مجازي امنیت ته ژمنتیا

د مجازي ګواښونو پر وړاندې د عراق محافظت کولو لپاره معلوماتي ټیکنالوژۍ کې د عراقي وړتیا پراخولو ته اړتیا ده

ډاکټر‭ ‬حسین‭ ‬علوي،‭ ‬د‭ ‬امنیتي‭ ‬سیکتور‭ ‬سمون‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬لومړي‭ ‬وزیر‭ ‬مشاور

مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬حکومت‭ ‬لپاره‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬لومړیتوب‭ ‬دی‭. ‬عراق‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم ‭)‬سي‭.‬اې‭.‬آر‭.‬ټي)‭ ‬جوړ‭ ‬کړی‭ ‬دی،‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬پالیسي‭ ‬یې‭ ‬فعال‭ ‬کړې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬بریښنایی‭ ‬جرمونو‭ ‬د‭ ‬قانون‭ ‬مسؤده‭ ‬یې‭ ‬چمتو‭ ‬کړې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬پارلمان‭ ‬کې‭ ‬ورباندې‭ ‬پراخه‭ ‬بحثونه‭ ‬شوي‭.‬

د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬اصلي‭ ‬کار‭ ‬په‭ ‬ټولو‭ ‬وزارتونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬سره‭ ‬مبارزه‭ ‬کول،‭ ‬د‭ ‬هیکرانو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬تروریستي‭ ‬ډلو‭ ‬د‭ ‬نظارت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬امنیتي‭ ‬او‭ ‬استخباراتي‭ ‬ادارو‭ ‬سره‭ ‬کار‭ ‬کول،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬منظم‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونو‭ ‬ډلو‭ ‬تعقیبول‭ ‬دي‭. ‬په‭ ‬عصري‭ ‬ټولنو‭ ‬لکه‭ ‬عراق‭ ‬کې‭ ‬دا‭ ‬احتیاطي‭ ‬چارې‭ ‬لازمي‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬پیسو‭ ‬انتقال‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬حکومتي‭ ‬چارو‭ ‬پرمخ‭ ‬وړلو‭ ‬لپاره‭ ‬مخ‭ ‬پرودې‭ ‬توګه‭ ‬په‭ ‬انټرنیټ‭ ‬تکیه‭ ‬کوي‭.‬

مجازي‭ ‬بریدونه‭ ‬په‭ ‬نړۍ‭ ‬کې‭ ‬وده‭ ‬کونکی‭ ‬ګواښ‭ ‬دی،‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نړیوالې‭ ‬اندیښنې‭ ‬لامل‭ ‬کیږي‭ ‬چې‭ ‬تروریستي‭ ‬ډلې‭ ‬په‭ ‬حیاتي‭ ‬تاسیساتو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬اچولو‭ ‬لپاره‭ ‬پرمختللي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬کاروي‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬په‭ ‬پام‭ ‬کې‭ ‬نیولو‭ ‬سره،‭ ‬عراق‭ ‬په‭ ‬2021‭ ‬سپتمبر‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬بغداد‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬فضا‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ټولنې‭ ‬د‭ ‬وړتیاو‭ ‬پراختیا‭ ‬او‭ ‬جوړولو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬دوهم‭ ‬ملي‭ ‬کنفرانس‭ ‬په‭ ‬لاره‭ ‬واچاو‭.‬

دې‭ ‬کنفرانس‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬په‭ ‬کار‭ ‬کې‭ ‬ستر‭ ‬اوښتون‭ ‬راوست‭. ‬دې‭ ‬کنفرانس‭ ‬د‭ ‬پام‭ ‬وړ‭ ‬مسایل‭ ‬لکه‭ ‬بریښنایی‭ ‬جرمونه،‭ ‬د‭ ‬5G‭ ‬جګړو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬لپاره‭ ‬مجازي‭ ‬ظرفیتونه،‭ ‬په‭ ‬ملي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬عصري‭ ‬ټیکنالوژیو‭ ‬اغیزه،‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬انټرنیټ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ماشومانو‭ ‬محافظت‭ ‬پوښلي‭. ‬په‭ ‬نورو‭ ‬موضوعاتو‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬خلکو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬اغیزه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬غلط‭ ‬معلوماتو‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬محاصره‭ ‬نړۍ‭ ‬کې‭ ‬دي،‭ ‬د‭ ‬زده‭ ‬کونکو‭ ‬لپاره‭ ‬ډیجیټل‭ ‬امنیت،‭ ‬او‭ ‬آنلاین‭ ‬د‭ ‬پیسو‭ ‬مینځل‭ ‬او‭ ‬مالي‭ ‬انتقالات‭ ‬شامل‭ ‬و‭. ‬

