌های‭ ‬درگیر‭ ‬و‭ ‬حامیان‭ ‬اصلی‭ ‬آنها‭) ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬ذینفعان‭ ‬علاقمند‭ ‬تعقیب‭ ‬شود‭.‬
توافق‭ ‬نامه‭ ‬صلح‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬29‭ ‬فبروری‭ ‬2020‭ ‬در‭ ‬دوحه،‭ ‬قطر،‭ ‬به‭ ‬امضای‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬و‭ ‬طالبان‭ ‬رسید،‭ ‬برگ‭ ‬جدیدی‭ ‬به‭ ‬کتاب‭ ‬تاریخ‭ ‬ده‌ها‭ ‬ساله‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬افزود‭. ‬توافق‭ ‬نامه‭ ‬دوحه‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬تعهد‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬عدم‭ ‬استفاده‭ ‬گروپ‌‌های‭ ‬تروریستی‭ ‬از‭ ‬خاک‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬و‭ ‬متحدان‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬طالبان‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬بدل‭ ‬تعهد‭ ‬امریکا‭ ‬به‭ ‬خارج‭ ‬کردن‭ ‬قوای‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬فاصله‭ ‬زمانی‭ ‬14‭ ‬ماهه،‭ ‬وارد‭ ‬مذاکرات‭ ‬صلح‭ ‬با‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬شود‭. ‬اساساً،‭ ‬عقب‌نشینی‭ ‬اردوی‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬به‭ ‬حیث‭ ‬ابزاری‭ ‬برای‭ ‬وادار‭ ‬کردن‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬مذاکرات‭ ‬صلح‭ ‬با‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬صلح‭ ‬پایدار‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬گرفته‭ ‬می‌شود‭.‬
البته‭ ‬این‭ ‬پروسه‭ ‬به‭ ‬اجماع‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬جهانی‭ ‬برای‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬اجرای‭ ‬کامل‭ ‬این‭ ‬ابتکار‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭. ‬جدا‭ ‬کردن‭ ‬اختلافات‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬روابط‭ ‬دوجانبه‭ ‬از‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬دور‭ ‬نگه‭ ‬داشتن‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬رقابت‭ ‬ابرقدرت‌ها‭ ‬عوامل‭ ‬اصلی‭ ‬تاثیرگذار‭ ‬بر‭ ‬مساعی‭ ‬صلح‌بانی‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬است‭.‬
کشورهای‭ ‬ذینفع‭ ‬در‭ ‬افغانستان
از‭ ‬ذینفعان‭ ‬اصلی‭ ‬در‭ ‬وضعیت‭ ‬امنیتی‭ ‬افغانستان‭ ‬می‌توان‭ ‬به‭ ‬طرف‌های‭ ‬درگیر،‭ ‬کشورهای‭ ‬حمایت‭ ‬کننده‭ ‬دو‭ ‬طرف‭ ‬و‭ ‬کشورهای‭ ‬تاثیرپذیر‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬اشاره‭ ‬کرد‭.‬
ایالات‭ ‬متحده‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬دو‭ ‬بازیگر‭ ‬اصلی‭ ‬با‭ ‬قدرت‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬چشمگیر‭ ‬بالای‭ ‬وضعیت‭ ‬افغانستان‭ ‬هستند‭. ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬حامی‭ ‬و‭ ‬پشتیبان‭ ‬اصلی‭ ‬دولت‭ ‬پسا‭-‬طالبانی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭. ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬رهبران‭ ‬طالبان،‭ ‬که‭ ‬شورش‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬پناهگاه‌های‭ ‬فعال‭ ‬در‭ ‬خاک‭ ‬پاکستان‭ ‬هدایت‭ ‬می‌کنند،‭ ‬حمایت‭ ‬زیربنایی‭ ‬و‭ ‬مادی‭ ‬می‌کند‭.‬
عساکر زن/مونث افغان در حال تمرین در میدان پولیگون. دفاع از حقوق زنان بخش مهمی از هر قرارداد صلح در افغانستان است. آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
