سترګې په پوله

د مرکزي آسیا ځواکونه د امنیتي ګواښونو په ګوته کولو لپاره بې پیلوټه فضایی وسایط کاروي

سلطنت‭ ‬بردیکیوا،‭ ‬یونیپث‭ ‬کارکونکی

په د‭ ‬2021‭ ‬اکتوبر،‭ ‬کرغیزستان‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬پولو‭ ‬خوندي‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ترکیه‭ ‬څخه‭ ‬نوی‭ ‬نظامي‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط‭ (‬یو‭.‬ای‭.‬وي‭) ‬واخیستل‭. ‬د‭ ‬بایرکتار‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط‭ ‬په‭ ‬نظامي‭ ‬بې‭ ‬بیلوټه‭ ‬وسایطو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬کرغیزستان‭ ‬لومړۍ‭ ‬ستره‭ ‬پانګوونه‭ ‬وه،‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬عام‭ ‬ډول‭ ‬د‭ ‬ډرون‭ ‬په‭ ‬نوم‭ ‬پیژندل‭ ‬کیږي،‭ ‬د‭ ‬پیلوټ‭ ‬یا‭ ‬سپرلیو‭ ‬پرته‭ ‬الوتنه‭ ‬کوي‭. ‬یوازې‭ ‬یوه‭ ‬میاشت‭ ‬وروسته،‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬امنیتي‭ ‬ګواښونو‭ ‬ډیریدو‭ ‬په‭ ‬رڼا‭ ‬کې‭ ‬قزاقستان‭ ‬د‭ ‬خپلې‭ ‬اردو‭ ‬لپاره‭ ‬ورته‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط‭ ‬ترلاسه‭ ‬کړل‭.‬

که‭ ‬څه‭ ‬هم‭ ‬ډرونونه‭ ‬په‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬کې‭ ‬نوي‭ ‬ندي،‭ ‬د‭ ‬وسله‭ ‬وال‭ ‬ځواکونو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬پراخه‭ ‬یوځای‭ ‬کیدل‭ ‬د‭ ‬ملي‭ ‬امنیت‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پرسونل‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬د‭ ‬ګټو‭ ‬څرګندونه‭ ‬کوي‭. ‬په‭ ‬2019‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬سعودي‭ ‬عربستان‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬تیلو‭ ‬پروسس‭ ‬کولو‭ ‬تاسیساتو‭ ‬باندې‭ ‬د‭ ‬ډرون‭ ‬بریدونو‭ ‬دا‭ ‬ویره‭ ‬ډیره‭ ‬کړې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬ورته‭ ‬بریدونه‭ ‬د‭ ‬غیر‭ ‬دولتي‭ ‬لوبغاړو‭ ‬په‭ ‬واسطه‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬هدف‭ ‬ګرځولی‭ ‬شي‭. ‬سیمه‭ ‬ییز‭ ‬حکومتونه‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬کشفي‭ ‬او‭ ‬دفاعي‭ ‬مهامتو‭ ‬پراخوالي‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬ترلاسه‭ ‬کولو‭ ‬ته‭ ‬ډیر‭ ‬لیواله‭ ‬ښکاري‭. ‬

نظامي‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط

د‭ ‬2016‭ ‬راهیسې،‭ ‬قزاقستان،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬او‭ ‬ازبکستان‭ ‬اساسآ‭ ‬د‭ ‬څار‭ ‬او‭ ‬نظارت‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬لوړې‭ ‬درجې‭ ‬نظامي‭ ‬ډرونونه‭ ‬ترلاسه‭ ‬کړي‭ ‬دي‭. ‬په‭ ‬قزاقستان‭ ‬کې‭ ‬دا‭ ‬په‭ ‬نظامي‭ ‬پریډ‭ ‬او‭ ‬تمرینونو‭ ‬کې‭ ‬لیدل‭ ‬شوي‭ ‬دي‭. ‬قزاقستان‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬درې‭ ‬ډولونه‭ ‬هم‭ ‬تولیدوي‭ ‬کوم‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬کرنې،‭ ‬د‭ ‬تیلو‭ ‬تولید‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬جغرافیه‭ ‬ای‭ ‬سروی‭ ‬ګانو‭ ‬لپاره‭ ‬کارول‭ ‬کیږي‭. ‬ترکمنستان‭ ‬د‭ ‬ترکي‭ ‬بایرکتار‭ ‬په‭ ‬شمول‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬ډرونونو‭ ‬ډیری‭ ‬ډولونه‭ ‬لري‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬بمونو‭ ‬د‭ ‬وړلو‭ ‬ظرفیت‭ ‬لري‭.‬