په‭ ‬کنفرانس‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬لخوا‭ ‬یوه‭ ‬تخنیکي‭ ‬ننداره‭ ‬هم‭ ‬شامل‭ ‬وه،‭ ‬چې‭ ‬یوه‭ ‬امنیتي‭ ‬تمرین‭ ‬یې‭ ‬ملتیا‭ ‬کوله‭ ‬چې‭ ‬پدې‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ګواښ‭ ‬شنډولو‭ ‬لپاره‭ ‬ټیم‭ ‬په‭ ‬چټکۍ‭ ‬سره‭ ‬مداخله‭ ‬وکړه‭. ‬

د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬مشر‭ ‬اسیر‭ ‬الجابر‭ ‬د‭ ‬کوویډ–19‭ ‬وبا‭ ‬له‭ ‬امله‭ ‬د‭ ‬بریښنایی‭ ‬اتومات‭ ‬چارو‭ ‬خپلولو‭ ‬په‭ ‬لړ‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سوداګرۍ‭ ‬او‭ ‬حکومت‭ ‬په‭ ‬پام‭ ‬کې‭ ‬نیولو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬کنفرانس‭ ‬اهمیت‭ ‬باندې‭ ‬رڼا‭ ‬واچوله‭.‬

الجابر‭ ‬وویل،‭ “‬د‭ ‬دې‭ ‬کنفرانس‭ ‬د‭ ‬ناستو‭ ‬پرمهال،‭ ‬موږ‭ ‬په‭ ‬مجازي‭ ‬فضا‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬خدمتونو‭ ‬وړاندې‭ ‬کولو‭ ‬بریا‭ ‬په‭ ‬لوري‭ ‬یو‭ ‬بل‭ ‬ګام‭ ‬ترلاسه‭ ‬کړ‭.” ‬

د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬لخوا‭ ‬ترلاسه‭ ‬شوي‭ ‬تخنیکي‭ ‬مهارت‭ ‬تبادله‭ ‬کول،‭ ‬کله‭ ‬چې‭ ‬یو‭ ‬مجازي‭ ‬برید‭ ‬شنډوئ‭ ‬یا‭ ‬په‭ ‬امنیتي‭ ‬سیسټم‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سرغړونې‭ ‬وروسته‭ ‬د‭ ‬شبکو‭ ‬بیرته‭ ‬رغول‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬د‭ ‬ملاتړ‭ ‬ګڼل‭ ‬کیږي‭. ‬عراق‭ ‬د‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬په‭ ‬ډګر‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ملګري‭ ‬هیوادونو‭ ‬تجربو‭ ‬څخه‭ ‬ګټه‭ ‬پورته‭ ‬کوي‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬مجازي‭ ‬فضا‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬امنیتي‭ ‬وړتیاو‭ ‬د‭ ‬پراختیا‭ ‬او‭ ‬جوړولو‭ ‬لپاره‭ ‬کار‭ ‬کوي‭.‬

له‭ ‬بل‭ ‬پلوه،‭ ‬عراق‭ ‬لیواله‭ ‬دی‭ ‬هغه‭ ‬معلومات‭ ‬شریک‭ ‬کړي‭ ‬چې‭ ‬دې‭ ‬د‭ ‬ارتباط،‭ ‬رمز‭ ‬ورکولو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬بریدونو‭ ‬پلان‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬ناوړه‭ ‬ګټه‭ ‬اخیستنې‭ ‬څرنګوالي‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬زده‭ ‬کړي‭ ‬دي‭. ‬دا‭ ‬چې‭ ‬تروریستي‭ ‬ډلې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬منظم‭ ‬جرمونو‭ ‬ډلې‭ ‬شریک‭ ‬نظرونه‭ ‬او‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬لري،‭ ‬نړیواله‭ ‬ټولنه‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬بریدګرو‭ ‬د‭ ‬تخریبي‭ ‬پلانونو‭ ‬خنثی‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬یوځای‭ ‬کار‭ ‬وکړي‭. ‬