ایالات‭ ‬متحده‭ ‬علاقمند‭ ‬ختم‭ ‬جنگ‭ ‬طولانی‭-‬مدت‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭ ‬در‌حالی‌که‭ ‬خروج‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬دیگر‭ ‬منشاء‭ ‬حملات‭ ‬تروریستی‭ ‬علیه‭ ‬منافع‭ ‬آن‭ ‬نخواهد‭ ‬بود‭. ‬دولت‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬سعی‭ ‬می‌کند‭ ‬هدف‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬اجرای‭ ‬قرارداد‭ ‬صلح‭ ‬با‭ ‬طالبان،‭ ‬بشمول‭ ‬توافق‭ ‬سیاسی‭ ‬موفق‭ ‬بین‭ ‬طالبان‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان،‭ ‬برآورده‭ ‬کند‭.‬
پاکستان‭ ‬از‭ ‬درگیری‭ ‬و‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬فایده‭ ‬می‌برد‭ ‬و‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬تاثیرگذارترین‭ ‬بازیگران‭ ‬در‭ ‬جنگ‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌رود‭. ‬حفظ‭ ‬نفوذ‭ ‬گسترده‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬دیرباز‭ ‬از‭ ‬شاخصه‌های‭ ‬سیاست‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬قبال‭ ‬افغانستان‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬ضرورت‭ ‬اسلام‌آباد‭ ‬به‭ ‬عمق‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬غرب‭-‬محور‭ ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬منافع‭ ‬جیوپلیتیک‭ ‬هند‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬اصول‭ ‬اساسی‭ ‬ستراتیژی‭ ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬دهه‭ ‬90‭ ‬میلادی‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬
پاکستان‭ ‬از‭ ‬هیچ‭ ‬اقدامی‭ ‬برای‭ ‬شکل‭ ‬دادن‭ ‬به‭ ‬تحولات‭ ‬افغانستان‭ ‬بر‭ ‬بنیاد‭ ‬اهداف‭ ‬سیاسی‭ ‬خودمضایقه‭ ‬نکرده‭ ‬است‭. ‬با‌این‌که‭ ‬پاکستان‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬بازگشت‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬کامل‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬قابل‌امکان‭ ‬یا‭ ‬مطلوب‭ ‬نداند،‭ ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬نفوذ‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬طالبان‭ ‬برای‭ ‬تامین‭ ‬منافع‭ ‬جیوپلیتیک‭ ‬منطقوی‭ ‬ذریعه‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬استفاده‭ ‬می‌کند‭. ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬پیدا‭ ‬نمودن‭ ‬راهکار‭ ‬مسالمت‌آمیز‭ ‬برای‭ ‬درگیری‌های‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬بتواند‭ ‬امنیت‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬و‭ ‬منافع‭ ‬سیاسی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬تضمین‭ ‬کند‭.‬
هند‭ ‬و‭ ‬ایران‭ ‬دو‭ ‬بازیگر‭ ‬اصلی‭ ‬دیگر‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬منافع‭ ‬آنها‭ ‬گاهی‭ ‬با‭ ‬منافع‭ ‬پاکستان‭ ‬و‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬در‭ ‬تضاد‭ ‬است‭. ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬هند‭ ‬حامی‭ ‬افراط‌گرایی‭ ‬خشن‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬عقیده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬حیث‭ ‬سیاستی‭ ‬علیه‭ ‬هند،‭ ‬بخصوص‭ ‬در‭ ‬کشمیر،‭ ‬استفاده‭ ‬می‌کند‭. ‬هند‭ ‬مخالف‭ ‬قاطع‭ ‬طالبان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬حامی‭ ‬قوی‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭.‬