قرغیز‭ ‬ولسمشر‭ ‬صدر‭ ‬جباروف‭ ‬تاکید‭ ‬کړی‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬پدې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬ترکي‭ ‬نظامي‭ ‬ډرونو‭ ‬ترلاسه‭ ‬کول‭ ‬فقط‭ ‬د‭ ‬دفاع‭ ‬لپاره‭ ‬دي‭.‬

‭”‬په‭ ‬تیرو‭ ‬30‭ ‬کلونو‭ ‬کې‭ ‬موږ‭ ‬هیڅکله‭ ‬د‭ ‬هیڅ‭ ‬چا‭ ‬سره‭ ‬جګړه‭ ‬نده‭ ‬پیل‭ ‬کړې،‭ ‬زموږ‭ ‬په‭ ‬لاس‭ ‬کې‭ ‬وسلو‭ ‬په‭ ‬مرسته‭ ‬مو‭ ‬بهرنۍ‭ ‬خاوره‭ ‬نده‭ ‬نیولې‭. ‬او‭ ‬دا‭ ‬به‭ ‬په‭ ‬راتلونکي‭ ‬کې‭ ‬هم‭ ‬پیښ‭ ‬نشي،‭” ‬ولسمشر‭ ‬وویل‭.‬

پداسې‭ ‬حال‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬ازبکستان‭ ‬د‭ ‬هرډول‭ ‬ډرون‭ ‬کارول‭ ‬محدود‭ ‬کړي‭ ‬دي،‭ ‬دې‭ ‬هیواد‭ ‬په‭ ‬2016‭ ‬کې‭ ‬خپل‭ ‬محدودیتونه‭ ‬سست‭ ‬کړي‭. ‬د‭ ‬ازبکستان‭ ‬وسله‭ ‬وال‭ ‬ځواکونه‭ ‬د‭ ‬څار‭ ‬او‭ ‬نظارت‭ ‬لپاره‭ ‬دوه‭ ‬ډوله‭ ‬نظامي‭ ‬ډرونونه‭ ‬ګومارلي‭ ‬دي‭. ‬که‭ ‬څه‭ ‬هم‭ ‬تاجکستان‭ ‬د‭ ‬خپل‭ ‬نظامي‭ ‬ډرونونو‭ ‬کارولو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬ډیر‭ ‬کم‭ ‬څه‭ ‬ښکاره‭ ‬کړي،‭ ‬دا‭ ‬د‭ ‬راپورونو‭ ‬له‭ ‬مخې‭ ‬د‭ ‬ملګرو‭ ‬ملتونو‭ ‬لخوا‭ ‬ډالۍ‭ ‬شوي‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط‭ ‬په‭ ‬غرنیزه‭ ‬اراضي‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬لټون‭ ‬او‭ ‬ژغورنې‭ ‬ماموریتونو‭ ‬لپاره‭ ‬کارولي‭ ‬دي‭.‬

په‭ ‬امنیتي‭ ‬ټولبکس‭ ‬کې‭ ‬نوي‭ ‬وسایل
بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایط‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬هیوادونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬کم‭ ‬نفوس‭ ‬لرونکي‭ ‬اراضي‭ ‬ګزمه‭ ‬کولو،‭ ‬د‭ ‬چاپیریال‭ ‬رغوونې‭ ‬پروژو‭ ‬پرمخ‭ ‬وړلو،‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکو‭ ‬د‭ ‬قاچاق‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬پولو‭ ‬په‭ ‬اوږدو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬د‭ ‬حرکتونو‭ ‬مخنیوي‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬په‭ ‬هڅو‭ ‬کې‭ ‬ځانګړې‭ ‬مرسته‭ ‬وړاندې‭ ‬کوي‭. ‬

یو‭ ‬له‭ ‬د‭ ‬مخ‭ ‬پرودې‭ ‬مهمو‭ ‬لارو‭ ‬څخه‭ ‬چې‭ ‬ډرونونه‭ ‬پکې‭ ‬کارول‭ ‬کیږي‭ ‬د‭ ‬یورانیم‭ ‬پخواني‭ ‬ککړو‭ ‬سایټونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬وړانګو‭ ‬د‭ ‬سطحو‭ ‬نظارت‭ ‬کول‭ ‬دي‭. ‬د‭ ‬اتومي‭ ‬انرژۍ‭ ‬نړیواله‭ ‬اداره‭ (‬آی‭.‬ای‭.‬اِي‭.‬ای‭) ‬د‭ ‬قزاقستان،‭ ‬کرغیزستان،‭ ‬ازبکستان‭ ‬او‭ ‬تاجکستان‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬فرغانه‭ ‬دره‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬یورانیمو‭ ‬د‭ ‬کان‭ ‬پخواني‭ ‬سایټونو‭ ‬پاکولو‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬همکاري‭ ‬کوي‭.‬