عراق‭ ‬غواړي‭ ‬یوه‭ ‬متحد‭ ‬کلتور‭ ‬ته‭ ‬وده‭ ‬ورکوي‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ګواښونو‭ ‬سره‭ ‬مبارزه‭ ‬وکړي،‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬د‭ ‬هیکینګ‭ ‬او‭ ‬ډمپنګ‭ ‬پیښې‭ ‬کمې‭ ‬کړي،‭ ‬د‭ ‬ملکي‭ ‬سولې‭ ‬ګواښونکي‭ ‬غلط‭ ‬معلوماتو‭ ‬خپرول‭ ‬ودروي،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬انټرنیټ‭ ‬کاروونکو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬وجدان‭ ‬خلکو‭ ‬لخوا‭ ‬کارول‭ ‬کیدونکي‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونه‭ ‬کم‭ ‬کړي‭. ‬

د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬بنسټ‭ ‬د‭ ‬پیچلي‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬خنثی‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬سرچینو‭ ‬پشړتیا‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬عالي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬سیکتور‭ ‬رامینځته‭ ‬کول‭ ‬دي‭. ‬عراق‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬پالیسیو‭ ‬په‭ ‬دوامداره‭ ‬ډول‭ ‬بیاکتنه‭ ‬وکړي‭ ‬او‭ ‬خپلې‭ ‬وړتیاوې‭ ‬پیاوړې‭ ‬کړي‭. ‬د‭ ‬عراق‭ ‬حکومت‭ ‬په‭ ‬امنیتي‭ ‬او‭ ‬ملکي‭ ‬خدمتونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ډینامیک‭ ‬افرادو‭ ‬جذبولو‭ ‬باندې‭ ‬کار‭ ‬کوي‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬ظرفیت‭ ‬او‭ ‬حکومتي‭ ‬سیکتور،‭ ‬خصوصي‭ ‬سیکتور‭ ‬او‭ ‬نړیوالو‭ ‬شرکتونو‭ ‬اړوند‭ ‬همکارۍ‭ ‬ته‭ ‬وده‭ ‬ورکړي‭. ‬

عراق‭ ‬غواړي‭ ‬یوه‭ ‬متحد‭ ‬کلتور‭ ‬ته‭ ‬وده‭ ‬ورکوي‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬ګواښونو‭ ‬سره‭ ‬مبارزه‭ ‬وکړي،‭ ‬د‭ ‬معلوماتو‭ ‬د‭ ‬هیکینګ‭ ‬او‭ ‬ډمپنګ‭ ‬پیښې‭ ‬کمې‭ ‬کړي،‭ ‬د‭ ‬ملکي‭ ‬سولې‭ ‬ګواښونکي‭ ‬غلط‭ ‬معلوماتو‭ ‬خپرول‭ ‬ودروي،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬انټرنیټ‭ ‬کاروونکو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬وجدان‭ ‬خلکو‭ ‬لخوا‭ ‬کارول‭ ‬کیدونکي‭ ‬مجازي‭ ‬جرمونه‭ ‬کم‭ ‬کړي‭. ‬

د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬په‭ ‬تړاو‭ ‬عامه‭ ‬–‭ ‬خصوصي‭ ‬مشارکت‭ ‬یو‭ ‬ستراتیژیک‭ ‬ضرورت‭ ‬دی‭. ‬د‭ ‬روغتیا،‭ ‬تعلیم‭ ‬او‭ ‬انرژي‭ ‬په‭ ‬څیر‭ ‬سیکتورونه‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬چارو‭ ‬پرمخ‭ ‬وړلو‭ ‬لپاره‭ ‬په‭ ‬مجازي‭ ‬اتصال‭ ‬ډیره‭ ‬تکیه‭ ‬کوي‭. ‬د‭ ‬دې‭ ‬دلیل‭ ‬لپاره،‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬حکومت‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬پیښو‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬ټیم‭ ‬غواړي‭ ‬د‭ ‬نوي‭ ‬معلوماتي‭ ‬ټیکنالوژي‭ ‬حلونه‭ ‬رامینځته‭ ‬کړي‭.‬

