حوثیان ژورنالیستان ځوروي

له‭ ‬جګړې‭ ‬څخه‭ ‬وروسته‭ ‬په‭ ‬یمن‭ ‬کې‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬بیان‭ ‬آزادي‭ ‬خوندي‭ ‬وساتل‭ ‬شي

ماجد‭ ‬المداجي،‭ ‬اجرایوي‭ ‬مدیر،‭ ‬د‭ ‬ستراتیژیکو‭ ‬زده‭ ‬کړو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬صنعا‭ ‬مرکز‭ | ‬انځورونه‭ ‬د‭ ‬یمن‭ ‬د‭ ‬اطلاعاتو‭ ‬وزارت‭ ‬لخوا‭.‬
د‭ ‬تیرو‭ ‬څو‭ ‬کلونو‭ ‬لپاره،‭ ‬میرمنې‭ ‬په‭ ‬شمالي‭ ‬یمن‭ ‬کې‭ ‬وتښتول‭ ‬شوې،‭ ‬شکنجه‭ ‬شوې،‭ ‬جنسي‭ ‬تیری‭ ‬ورباندې‭ ‬وشو،‭ ‬د‭ ‬فحشا‭ ‬دروغجنو‭ ‬اعترافاتو‭ ‬ته‭ ‬اړ‭ ‬ایستل‭ ‬شوې،‭ ‬او‭ ‬ټپي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ننګ‭ ‬پر‭ ‬داغ‭ ‬ککړې‭ ‬پریښودل‭ ‬شوې‭ ‬ــــ‭ ‬دا‭ ‬له‭ ‬حوثي‭ ‬چارواکو‭ ‬سره‭ ‬په‭ ‬ښکاره‭ ‬د‭ ‬مخالفت‭ ‬کولو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬دوی‭ ‬سزا‭ ‬وه‭. ‬دا‭ ‬په‭ ‬صنعا‭ ‬کې‭ ‬یو‭ ‬ښکاره‭ ‬راز‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬خپلواک‭ ‬یمني‭ ‬ژورنالیستان‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬هر‭ ‬کونج‭ ‬تر‭ ‬سیوري‭ ‬پورې‭ ‬د‭ ‬هغې‭ ‬رڼا‭ ‬د‭ ‬وړانګو‭ ‬رسولو‭ ‬لپاره‭ ‬څیړنې‭ ‬او‭ ‬څرګندونې‭ ‬کړې‭ ‬وای‭ ‬او‭ ‬خپرونې‭ ‬یې‭ ‬لرلې‭ ‬وای،‭ ‬چې‭ ‬ورته‭ ‬ظلمونه‭ ‬پکې‭ ‬هڅول‭ ‬کیږي‭.‬
سربېر‭ ‬پردې،‭ ‬په‭ ‬شمالي‭ ‬یمن‭ ‬کې‭ ‬ژورنالیستانو‭ ‬لپاره‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬کار‭ ‬کول‭ ‬ناشونی‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬چارواکي‭ ‬مسئول‭ ‬وپیژني‭ ‬او‭ ‬خپل‭ ‬غږ‭ ‬د‭ ‬پسپسکی‭ ‬له‭ ‬حد‭ ‬نه‭ ‬پورته‭ ‬کړي‭. ‬هغه‭ ‬که‭ ‬رسنۍ‭ ‬دي،‭ ‬فعالان‭ ‬یا‭ ‬عادي‭ ‬خلک‭ ‬وي‭.‬
په‭ ‬صنعا‭ ‬کې‭ ‬له‭ ‬هغه‭ ‬وخت‭ ‬راهیسې‭ ‬خپلواک‭ ‬ژورنالیزم‭ ‬شتون‭ ‬نلري‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬2014‭ ‬په‭ ‬سپتمبر‭ ‬کې‭ ‬حوثیانو‭ ‬واک‭ ‬ترلاسه‭ ‬کړ،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬رسنیو‭ ‬سازمانونه‭ ‬یې‭ ‬بند‭ ‬کړل،‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬پایله‭ ‬کې‭ ‬یوازې‭ ‬د‭ ‬ګوتو‭ ‬په‭ ‬شمېر‭ ‬فرقه‌یي‭ ‬پروپاګند‭ ‬خپروونکې‭ ‬خپرونې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬دوی‭ ‬په‭ ‬ګټه‭ ‬کار‭ ‬وکړي‭ ‬پرېښودې‭. ‬د‭ ‬دغو‭ ‬رسنیو‭ ‬له‭ ‬تړل‭ ‬کیدو‭ ‬سره،‭ ‬په‭ ‬2015‭ ‬کې‭ ‬خبریالان‭ ‬وتښتول‭ ‬شول،‭ ‬بندیان‭ ‬شول‭ ‬او‭ ‬شکنجه‭ ‬شول‭. ‬د‭ ‬ویرې‭ ‬داسې‭ ‬فضا‭ ‬د‭ ‬پاتې‭ ‬خلکو‭ ‬تر‭ ‬منځ‭ ‬د‭ ‬ځان‭ ‬سانسورول‭ ‬پیاوړي‭ ‬کوي‭ ‬ــ‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬له‭ ‬مقرراتو‭ ‬سره‭ ‬سم‭ ‬کار‭ ‬کوي‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬دنده،‭ ‬خپلواکي،‭ ‬عزت‭ ‬او‭ ‬حتی‭ ‬خپل‭ ‬ژوند‭ ‬له‭ ‬لاسه‭ ‬ورکوي‭ ‬ــ‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ځورول‭ ‬شوو‭ ‬مېرمنو‭ ‬د‭ ‬کیسو‭ ‬په‭ ‬څېر‭ ‬مهمې‭ ‬کیسې‭ ‬له‭ ‬خپرولو‭ ‬څخه‭ ‬مخنیوي‭ ‬وکړي‭.‬
د‭ ‬2020‭ ‬د‭ ‬اپریل‭ ‬په‭ ‬11‭ ‬وضعیت‭ ‬حتی‭ ‬نور‭ ‬هم‭ ‬هغه‭ ‬مهال‭ ‬زهرجن‭ ‬شو،‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬تښتول‭ ‬شوو‭ ‬ژورنالیستانو‭ ‬لپاره‭ ‬له‭ ‬نیمګړتیا‭ ‬ډکه‭ “‬محاکمه‭” ‬پای‭ ‬ته‭ ‬ورسیده‭. ‬په‭ ‬دغو‭ ‬تورونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬حوثي‭ ‬ائتلاف‭ ‬پر‭ ‬ضد‭ ‬د‭ ‬جاسوسۍ‭ ‬تورونه‭ ‬هم‭ ‬شامل‭ ‬وو‭. ‬د‭ ‬دوی‭ ‬څخه‭ ‬څلور‭ ‬کسان‭ – ‬عبدالخالق‭ ‬امران1،‭ ‬اکرم‭ ‬الولیدي2،‭ ‬حارث‭ ‬حامد3،‭ ‬او‭ ‬توفیق‭ ‬المنصوري4‭ ‬په‭ ‬مرګ‭ ‬محکوم‭ ‬شول‭ ‬له‭ ‬دوی‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬شپږ‭ ‬نورو‭ ‬محکوم‭ ‬شوو‭ ‬کسانو‭ ‬د‭ ‬خپل‭ ‬بند‭ ‬له‭ ‬تېرولو‭ ‬وروسته‭ ‬د‭ ‬خوشی‭ ‬کیدو‭ ‬امر‭ ‬صادر‭ ‬شو‭. ‬د‭ ‬میاشت‭ ‬په‭ ‬پای‭ ‬کې‭ ‬یوازې‭ ‬یو‭ ‬کس‭ ‬صلاح‭ ‬القاعدي‭ ‬خوشي‭ ‬شو‭. ‬خبریالان‭ ‬د‭ ‬شپږو‭ ‬میاشتو‭ ‬لپاره‭ ‬په‭ ‬زوره‭ “‬ورک‭ ‬شوي‭”‬،‭ ‬شکنجه‭ ‬شوي،‭ ‬روغتیایي‭ ‬درملنې‭ ‬نه‭ ‬محروم‭ ‬شوي،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬پروسې‭ ‬له‭ ‬مخې‭ ‬له‭ ‬حق‭ ‬څخه‭ ‬بې‭ ‬برخې‭ ‬شويدي‭. ‬حوثیان‭ ‬د‭ ‬محکمو‭ ‬چلولو‭ ‬لپاره‭ ‬هیڅ‭ ‬قانوني‭ ‬مشروعیت‭ ‬نلري،‭ ‬پدې‭ ‬معنی‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬بند‭ ‬سزاګانې‭ ‬پکې‭ ‬له‭ ‬قضاوت‭ ‬پرته‭ ‬د‭ ‬مرګ‭ ‬لامل‭ ‬ګرځي‭.‬