د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬یو‭ ‬له‭ ‬ترټولو‭ ‬ډیر‭ ‬نفوس‭ ‬لرونکې‭ ‬سیمه،‭ ‬فرغانه‭ ‬د‭ ‬پخواني‭ ‬غیرخوندي‭ ‬یورانیم‭ ‬کانونو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ضایعاتو‭ ‬دفاع‭ ‬کولو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬وړانګو‭ ‬او‭ ‬درندو‭ ‬فلزاتو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬ده‭. ‬په‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬دمخه‭ ‬موجود‭ ‬زلزلې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ځمکو‭ ‬ښوویدل‭ ‬د‭ ‬ککړتیا‭ ‬خپریدو‭ ‬خطر‭ ‬ډیروي‭.‬

د‭ ‬ګاما‭ ‬وړانګې‭ ‬کشف‭ ‬کونکي‭ ‬وسایلو‭ ‬باندې‭ ‬سمبال‭ ‬ډرونونه‭ ‬د‭ ‬وړانکو‭ ‬فعالیت‭ ‬نظارت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬ترټولو‭ ‬خوندي‭ ‬او‭ ‬خورا‭ ‬اغیزناک‭ ‬وسیله‭ ‬ګڼل‭ ‬کیږي،‭ ‬په‭ ‬ځانګړي‭ ‬توګه‭ ‬مشکل‭ ‬غرنیزه‭ ‬اراضي‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬زلزلو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬وي‭. ‬ډرونونه‭ ‬نه‭ ‬یوازې‭ ‬د‭ ‬انساني‭ ‬ککړتیا‭ ‬خطر‭ ‬کموي،‭ ‬بلکه‭ ‬عمومآ‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬په‭ ‬لاډیر‭ ‬مؤثریت‭ ‬سره‭ ‬ډیټا‭ ‬راټوله‭ ‬کړي‭.‬

د‭ ‬اتومي‭ ‬انرژۍ‭ ‬نړیوالې‭ ‬ادارې‭ ‬د‭ ‬پروژې‭ ‬لومړۍ‭ ‬مرحله‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬2020‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬یورانیم‭ ‬سایټونو‭ ‬نقشه‭ ‬کول‭ ‬شامل‭ ‬دي‭. ‬بله‭ ‬مرحله‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬هستوي‭ ‬ضایعاتو‭ ‬پاکولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ډرون‭ ‬کارولو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬په‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬پرسونل‭ ‬روزل‭ ‬وي‭.‬

پداسې‭ ‬حال‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬قانون‭ ‬تنفیذ‭ ‬ادارو‭ ‬اندیښنه‭ ‬څرګنده‭ ‬کړې‭ ‬ده‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکو‭ ‬قاچاقچیان‭ ‬هم‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬ډرونونه‭ ‬وکاروي،‭ ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬قاچاق‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬لپاره‭ ‬هم‭ ‬ډرونونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬په‭ ‬زړه‭ ‬پوري‭ ‬وسایلو‭ ‬په‭ ‬سترګه‭ ‬ګوري‭.‬

د‭ ‬کرغیزستان‭ ‬د‭ ‬کورنیو‭ ‬چارو‭ ‬وزارت‭ ‬د‭ ‬تریاکو‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬خدمت‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکو‭ ‬قاچاقچیانو‭ ‬نیولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬کارولو‭ ‬کې‭ ‬لیوالتیا‭ ‬ښودلې‭ ‬ده‭. ‬د‭ ‬ډرون‭ ‬په‭ ‬مرسته‭ ‬اخیستل‭ ‬شوي‭ ‬انځورونه‭ ‬د‭ ‬غیرقانوني‭ ‬بوټو‭ ‬پیژندلو‭ ‬کې‭ ‬مرسته‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬او‭ ‬حیاتي‭ ‬استخبارات‭ ‬وړاندې‭ ‬کوي‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬بل‭ ‬ډول‭ ‬یې‭ ‬ترلاسه‭ ‬کول‭ ‬مشکل‭ ‬دي‭.‬

په‭ ‬کرغیزستان‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ملګرو‭ ‬ملتونو‭ ‬د‭ ‬نشه‭ ‬ییز‭ ‬توکو‭ ‬او‭ ‬جرمونو‭ ‬دفتر‭ ‬مشر،‭ ‬آندری‭ ‬سیلیزنیو‭ ‬وویل،‭ “‬د‭ ‬تریاکو‭ ‬سره‭ ‬مبارزې‭ ‬خدمت‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬ورپیژندل‭ ‬په‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬کې‭ ‬لومړۍ‭ ‬نوښتي‭ ‬طریقه‭ ‬ده‭.”‬