ایران‭ ‬قصد‭ ‬دارد‭ ‬نفوذ‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬تقویت‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬بصورت‭ ‬عمده‭ ‬متحد‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬می‌داند‭. ‬ایران‭ ‬و‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬منافع‭ ‬مشترک‭ ‬خاصی،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات،‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬دارند‭ ‬ولی‭ ‬تنش‭ ‬روزافزون‭ ‬بین‭ ‬واشنگتن‭ ‬و‭ ‬تهران‭ ‬بالای‭ ‬مشترکات‭ ‬آنها‭ ‬سایه‭ ‬افکنده‭ ‬است‭.‬
ایران‭ ‬در‭ ‬پروسه‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان،‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬کدام‭ ‬دخالتی‭ ‬نداشته‭ ‬است‭ ‬ولی‭ ‬تهران‭ ‬در‭ ‬عکس‌العمل‭ ‬به‭ ‬توافق‭ ‬نامه‭ ‬صلح‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭-‬طالبان‭ ‬از‭ ‬‮«‬هر‭ ‬ابتکاری‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬تضمین‭ ‬ثبات‭ ‬و‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬کمک‭ ‬کند‮»‬‭ ‬استقبال‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬میان،‭ ‬ایران‭ ‬عمیقاً‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬عقیده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬صرفاً‭ ‬با‭ ‬مذاکرات‭ ‬داخلی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬‮«‬مراعات‭ ‬منافع‭ ‬همسایگان‭ ‬افغانستان‮»‬‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬می‌آید‭.‬
خروج‭ ‬قوای‭ ‬امریکا‭ ‬از‭ ‬افغانستان‭ ‬منافع‭ ‬مشترکی‭ ‬برای‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬طالبان‭ ‬دارد‭. ‬روابط‭ ‬ایران‭ ‬با‭ ‬طالبان‭ ‬بیشتر‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬مصلحت‌اندیشی‭ ‬است‭. ‬ایران‭ ‬طالبان‭ ‬را‭ ‬مخالف‭ ‬دشمن‭ ‬آیدیالوجیک‭ ‬خود،‭ ‬دولت‭ ‬اسلامی‭ ‬خراسان‭ ‬یا‭ ‬همان‭ ‬داعش،‭ ‬می‌داند‭. ‬تهران‭ ‬می‌خواهد‭ ‬که‭ ‬نفوذ‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬را‭ ‬حفظ‭ ‬کند‭. ‬البته،‭ ‬پیوندهای‭ ‬طالبان‭ ‬با‭ ‬ایران‭ ‬بیشتر‭ ‬فرصت‌طلبانه‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬با‭ ‬تغییر‭ ‬در‭ ‬وضعیت‭ ‬جیوپلیتیک‭ ‬این‭ ‬روابط‭ ‬دوام‭ ‬نیاورد‭.‬
دولت افغانستان زندانیان طالبان را در می 2020 در قالب توافق نامه صلح آزاد کرد. رویترز
از‭ ‬بین‭ ‬ابرقدرت‌ها،‭ ‬روسیه‭ ‬ابتدا‭ ‬از‭ ‬ائتلاف‭ ‬امریکا‭-‬محور‭ ‬برای‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬بردن‭ ‬رژیم‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬حمایت‭ ‬می‌کرد‭. ‬با‭ ‬بازگشت‭ ‬نظامی‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬افغانستان،‭ ‬روسیه‭ ‬موضع‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬داد‭. ‬قدرت‭ ‬گرفتن‭ ‬طالبان‭ ‬باعث‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬گروپ‌‌های‭ ‬تروریست‭ ‬جدید،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬داعش،‭ ‬با‭ ‬قابلیت‭ ‬تهدید‭ ‬ثبات‭ ‬آسیای‭ ‬میانه‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬شکل‭ ‬بگیرند‭. ‬روسیه‭ ‬اکنون‭ ‬حامی‭ ‬حل‌وفصل‭ ‬سیاسی‭ ‬درگیری‌های‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬قرارداد‭ ‬صلح‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭-‬طالبان‭ ‬حمایت‭ ‬می‌کند‭. ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬عقیده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬توافق‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬می‌تواند‭ ‬راه‭ ‬جدیدی‭ ‬برای‭ ‬تجدید‭ ‬روابط‭ ‬چندجانبه‭ ‬با‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬نفوذ‭ ‬مسکو‭ ‬برای‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬و‭ ‬حضور‭ ‬ناتو‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬پیش‭ ‬روی‭ ‬مسکو‭ ‬قرار‭ ‬دهد‭.‬