حوثي‭ ‬چارواکي‭ ‬د‭ ‬هغه‭ ‬خطر‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬پوهیږي‭ ‬چې‭ ‬خپلواک‭ ‬ژورنالیزم‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬دغه‭ ‬رژیم‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬رامنځته‭ ‬کولای‭ ‬شي‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬فساد،‭ ‬ډارولو،‭ ‬تاوتریخوالي‭ ‬او‭ ‬ناوړه‭ ‬ګټه‭ ‬اخیستنې‭ ‬باندې‭ ‬تکیه‭ ‬کوي،‭ ‬که‭ ‬څه‭ ‬هم‭ ‬د‭ ‬دوی‭ ‬کرکه‭ ‬په‭ ‬ژوره‭ ‬توګه‭ ‬هېښوونکې‭ ‬ده‭. ‬دوی‭ ‬د‭ ‬خبریالانو‭ ‬په‭ ‬وړاندې‭ ‬له‭ ‬ځانه‭ ‬څو‭ ‬ځلې‭ ‬بې‭ ‬پروایی‭ ‬او‭ ‬بې‭ ‬احتیاطي‭ ‬ښودلې،‭ ‬په‭ ‬دې‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬2015‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬عبدالله‭ ‬کابیل‭ ‬او‭ ‬یوسف‭ ‬الیزري‭ ‬په‭ ‬داسې‭ ‬یوه‭ ‬ودانۍ‭ ‬کې‭ ‬زنداني‭ ‬کول‭ ‬هم‭ ‬شامل‭ ‬دي‭ ‬چې‭ ‬څو‭ ‬ځله‭ ‬بمبارد‭ ‬شوی‭ ‬و،‭ ‬یوازې‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬لپاره‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬راتلونکي‭ ‬برید‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬خاورو‭ ‬خځلو‭ ‬لاندې‭ ‬ښخ‭ ‬کړل‭ ‬شي‭.‬
سربیره‭ ‬پردې،‭ ‬کله‭ ‬چې‭ ‬جګړه‭ ‬پیل‭ ‬شوه‭ ‬حوثیانو‭ ‬له‭ ‬القاعدې‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬بندیانو‭ ‬تبادله‭ ‬وکړه،‭ ‬د‭ ‬دښمن‭ ‬سلګونه‭ ‬جنګیالي‭ ‬یې‭ ‬خوشې‭ ‬کړل‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬دې‭ ‬وروستیو‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬2020‭ ‬په‭ ‬فبروري‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬یوې‭ ‬پیلوټ‭ ‬په‭ ‬ګډون‭ ‬چې‭ ‬الوتکه‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬الجوف‭ ‬په‭ ‬نوم‭ ‬سیمه‭ ‬کې‭ ‬نسکوره‭ ‬شوې‭ ‬وه،‭ ‬د‭ ‬پنځو‭ ‬سعودي‭ ‬عسکرو‭ ‬د‭ ‬تبادلې‭ ‬وړاندیز‭ ‬وکړ‭. ‬خو‭ ‬دوی‭ ‬د‭ ‬مرګ‭ ‬په‭ ‬لیکه‭ ‬د‭ ‬خبریالانو‭ ‬خوشې‭ ‬کولو‭ ‬هره‭ ‬غوښتنه‭ ‬رد‭ ‬کړه،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬بهرني
او‭ ‬کورني‭ ‬مینځګړیتوب‭ ‬هڅې‭ ‬یې‭ ‬رد‭ ‬کړې‭. ‬یو‭ ‬سرتیری‭ ‬ممکن‭ ‬تا‭ ‬ووژني،‭ ‬خو‭ ‬په‭ ‬ښکاره‭ ‬توګه‭ ‬دا‭ ‬ډېر‭ ‬خراب‭ ‬کار‭ ‬دی‭ ‬چې‭ ‬یو‭ ‬ژورنالیست‭ ‬ستاسو‭ ‬ریښتینی‭ ‬ماهیت‭ ‬څرګند‭ ‬کړي‭.‬
د‭ ‬خبریالانو‭ ‬ساتنې‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬ستایلو‭ ‬وړ‭ ‬نړیوالې‭ ‬غوښتنې‭ ‬د‭ ‬مطبوعاتو‭ ‬د‭ ‬نړیوالې‭ ‬ورځې‭ ‬د‭ ‬درناوي‭ ‬په‭ ‬خاطر‭ ‬ترسره‭ ‬کیږي‭. ‬په‭ ‬دغو‭ ‬کې‭ ‬ځینې‭ ‬هغه‭ ‬غوښتنې‭ ‬هم‭ ‬ګډون‭ ‬لري‭ ‬چې‭ ‬حوثیانو‭ ‬څخه‭ ‬د‭ ‬محکمو‭ ‬د‭ ‬پریکړو‭ ‬باطلولو‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬یمن‭ ‬زندانی‭ ‬شوو‭ ‬خبریالانو‭ ‬آزادولو‭ ‬غوښتنه‭ ‬هم‭ ‬پکې‭ ‬شوې‭. ‬د‭ ‬حوثي‭ ‬تر‭ ‬واک‭ ‬لاندې‭ ‬سیمو‭ ‬څخه‭ ‬بهر‭ ‬یمني‭ ‬ژورنالستان‭ ‬هم‭ ‬باید‭ ‬د‭ ‬رسنیو‭ ‬د‭ ‬آزادۍ‭ ‬په‭ ‬غوښتنو‭ ‬کې‭ ‬هیر‭ ‬نکړل‭ ‬شي،‭ ‬چې‭ ‬پکې‭ ‬ژورنالیستان‭ ‬چوپتیا‭ ‬ته‭ ‬اړ‭ ‬ایستل‭ ‬شوي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مختلف‭ ‬ځواکونو‭ ‬لخوا‭ ‬پرې‭ ‬بریدونه‭ ‬شوي‭ ‬او‭ ‬توقیف‭ ‬شوي،‭ ‬که‭ ‬څه‭ ‬هم‭ ‬ژورنالیستان‭ ‬د‭ ‬هغو‭ ‬کسانو‭ ‬په‭ ‬پرتله‭ ‬ژر‭ ‬خوشې‭ ‬شوي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬حوثي‭ ‬لاسونو‭ ‬ته‭ ‬ورغورځي‭.‬
پدې‭ ‬ورځو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬کوویډ‭-‬‭ ‬19‭ ‬د‭ ‬پراخه‭ ‬ګواښ‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬زندانونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬ټولنیزې‭ ‬فاصلې‭ ‬د‭ ‬نشتون‭ ‬په‭ ‬رڼا‭ ‬کې،‭ ‬د‭ ‬یمن‭ ‬حکومت‭ ‬او‭ ‬حوثیانو‭ ‬څو‭ ‬تنه‭ ‬بنديان‭ ‬خوشې‭ ‬کړي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ګڼې‭ ‬ګوڼې‭ ‬د‭ ‬کمولو‭ ‬لپاره‭ ‬ترسره‭ ‬شوي‭. ‬بیا‭ ‬هم،‭ ‬خبریالان‭ ‬او‭ ‬سیاسي‭ ‬مخالفین‭ ‬داسې‭ ‬نه‭ ‬بریښي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬خوشې‭ ‬شوو‭ ‬په‭ ‬منځ‭ ‬کې‭ ‬دې‭ ‬وي‭. ‬په‭ ‬یمن‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬کورونا‭ ‬ویروس‭ ‬د‭ ‬خپریدو‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬لومړۍ‭ ‬لیکې‭ ‬دواړو‭ ‬غاړو‭ ‬چارواکي‭ ‬باید‭ ‬لا‭ ‬ډیر‭ ‬مخکې‭ ‬لاړ‭ ‬شي‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ټولو‭ ‬هغو‭ ‬ژورنالیستانو‭ ‬په‭ ‬ګډون‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬حوثیانو‭ ‬له‭ ‬لوري‭ ‬نیول‭ ‬شوي‭ ‬دي،‭ ‬سیاسي‭ ‬بندیان‭ ‬خوشې‭ ‬کړي‭.‬