حکومتي‭ ‬وزارتونه‭ ‬په‭ ‬معلوماتي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬او‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬متشبثینو‭ ‬د‭ ‬هڅولو‭ ‬لپاره‭ ‬مالي‭ ‬انګیزې‭ ‬کاروي‭. ‬عراق‭ ‬دې‭ ‬مهمه‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پراخه‭ ‬ونډې‭ ‬درلودو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ښځو‭ ‬چمتو‭ ‬کولو‭ ‬باندې‭ ‬هم‭ ‬باید‭ ‬تمرکز‭ ‬وکړي‭. ‬هغوی‭ ‬زموږ‭ ‬د‭ ‬بریالۍ‭ ‬ټولنې‭ ‬د‭ ‬راتلونکي‭ ‬ځواک‭ ‬دی،‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ډیری‭ ‬ننګونو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬دي‭. ‬د‭ ‬ښځو‭ ‬ځواکمن‭ ‬کول‭ ‬د‭ ‬عراقي‭ ‬حکومت‭ ‬د‭ ‬پروګرام‭ ‬یوه‭ ‬لازمي‭ ‬برخه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬کار‭ ‬فلسفه‭ ‬ده‭. ‬په‭ ‬پرمختللي‭ ‬هیوادونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ښځو‭ ‬رول‭ ‬په‭ ‬تکنیکي‭ ‬ډګر‭ ‬کې‭ ‬ستر‭ ‬دی،‭ ‬او‭ ‬ټیکنالوژيکي‭ ‬پرمختګ‭ ‬په‭ ‬ټولنیزو‭ ‬رسنیو‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬حساس‭ ‬سایټونو‭ ‬کې،‭ ‬د‭ ‬سافټویر‭ ‬صنعت‭ ‬او‭ ‬بریښنایی‭ ‬بازارموندنه‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬کار‭ ‬بوخت‭ ‬د‭ ‬ښځو‭ ‬له‭ ‬لاسه‭ ‬دی‭. ‬

نن‭ ‬ورځ‭ ‬موږ‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬په‭ ‬هره‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬شرایطو‭ ‬پرځآی‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬قوانینو،‭ ‬عامه‭ ‬پالیسیو‭ ‬او‭ ‬وړتیاو‭ ‬جوړولو‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬په‭ ‬سوداګرۍ،‭ ‬بریښنایی‭ ‬سوداګرۍ،‭ ‬او‭ ‬معلوماتي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬پانګونه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پام‭ ‬وړ‭ ‬وده‭ ‬ملاتړ‭ ‬کړو‭. ‬موږ‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬ټولنې‭ ‬خدمت‭ ‬کولو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬د‭ ‬وړتیاو‭ ‬عصري‭ ‬کولو‭ ‬موخې‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬معلوماتي‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬شرکتونو‭ ‬د‭ ‬ودې‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬مناسب‭ ‬چاپریال‭ ‬په‭ ‬چمتو‭ ‬کولو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬او‭ ‬نړیوالې‭ ‬سوداګرۍ‭ ‬ټولنې‭ ‬ترمینځ‭ ‬د‭ ‬مشارکت‭ ‬رامینځته‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬عراقي‭ ‬حکومت‭ ‬د‭ ‬پلانونو‭ ‬ملاتړ‭ ‬وکړو‭.‬

خوشبختانه،‭ ‬د‭ ‬آزادو‭ ‬او‭ ‬عادلانه‭ ‬ټاکنو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ټاکنو‭ ‬خپلواک‭ ‬عالي‭ ‬کمیسون‭ ‬ملاتړ‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عراقي‭ ‬حکومت‭ ‬بریا‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬2021‭ ‬اکتوبر‭ ‬په‭ ‬10‭ ‬نیټه‭ ‬د‭ ‬پارلماني‭ ‬ټاکنو‭ ‬پرمهال‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬مبارزې‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬کمیسون‭ ‬وړتیا،‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬بریدونو‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مجازي‭ ‬امنیت‭ ‬تقویت‭ ‬کولو‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عراق‭ ‬د‭ ‬پرمختللي‭ ‬وړتیاو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬یو‭ ‬لوی‭ ‬پیغام‭ ‬ولیږداو‭. ‬

Comments are closed.