ثبات‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬منافع‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬مشترکی‭ ‬برای‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬رویکرد‭ ‬مشابهی‭ ‬به‭ ‬پارامیترهای‭ ‬توزیع‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬دارند‭. ‬اجرای‭ ‬بی‌وقفه‭ ‬طرح‭ ‬چند‭-‬میلیارد‭ ‬دالری‭ ‬کوریدور‭ ‬اقتصادی‭ ‬چین‭-‬پاکستان‭ ‬به‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬افغانستان‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬ضمن،‭ ‬چین‭ ‬با‭ ‬ناآرامی‌های‭ ‬روزافزون‭ ‬قومی،‭ ‬تروریزم‭ ‬و‭ ‬تهدیدات‭ ‬جدایی‌طلبی‭ ‬در‭ ‬ولایت‭ ‬اویغور‭ ‬ژین‌جیانگ‭ ‬روبروست‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬ضرورت‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬قبل‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬
البته،‭ ‬منافع‭ ‬پکن‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬عمدتاً‭ ‬اقتصادی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬می‌خواهد‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬منابع‭ ‬طبیعی‭ ‬گسترده‭ ‬افغانستان‭ ‬استفاده‭ ‬کند‭. ‬چین‭ ‬از‭ ‬منافع‭ ‬خود‭ ‬با‭ ‬رویکرد‭ ‬چندجانبه‭ ‬و‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬قدرت‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬تکنالوجی‭ ‬دراز‭-‬مدت،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬طرح‭ ‬‮«‬یک‭ ‬کمربند،‭ ‬یک‭ ‬سرک‮»‬‭ ‬از‭ ‬منافع‭ ‬خود‭ ‬حمایت‭ ‬می‌کند‭. ‬چین‭ ‬قصد‭ ‬دارد‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬وارد‭ ‬این‭ ‬طرح‭ ‬کند‭.‬
با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬بی‌اعتمادی‭ ‬بین‭ ‬دولت‌های‭ ‬منطقه،‭ ‬بدون‭ ‬یک‭ ‬دور‭ ‬مقدماتی‭ ‬تعاملات‭ ‬دو‭ ‬جانبه‭ ‬شاهد‭ ‬پیدایش‭ ‬پروسه‭ ‬مذاکرات‭ ‬چندجانبه‭ ‬رسمی‭ ‬که‭ ‬باعث‭ ‬توافق‭ ‬منطقوی‭ ‬شود،‭ ‬نخواهیم‭ ‬بود‭. ‬از‌آنجا‌که‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬آینده‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬مبهم‭ ‬می‌دانند،‭ ‬احتمالاً‭ ‬به‭ ‬رویکرد‭ ‬محافظه‌کارانه‭ ‬ادامه‭ ‬خواهند‭ ‬داد‭. ‬آنچه‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬محاسبات‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬دهد،‭ ‬ترکیب‭ ‬ثبات‭ ‬نسبی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬تقویت‭ ‬ابزارهای‭ ‬قدرت‭ ‬ملی‭ ‬افغانستان‭ ‬تحت‭ ‬رهبری‭ ‬جامع‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬می‌آید‭. ‬این‭ ‬روند‭ ‬پروگرام‭ ‬یکپارچه‭ ‬ملی‭ ‬را‭ ‬ذریعه‭ ‬پروسه‭ ‬مستمر‭ ‬صلح‭ ‬پیگیری‭ ‬می‌کند‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬ترتیب‭ ‬وضع‭ ‬داخلی‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬عاملی‭ ‬تاثیرگذار‭ ‬در‭ ‬تحولات‭ ‬منطقوی‭ ‬تبدیل‭ ‬می‌شود‭.‬