په‭ ‬یمن‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬سیاسي‭ ‬پروسې‭ ‬بیا‭ ‬پیل‭ ‬لپاره‭ ‬هڅې‭ ‬ګړندۍ‭ ‬شوي،‭ ‬او‭ ‬دا‭ ‬خطر‭ ‬شته‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬خپلواک‭ ‬فکر‭ ‬کوونکو‭ ‬پر‭ ‬وړاندې‭ ‬د‭ ‬حوثيانو‭ ‬د‭ ‬بشري‭ ‬حقونو‭ ‬سرغړونې‭ ‬به‭ ‬د‭ ‬جنګ‭ ‬پای‭ ‬ته‭ ‬رسولو‭ ‬لویې‭ ‬موخې‭ ‬لپاره‭ ‬په‭ ‬تکتیکي‭ ‬ډول‭ ‬ومنل‭ ‬شي‭. ‬دې‭ ‬کار‭ ‬ته‭ ‬به‭ ‬اجازه‭ ‬ورنکړل‭ ‬شي‭. ‬د‭ ‬اساسی‭ ‬حقونو‭ ‬پر‭ ‬سر‭ ‬هر‭ ‬ډول‭ ‬جوړجاړی‭ ‬به‭ – ‬چې‭ ‬پکې‭ ‬هر‭ ‬چاته‭ ‬اجازه‭ ‬ورکول‭ ‬کیږي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬دغو‭ ‬حقونو‭ ‬د‭ ‬بې‭ ‬اهمیتۍ‭ ‬پر‭ ‬سر‭ ‬یوې‭ ‬اجماع‭ ‬ته‭ ‬پرې‭ ‬رسیږي‭- ‬په‭ ‬اوږد‭ ‬مهال‭ ‬کې‭ ‬یوازې‭ ‬د‭ ‬زیات‭ ‬وینې‭ ‬تویېدو‭ ‬او‭ ‬ظلمونو‭ ‬لامل‭ ‬شي‭.‬
له‭ ‬زورواکو‭ ‬رژیمونو‭ ‬دا‭ ‬تمه‭ ‬نه‭ ‬کیږي‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬بشري‭ ‬حقونو‭ ‬دغه‭ ‬ډول‭ ‬سرغړونو‭ ‬په‭ ‬اړه‭ ‬دې‭ ‬اندیښنه‭ ‬څرګنده‭ ‬کړي،‭ ‬په‭ ‬همدې‭ ‬دلیل‭ ‬ملګري‭ ‬ملتونه‭ ‬او‭ ‬اروپایی‭ ‬هیوادونه‭ ‬اړ‭ ‬دي‭ ‬تر‭ ‬څو‭ ‬پر‭ ‬حوثیانو‭ ‬او‭ ‬نورو‭ ‬ګوندونو‭ ‬فشار‭ ‬راوړي‭ ‬چې‭ ‬خبریالان‭ ‬او‭ ‬نور‭ ‬سیاسي‭ ‬بندیان‭ ‬آزاد‭ ‬کړي‭. ‬که‭ ‬چیرې‭ ‬دا‭ ‬ډول‭ ‬چلند‭ ‬ته‭ ‬رسیدګي‭ ‬ونشي‭ ‬او‭ ‬مصلحت‭ ‬په‭ ‬اوربند‭ ‬او‭ ‬سیاسي‭ ‬جوړجاړي‭ ‬کې‭ ‬بشري‭ ‬حقونه‭ ‬زیانمن‭ ‬کړي،‭ ‬نو‭ ‬نړۍ‭ ‬به‭ ‬یو‭ ‬ځل‭ ‬بیا‭ ‬ووایي‭ ‬چې‭ ‬کله‭ ‬د‭ ‬ژورنالیستانو،‭ ‬فعالانو‭ ‬او‭ ‬ناراضو‭ ‬خلکو‭ ‬د‭ ‬تعقیبولو‭ ‬خبره‭ ‬راځي،‭ ‬نو‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬شتمنو‭ ‬ګاونډیانو‭ ‬د‭ ‬ګټو‭ ‬او‭ ‬پولو‭ ‬د‭ ‬ساتنې‭ ‬او‭ ‬ثبات‭ ‬په‭ ‬صورت‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬خپلو‭ ‬خلکو‭ ‬په‭ ‬وړاندې‭ ‬وحشت‭ ‬د‭ ‬منلو‭ ‬وړ‭ ‬دی‭. 

Comments are closed.