سیمه‭ ‬ییزو‭ ‬حکومتونو‭ ‬د‭ ‬ناورین‭ ‬پلان‭ ‬کولو‭ ‬او‭ ‬غبرګون‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬لازمي‭ ‬وسیلې‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬په‭ ‬ډرونونو‭ ‬کې‭ ‬ځانګړې‭ ‬لیوالتیا‭ ‬څرګنده‭ ‬کړې‭ ‬ده‭. ‬ټول‭ ‬پنځه‭ ‬هیوادونه‭ ‬د‭ ‬طبیعي‭ ‬ناورینونو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬خطرونو‭ ‬بیلابیل‭ ‬سطحو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬دي‭. ‬پداسې‭ ‬حال‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬پدې‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬زلزلې‭ ‬ډیرې‭ ‬عام‭ ‬دي،‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬په‭ ‬مکرر‭ ‬ډول‭ ‬د‭ ‬سیلابونو،‭ ‬ځمکې‭ ‬ښوویدو،‭ ‬خټو‭ ‬ښوویدو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬واورو‭ ‬ښوویدو‭ ‬سره‭ ‬مخ‭ ‬ده‭.‬

ډرونونه‭ ‬نه‭ ‬یوازې‭ ‬د‭ ‬ناورینونو‭ ‬سایټونه‭ ‬په‭ ‬ګوته‭ ‬کوي،‭ ‬بلکه‭ ‬که‭ ‬په‭ ‬سم‭ ‬ډول‭ ‬تجهیز‭ ‬شي‭ ‬نو‭ ‬لیرې‭ ‬پرتو‭ ‬موقعیتونو‭ ‬ته‭ ‬مهم‭ ‬اکمالات‭ ‬هم‭ ‬کولی‭ ‬شي‭.‬

په‭ ‬2021‭ ‬نومبر‭ ‬کې،‭ ‬په‭ ‬تاشقند‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬یوه‭ ‬ناسته‭ ‬کې،‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬پنځه‭ ‬هیوادونو‭ ‬د‭ ‬بیړني‭ ‬حالتونو‭ ‬وزارتونو‭ ‬مشرانو‭ ‬د‭ ‬ناورین‭ ‬مخنیوي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬بیړني‭ ‬غبرګون‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬استعمال‭ ‬تصویب‭ ‬کړ‭. ‬د‭ “‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬د‭ ‬کارولو‭ ‬لپاره‭ ‬طرحې‭” ‬تړون‭ ‬د‭ ‬پنځه‭ ‬حکومتونو‭ ‬لخوا‭ ‬لاسلیک‭ ‬شوې‭ ‬د‭ ‬2022‭-‬2030‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬همکارۍ‭ ‬د‭ ‬پراختیا‭ ‬لپاره‭ ‬سترې‭ ‬ستراتیژۍ‭ ‬برخه‭ ‬ده‭.‬

د‭ ‬افغان‭ ‬پولو‭ ‬نظارت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬هم‭ ‬
ډرونونه‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬پولې‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬اوږدو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬امنیت‭ ‬ارتقا‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬سولې‭ ‬ساتلو‭ ‬لپاره‭ ‬لازمي‭ ‬ګرځیدلي‭ ‬دي‭. ‬تاجکستان،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬او‭ ‬ازبکستان‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬سره‭ ‬اوږده‭ ‬پوله‭ ‬لري‭. ‬په‭ ‬کابل‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬طالبانو‭ ‬واک‭ ‬ته‭ ‬رسیدلو‭ ‬اندیښنې‭ ‬راپورته‭ ‬کړي‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬تاوتریخجن‭ ‬ترهګر‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬ګاونډي‭ ‬هیوادونو‭ ‬باندې‭ ‬یرغلیز‭ ‬بریدونه‭ ‬وکړي‭.‬

په‭ ‬2021‭ ‬اګست‭ ‬کې،‭ ‬ازبکستان‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬په‭ ‬مرسته‭ ‬د‭ ‬افغان‭ ‬پولې‭ ‬په‭ ‬اوږدو‭ ‬کې‭ ‬هوایی‭ ‬کشف‭ ‬ترسره‭ ‬کړ‭. ‬قزاقستان‭ ‬د‭ ‬ترکیه‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬بایرکتار‭ ‬ډرونونو‭ ‬پدې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬ترلاسه‭ ‬کول‭ ‬په‭ ‬افغانستان‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬تروریستانو‭ ‬لخوا‭ ‬راتلونکي‭ ‬هر‭ ‬‌ډول‭ ‬امنیتي‭ ‬ګواښونو‭ ‬ته‭ ‬د‭ ‬غبرګون‭ ‬وسیلې‭ ‬په‭ ‬توګه‭ ‬تائید‭ ‬کړ‭.‬