تقویت‭ ‬اعتماد‭ ‬بین‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬همسایگان‭ ‬آن،‭ ‬بشمول‭ ‬محترم‭ ‬شمردن‭ ‬استقلال‭ ‬و‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی،‭ ‬تعهد‭ ‬به‭ ‬اصل‭ ‬عدم‭ ‬دخالت‭ ‬در‭ ‬امور‭ ‬داخلی‭ ‬همسایگان،‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬سوء‌استفاده‭ ‬از‭ ‬خاک‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬خصمانه‭ ‬علیه‭ ‬همسایگان،‭ ‬پیش‌شرط‌های‭ ‬اساسی‭ ‬هستند‭. ‬چنین‭ ‬رویکردی‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬باعث‭ ‬آن‭ ‬شود‭ ‬که‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬منافع‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬مصرف‭ ‬رقبا‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬پیگیری‭ ‬کنند‭. ‬برای‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬افغانستان‭ ‬بتواند‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬ایجاد‭ ‬صلح‭ ‬و‭ ‬ثبات‭ ‬بسیج‭ ‬کند،‭ ‬دولت‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬باید‭ ‬ایجادگر‭ ‬یک‭ ‬سلسله‭ ‬اصلاحات‭ ‬شود‭.‬
میوه‌فروش‌ها محصولات خود را در بازار کابل عرضه می‌کنند. صلح در افغانستان به ایجاد ثبات در وضع اقتصادی که جنگ چند-ده‌ساله آن را ضعیف کرده است، کمک می‌کند. آژانس خبری فرانسه/تصاویر گتی
نتیجه‌گیری
قرارداد‭ ‬صلح‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭-‬طالبان‭ ‬مبنایی‭ ‬برای‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬ذریعه‭ ‬مذاکرات‭ ‬مستقیم‭ ‬بین‭ ‬طرف‌های‭ ‬افغانستانی‭ ‬ایجاد‭ ‬می‌کند‭. ‬البته،‭ ‬موفقیت‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬تعامل‭ ‬سازنده‭ ‬و‭ ‬مثبت‭ ‬با‭ ‬همسایگان،‭ ‬دیگر‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬ابرقدرت‌هایی‭ ‬که‭ ‬حضور‭ ‬مستقیم‭ ‬و‭ ‬غیرمستقیم‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬باعث‭ ‬ایجاد‭ ‬وضعیت‭ ‬فعلی‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭. ‬همکاری،‭ ‬و‭ ‬نی‭ ‬رقابت،‭ ‬کلمه‭ ‬کلیدی‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬دخالت‭ ‬ابرقدرت‌ها‭ ‬و‭ ‬رقابت‭ ‬بازیگران‭ ‬منطقوی‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬اشخاص‭ ‬ثالث‭ ‬بالای‭ ‬روابط‭ ‬چندجانبه‭ ‬با‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭.‬
در‭ ‬این‭ ‬میان،‭ ‬مداومت‭ ‬توافق‭ ‬صلح‭ ‬بدون‭ ‬همکاری‭ ‬اقتصادی‭ ‬بین‌المللی‭ ‬و‭ ‬کمک‌رسانی‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬خودکفایی‭ ‬تضمین‭ ‬نخواهد‭ ‬شد‭. ‬همکاری‭ ‬اقتصادی‭ ‬افغانستان‭ ‬با‭ ‬کشورهای‭ ‬منطقه‭ ‬زمینه‌ساز‭ ‬خودکفایی‭ ‬دراز‭-‬مدت‭ ‬آن‭ ‬است‭.‬
با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬واگرایی‭ ‬منافع‭ ‬جیوپلیتیک‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬و‭ ‬فراتر‭ ‬از‭ ‬آن،‭ ‬انتظار‭ ‬چندانی‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬که‭ ‬افغانستان‭ ‬بتواند‭ ‬بلافاصله‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬انعقاد‭ ‬قرارداد‭ ‬صلح،‭ ‬وارد‭ ‬پروسه‭ ‬همکاری‭ ‬با‭ ‬کشورهای‭ ‬منطقه‭ ‬شود‭. ‬چنین‭ ‬پروسه‭ ‬ای‭ ‬احتمالاً‭ ‬تدریجی‭ ‬خواهد‭ ‬بود؛‭ ‬چون‭ ‬مساعی‭ ‬کمتر‭ ‬به‭ ‬جانب‭ ‬پروژه‌های‭ ‬دوجانبه‭ ‬هدایت‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬بیشتر‭ ‬به‭ ‬جانب‭ ‬معاملات‭ ‬پیچیده‭ ‬چندجانبه‭ ‬گرایش‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬نتیجه،‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬تثبیت‭ ‬وضعیت‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬دوران‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬همچنان‭ ‬به‭ ‬کمک‌های‭ ‬اقتصادی‭ ‬بین‌المللی‭ ‬وابسته‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭.  

نظرات بسته شده است.