پداسې‭ ‬حال‭ ‬کې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬هیوادونه‭ ‬د‭ ‬نظامي،‭ ‬استخباراتو،‭ ‬ژغورنې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ملکي‭ ‬محافظت‭ ‬خدمتونو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ډرونونو‭ ‬کارولو‭ ‬کې‭ ‬فرصتونه‭ ‬ویني،‭ ‬هغوی‭ ‬دا‭ ‬هم‭ ‬درک‭ ‬کوي‭ ‬چې‭ ‬ډرونونه‭ ‬د‭ ‬دښمن‭ ‬ځواکونو‭ ‬په‭ ‬لاس‭ ‬کې‭ ‬پیاوړې‭ ‬وسلې‭ ‬هم‭ ‬ګرځیدلی‭ ‬شي‭. ‬سوداګریز‭ ‬ډرونونه‭ ‬اوس‭ ‬ارزانه‭ ‬او‭ ‬ترلاسه‭ ‬کول‭ ‬یې‭ ‬اسانه‭ ‬دي‭. ‬پدې‭ ‬تړاو‭ ‬اندیښنې‭ ‬په‭ ‬ډیریدو‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬موخو‭ ‬لپاره‭ ‬اړول‭ ‬شوي‭ ‬ساده‭ ‬ډرونونه‭ ‬د‭ ‬ګڼې‭ ‬ګوڼې،‭ ‬له‭ ‬ستراتیژیکي‭ ‬پلوه‭ ‬مهمو‭ ‬سایټونو‭ ‬او‭ ‬زیربنا‭ ‬یا‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬موقعیتونو‭ ‬په‭ ‬نښه‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬بمونه‭ ‬لیږدولی‭ ‬شي‭.‬

سیمه‭ ‬ییز‭ ‬حکومتونه‭ ‬پدې‭ ‬لټه‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬وسله‭ ‬والو‭ ‬ځواکونو‭ ‬تخنیکي‭ ‬او‭ ‬نظامي‭ ‬وړتیاوې‭ ‬جوړې‭ ‬کړي‭ ‬ترڅو‭ ‬د‭ ‬ډرون‭ ‬بریدونو‭ ‬څخه‭ ‬ګواښونو‭ ‬وړاندوینه‭ ‬وکړي،‭ ‬مخه‭ ‬یې‭ ‬ونیسي‭ ‬او‭ ‬خنثی‭ ‬یې‭ ‬کړي‭. ‬هغوی‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬تاسیساتو‭ ‬دفاع‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬دښمن‭ ‬ډرونونو‭ ‬ویشتلو‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سرتیرو‭ ‬روزنه‭ ‬باندې‭ ‬تاکید‭ ‬کوي‭.‬

ځینې‭ ‬شنونکي‭ ‬وایې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬مرکزي‭ ‬آسیا‭ ‬دولتونه‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬ټیکنالوژۍ‭ ‬امنیتي‭ ‬او‭ ‬اقتصادي‭ ‬ګټو‭ ‬متوازن‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬متحد‭ ‬طریقې‭ ‬څخه‭ ‬ګټه‭ ‬پورته‭ ‬کولی‭ ‬شي‭. ‬حکومتونه‭ ‬کولی‭ ‬شي‭ ‬مذاکره‭ ‬کړي‭ ‬چې‭ ‬کوم‭ ‬ډول‭ ‬ډرونونه‭ ‬مجاز‭ ‬دي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬هغوی‭ ‬کارول‭ ‬څه‭ ‬شي‭ ‬پورې‭ ‬محدود‭ ‬کړي‭.‬

د‭ ‬ډرون‭ ‬پالیسیو‭ ‬متحد‭ ‬کول‭ ‬د‭ ‬مجرمینو‭ ‬او‭ ‬تروریستان‭ ‬لاس‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نظامي‭ ‬بې‭ ‬پیلوټه‭ ‬فضایی‭ ‬وسایطو‭ ‬احتمالي‭ ‬تکثیر‭ ‬په‭ ‬ګوته‭ ‬کولو‭ ‬کې‭ ‬هم‭ ‬مرسته‭ ‬کولی‭ ‬شي‭. 

Comments are closed.